RBI and its Functions: MPSC ने 4 ऑक्टोबर 2021 रोजी त्यांच्या अधिकृत वेबसाईटवर MPSC राज्यसेवा पूर्व परीक्षा 2021 साठी एकूण 390 रिक्त पदे जाहीर केले आहेत. MPSC राज्यसेवा पूर्व परीक्षा 2021 ही 2 जानेवारी 2022 ला घेणार आहे. त्याचप्रमाणे MPSC संयुक्त गट ब पूर्व परीक्षा 2021 आणि महाराष्ट्र गट क सेवा पूर्व परीक्षा 2021, महाराष्ट्र वनसेवा पूर्व परीक्षा, महाराष्ट्र कृषी सेवा परीक्षा 2021, इ. परीक्षा MPSC लवकरच जाहीर करणार आहे. तर या सर्व परीक्षांसाठी उपयुक्त असे अभ्यास साहित्य म्हणजेच Study Material for MPSC 2021 Series, Adda247 मराठी तुमच्यासाठी घेऊन येत आहे. या अंतर्गत आपण दररोज सामान्य ज्ञान या विषयातील परीक्षेला उपयोगी असे विविध Topics चा अभ्यास करणार आहोत. तर चला आजच्या या लेखात आपण पाहुयात रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया आणि तिचे कार्य | RBI and its Functions.
HOW TO CRACK MPSC STATE SERVICES PRELIMS EXAM | MPSC राज्यसेवा पूर्वपरीक्षा कशी क्रॅक करावी
RBI and its Functions: MPSC घेत असलेले सर्व परीक्षांचे जुने पेपर पाहता अर्थशास्त्र या विषयात रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया आणि तिचे कार्य यावर बरेच प्रश्न आलेले आहेत. त्यामुळे येणाऱ्या MPSC च्या सर्व पूर्व परीक्षेत तसेच मुख्य परीक्षेत रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया आणि तिचे कार्य यावर प्रश्न येण्याची दाट शक्यता आहे. त्यामुळे आजच्या लेखात आपण रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया आणि तिचे कार्य याविषयी सविस्तर चर्चा करणार आहोत.
RBI and its Functions-Overview: भारतातील सर्वात महत्वाच्या वित्तीय संस्थांपैकी एक म्हणजे “रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI)” ज्याला सेंट्रल बँक ऑफ इंडिया म्हणूनही ओळखले जाते. हे सर्व व्यावसायिक बँकांच्या मूळ संस्थेप्रमाणे आहे आणि आपल्या देशातील पैशाशी संबंधित सर्व गोष्टींवर नियंत्रण ठेवण्यापासून ते चलनापर्यंत आणि पैशावर नियंत्रण ठेवण्यावर नियंत्रण ठेवते, संपूर्ण बाजार RBI ने ठरवलेल्या धोरणांवर काम करतो. चलनवाढीला कारणीभूत न होता पुरेशा पैशाचा पुरवठा आहे याची आरबीआय खात्री करते. RBI च्या मार्गदर्शक तत्त्वांवर आधारित बँकेची कामे आणि कोणतीही बँक स्वतःचे नियम आणि नियमन मांडू शकत नाही.
RBI and its Functions-History: 1926 मध्ये जॉन हिल्टन यंग यांच्या अध्यक्षतेखाली स्थापन करण्यात आलेल्यारॉयल कमिशन ऑन इंडियन करन्सी अँड फायनान्स या आयोगाने एक स्वतंत्र अशी मध्यवर्ती बँक स्थापन करून तिला रिझर्व बँक ऑफ इंडिया असे नाव द्यावे ही शिफारस केली होती. RBI कायदा 1934, या कायद्यानुसार 1 एप्रिल 1935 रोजी आरबीआयची स्थापना करण्यात आली. ही देशाची मध्यवर्ती बँक आहे आणि 1 जानेवारी 1949 ला राष्ट्रीयीकरण झाले आणि तेव्हापासून ते पूर्णपणे भारत सरकारच्या मालकीचे आहे. सुरुवातीला भारतीय रिझर्व्ह बँकेचे केंद्रीय कार्यालय कलकत्ता येथे स्थापन करण्यात आले परंतु नंतर ते 1937 मध्ये कायमस्वरूपी मुंबईला हलवण्यात आले.
