Table of Contents
वैदिक गणित युक्त्या
वैदिक गणिताच्या युक्त्या विद्यार्थ्यांना अपेक्षित निकाल मिळविण्यासाठी जलद गणना करण्यास मदत करतात. वैदिक गणित हे गणिताचे एक प्राचीन प्रकार आहे जे मानसिक गणित या नावाने देखील जाते. वैदिक गणिताच्या शोधाचे श्रेय जगद्गुरू श्री भारती कृष्ण तीर्थजी नावाच्या भारतीय गणितज्ञांना दिले जाते.
त्यांच्या संशोधनाचा समावेश तीर्थजी महाराज या वैदिक गणितावरील ग्रंथात करण्यात आला. वैदिक गणिताच्या युक्त्या गणनेचा वेग 5 ते 10 पट वाढवतात. त्यामुळे, या टिक्स स्पर्धा परीक्षांसाठी आवश्यक साधन बनतात. या लेखात, आम्ही काही सर्वोत्कृष्ट वैदिक गणिताच्या युक्त्या शोधून काढू आणि विद्यार्थ्यांना वैदिक गणिताच्या युक्त्यांची विनामूल्य पीडीएफ प्रदान करू.
| Title | लिंक | लिंक |
| आदिवासी विकास विभाग भरती रिव्हिजन प्लॅन | अँप लिंक | वेब लिंक |
वैदिक गणित युक्त्या
गुणाकार ते वर्ग शोधण्यापर्यंतच्या अनेक प्रकरणांमध्ये जलद गणना करण्यासाठी वैदिक गणिताच्या युक्त्या लागू केल्या जाऊ शकतात. वैदिक गणित हे नाव वेदांच्या काळात निर्माण झाल्यामुळे पडले. वैदिक गणिताच्या युक्त्या हजारो वर्षांपासून गणिताच्या क्षेत्रात वर्चस्व गाजवत आहेत. वैदिक गणित त्याच्या वेग, अचूकता आणि साधेपणासाठी प्रसिद्ध आहे. वैदिक गणिताच्या युक्तीच्या मदतीने किचकट प्रश्न लवकर आणि प्रभावीपणे सोडवता येतात.
वैदिक गणिताच्या युक्त्या गणितातील समस्या सोडवण्याच्या त्यांच्या आकर्षक पद्धतींसाठी प्रसिद्ध आहेत. भारतात शतकानुशतके सराव केला जात आहे आणि गणितातील कोडी सोडवण्याच्या त्याच्या वेगळ्या पद्धतीमुळे शिक्षक आणि विद्यार्थी दोघांनाही ते आवडते. विद्यार्थ्यांना वैदिक गणिताच्या जादुई युक्त्यांसह कौशल्य देण्यासाठी, आम्ही उदाहरणांसह वैदिक गणिताचे काही अपवादात्मक नियम दिले आहेत.
वैदिक गणिताची सूत्रे
सूत्रे हे वैदिक गणितांचे गाभा आहेत. वैदिक गणिताची सूत्रे विविध समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी प्रमाणित नियम आणि प्रक्रिया आहेत. वैदिक गणिताच्या युक्त्या या सूत्रांमधून प्राप्त झाल्या आहेत. सूत्रांबरोबरच वैदिक गणितातही उपसूत्रे असतात. वैदिक गणितांमध्ये एकूण 16 सूत्रे आणि 13 उपसूत्रे आहेत जी मूळ मूलभूत तत्त्वे आहेत ज्यावर वैदिक गणित आधारित आहे.
वैदिक गणित जोडण्याच्या युक्त्या
दोन संख्या जोडण्यासाठी वैदिक गणित वापरले जाऊ शकते. वैदिक गणित वापरून संख्या जोडण्याची युक्ती खाली 97 + 38 चे उदाहरण घेऊन तपशीलवार चर्चा केली आहे.
पायरी 1: दहाच्या गुणाकाराशी सर्वात जवळून साम्य असलेली संख्या निश्चित करा.
चाळीस हा 38 साठी 10 चा सर्वात जवळचा गुणक आहे.
100 हे मूल्य 97 साठी 10 गुणकाच्या सर्वात जवळ आहे.
पायरी 2: संख्यांमध्ये दहाचा पट जोडा.
140 म्हणजे 40 अधिक 100.
पायरी 3: संख्येतील कमतरता जोडा किंवा वजा करा.
क्रमांक 38 मध्ये 2 कमतरता आहे.
97 क्रमांकामध्ये 3 कमतरता आहे.
अशा प्रकारे, 140-(2 + 3) = 140-5
= 135
वैदिक गणित गुणाकार युक्त्या
वेगवान गणना करण्यासाठी वैदिक गणिताची गुणाकार युक्ती ही सर्वात जास्त वापरल्या जाणाऱ्या दोन युक्त्यांपैकी एक आहे. दुसरी युक्ती जी बऱ्यापैकी वापरली जाते ती म्हणजे चौरस शोधण्याच्या युक्त्या. जेव्हा गुणाकार करायच्या संख्येची मूल्ये थ्रेशोल्ड वाढवतात तेव्हा गुणाकार जटिल असतो. आपण सर्वांनी 20 पर्यंत तक्ता लक्षात ठेवलेला असेल, परंतु 20 नंतर येणाऱ्या संख्यांचे काय. 3 किंवा 4 अंकी संख्या गुणाकाराचे काय? अशा समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी प्रमाणित गुणाकार वापरला जाऊ शकतो परंतु त्यास अधिक वेळ लागतो.