महाराष्ट्रातील महत्त्वाच्या नद्या (उगम, लांबी, क्षेत्र, उपनद्या)
RBI and its Functions- Structure: व्यवस्थापनाची जबाबदारी तिच्या मुख्यालय ठिकाणी असलेल्या मध्यवर्ती संचालक मंडळाकडे(Central Board of Directors) असते. मंडळाच्या काही सदस्यांची नियुक्ती भारत सरकारने भारतीय रिझर्व्ह बँक कायद्यानुसार केली आहे. त्यांची नियुक्ती/नामांकन चार वर्षांच्या कालावधीसाठी केले जाते.
अधिकृत संचालक: पूर्णवेळ: गव्हर्नर आणि चारपेक्षा जास्त डेप्युटी गव्हर्नर
सध्या: शक्तिकांत दास (गव्हर्नर)
श्री डॉ एम डी पात्रा (डेप्युटी गव्हर्नर)
श्री एम के जैन (डेप्युटी गव्हर्नर)
श्री रबी शंकर (डेप्युटी गव्हर्नर)
श्री राजेश्वर राव (डेप्युटी गव्हर्नर)
RBI and its Functions- Functions of RBI :RBI ची कार्ये पुढीलप्रमाणे :
अ) आरबीआयची परंपरागत कार्ये :
i) बँकांच्या रोख राखीव निधीचा सांभाळ करणे: प्रत्येक बँकेला आपल्या एकूण ठेवींपैकी काही प्रमाणात ठेवी RBI कडे रोख राखीव निधी म्हणून ठेवावा लागतो. तसेच बँकांजवळील ज्यादा शिल्लक पैशाचा सांभाळ सुद्धा RBI दिलेला करते.
ii) कर्जे व अग्रिमे देणे: RBI व्यापारी बँकांच्या हुंड्या व वचनचिठ्यांची पुनर्वटवणी करून त्यांना वित्तीय मदत करते. तसेच, बँकांच्या मान्यताप्राप्त भारतीय प्रतिभूतींच्या ( eligible securities) तारणावर RBI त्यांना कर्जे देते.
iii)बँकांना मार्गदर्शन करणे, सल्ला देणे: RBI बँकांना बँक कोटी व्यवसायाबद्दल उदा. ठेवी स्विकारणे, कर्ज देणे इ. बाबतचे धोरण, सल्ला व मार्गदर्शन करीत असते.
iv) अंतिम ऋणदाता / अंतिम त्राता (Lender of Last Resort) म्हणून कार्य: RBI ही देशातील अंतिम कर्ज देणारी संस्था आहे. तिला निर्वाणीचा रोकडदाता असेही म्हणतात. तसेच, ती संकटग्रस्त बँकांना मदत करत असल्याने तिला अंतिम त्राता असेही म्हणतात.
v)निरसन गृह/समाशोधन गृह (Clearing House):आंतर बँक व्यवहारांची पूर्तता करणारे केंद्र म्हणजे निरसन गृह होय. भारतात जथ RBI ची शाखा आहे तेथे RBI तर जेथे RBI ची शाखा नाही तेथे RBI ची प्रतिनिधी म्हणून SBI निरसन गृहाचे कार्य करते.
राष्ट्रपती : अधिकार व कार्ये, संबंधित कलमे
ब) पर्यवेक्षणात्मक कार्ये (Supervisory Functions):RBI ला व्यापारी बँकांवर पर्यवेक्षण व नियंत्रणाचे विस्तृत अधिकार प्राप्त झाले आहे.
पंतप्रधान: अधिकार व कार्यें आणि मंत्रिमंडळ
क) प्रवर्तनात्मक कार्ये (Promotional functions):RBI ची महत्वाची प्रवर्तनात्मक कार्ये पुढीलप्रमाणे –
Study Material for All MPSC Exams: MPSC च्या परीक्षा पास व्हायला मुलांना बरेच वर्ष लागतात कारण MPSC चा अभ्यासक्रम खूप आहे आणि प्रश्न नेमके कशातून येतात हे समजायला वेळ लागतो. तुमच्या अभ्यासाच्या तयारीला गती देण्यासाठी Adda247 मराठी सर्व विषयातील महत्वाचे टॉपिक कव्हर करणार आहे. त्याच्या सर्व लिंक तुम्ही खालील तक्त्यात पाहू शकता आणि दररोज यात भर पडणार आहे. त्यामुळे तुम्ही Adda 247 मराठी च्या अधिकृत वेबसाईट ला भेट द्या. यामुळे तुम्हाला MPSC राज्यसेवा पुर्व परीक्षा 2021 व तसेच आगामी MPSC च्या सर्व स्पर्धा परीक्षेत जास्त गुण मिळवण्यास मदत होईल.
तुम्हाला हेही बघायला आवडेल
Latest Job Alert:
राज्यसेवा पूर्व परीक्षा 2021 ची जाहिरात निघाली
राज्यसेवा पूर्व परीक्षा 2021 च्या रिक्त पदसंख्येत वाढ
IBPS Clerk 2021 अधिसूचना जाहीर | IBPS Clerk 2021 Notification Out
SBI PO अधिसूचना 2021 | SBI PO Notification 2021
Q.1 रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया चे मुख्यालय कोठे आहे?
Ans. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया चे मुख्यालय मुंबई ला आहे.
Q.2 अर्थशास्त्र या विषयावरच्या टॉपिक ची माहिती कुठे मिळेल?
Ans. अर्थशास्त्र या विषयावरच्या टॉपिक ची माहिती Adda247 मराठी च्या अँप आणि वेबसाईट वर मिळेल.
Q.3 रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया ची स्थापना केंव्हा झाली?
Ans. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया ची स्थापना 1 एप्रिल 1935 ला झाली.
Q.4 रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया आणि तिचे कार्य याची माहिती कुठे मिळेल?
Ans. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया आणि तिचे कार्य याची माहिती Adda247 मराठी च्या अँप आणि वेबसाईट वर मिळेल.
Adda247 मराठी App | Add247Marathi Telegram group
YouTube channel- Adda247 Marathi
Information on the topic of Economics can be found on Adda247 Marathi's app and website.
RBI and Its Functions can be found on Adda247 Marathi's app and website.
The Reserve Bank of India is headquartered in Mumbai.
The Reserve Bank of India was established on 1 April 1935.
महाराष्ट्रातील MPSC परीक्षा ही आगामी काळात लवकरच होणार आहे. ही टाइमलाइन लक्षात घेऊन, उमेदवारांना आता MPSC परीक्षेची 2024 ची परिश्रमपूर्वक…
Addapedia Maharashtra Daily Current Affairs PDF, 04 May 2024 Addapedia (Maharashtra) Daily Current Affairs PDF: The word competition is in…
Weekly Quiz Compilation | Download Free PDF : स्पर्धा परीक्षेमध्ये दरवर्षी सादर करण्यात आलेल्या विशाल अभ्यासक्रम आणि नवीन प्रश्नसंचांमुळे प्रत्येक…
Weekly Quiz Compilation | Download Free PDF : स्पर्धा परीक्षेमध्ये दरवर्षी सादर करण्यात आलेल्या विशाल अभ्यासक्रम आणि नवीन प्रश्नसंचांमुळे प्रत्येक…
Question of the Day (Reasoning) Q. Which number will replace the question mark (?) in the following series? 5, 9,…
महाराष्ट्र स्टेट बोर्ड व NCERT सिरीज स्पर्धा परीक्षांमध्ये लाभदायक का आहे ? सर्व विषयांच्या स्टेट बोर्ड पुस्तकांचा समावेश असलेली महाराष्ट्रातील…