स्पर्धात्मक परीक्षा वेळेच्या व्यवस्थापनावर मोठ्या प्रमाणात अवलंबून असल्याने, परीक्षक उमेदवारांच्या वेळ व्यवस्थापन कौशल्याची चाचणी घेण्यासाठी लांबलचक गणना करतात. स्पर्धा परीक्षेसाठी उमेदवाराला लांबलचक गणना करण्यासाठी संबंधित युक्त्या माहित असणे आवश्यक आहे. म्हणूनच, वैदिक गणिताच्या युक्त्या जाणून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. सर्वात उपयुक्त वैदिक गणित गुणाकार युक्त्या उदाहरणांसह खाली दिल्या आहेत.
1) संख्येचा 5 ने गुणाकार
आपण कोणतीही संख्या विषम असो की सम याच्या आधारे ५ ने गुणाकार करू शकतो. 5 युक्तीने गुणाकार खाली उदाहरणांसह दिलेला आहे.
सम क्रमांकासाठी
2244 x 5 =?
पायरी 1: 2244 चा अर्धा भाग शोधा, म्हणजे 2244/ 2 = 1122
पायरी 2: निकालाचा शेवटचा अंक म्हणून 0 जोडा
तर, उत्तर 2244 x 5 = 11220 असेल
विषम क्रमांकासाठी
३५४५ x ५ = ?
पायरी 1: विषम संख्या असमान असल्याने, आम्हाला विषम संख्येपेक्षा 1 लीजचा अर्धा भाग सापडतो; त्यामुळे (3545 – 1) / 2 = 1772
पायरी 2: ही विषम संख्या असल्यामुळे 0 ऐवजी 5 घालू
उत्तर 3545 x 5 = 17725 असेल
2) 2-अंकी संख्यांचा गुणाकार (11-19)
या वैदिक युक्तीचा वापर करून, तुम्ही 11 ते 19 पर्यंत कोणत्याही दोन अंकी संख्येचा जलद आणि अचूकपणे गुणाकार करू शकता. गुणाकारासाठी उपयुक्त वैदिक गणित युक्त्यांपैकी ही एक आहे. काही सराव चालल्यानंतर तुम्ही कॅल्क्युलेटरपेक्षा अधिक वेगाने गणना करू शकाल.
पायरी 1: लहान संख्येच्या युनिट अंकाने मोठी संख्या जोडा.
पायरी 2: निकालाचा दहाने गुणाकार करा.
पायरी 3: संख्यांच्या युनिट अंकांचा गुणाकार करा.
पायरी 4: नंतर दोन संख्यांची बेरीज करा
उदाहरण: 13 आणि 15 चा गुणाकार
पायरी 1: 15 + 3 = 18.
पायरी 2: 18*10 = 180.
पायरी 3: 3 * 5 = 15.
पायरी 4: 180 + 15 = 195 जोडा.
3) 3-अंकी संख्येचा गुणाकार
वैदिक गणिताच्या युक्त्या वापरून आपण 3-अंकी संख्या देखील गुणाकार करू शकतो.
उदाहरणार्थ, आपण युक्तीचा वापर करून 526 आणि 143 चा गुणाकार शोधू शकतो.
पायरी 1: 3 चा 526 युनिट अंकांनी गुणाकार करा.
3 × 6 = 18. 18 ही दोन अंकी संख्या असल्याने, आपण 2 वरील दहाच्या ठिकाणी 1 आणि एकाच्या जागी 8 लिहू.
पायरी 2: 2×3 + 4×6 + कॅरीड नंबर म्हणजे 1 चा गुणाकार करा
आम्ही दहाच्या ठिकाणी 1 आणि 5 च्या वर शेकडो ठिकाणी 3 लिहितो. आम्हाला 2 × 3 + 4 × 6 + 1 = 31 मिळते.
पायरी 3: 3×5 + 4×2 + 1×6 + कॅरीड नंबर जो या प्रकरणात 3 आहे गुणाकार करा
आपण शेकडो ठिकाणी 2 आणि 5 च्या वर शेकडो ठिकाणी 3 लिहितो. आपल्याला 3 × 5 + 4 × 2 + 1 × 6 + 3 = 32 मिळते.
पायरी 4: 4×5 + 1×2 + कॅरी नंबर, किंवा 3 चा गुणाकार करा.
आपण हजारांच्या स्थितीत 5 आणि 5 वर 4 × 5 + 1 × 2 + 3 = 25 मध्ये 2 लिहू.
पायरी 5: अंतिम पायरी म्हणजे 1×5 + वहन क्रमांक किंवा 2 चा गुणाकार करणे.
आम्हाला 1 × 5 + 2 = 7 मिळते, अशा प्रकारे सोल्युशनमध्ये 5 च्या आधी 7 ठेवा.
आमचे अंतिम समाधान 526 × 143 = 75218 आहे.
4) दोन संख्यांचा गुणाकार ज्यामध्ये एक संख्या फक्त 9 असते
जेव्हा संख्येमध्ये सर्व नऊ असतात, तेव्हा वैदिक गणिताच्या युक्त्या वापरल्या जाऊ शकतात. गुणक (नळ असलेली संख्या) आणि गुणाकारात समान संख्या असताना या प्रकारच्या गुणाकाराचे निराकरण करण्यासाठी वापरलेली पायरी खाली दिली आहे.
पायरी 1: गुणाकारापेक्षा एक कमी हा सोल्यूशनचा पहिला घटक आहे.
पायरी 2: गुणाकाराची पूरकता द्रावणाचा दुसरा भाग बनवते.
उदाहरण: 47 x 99
पायरी 1: 47 – 1 = 46
पायरी 2: 100-47 = 53
तर, उत्तर 4653 आहे
5) 2-अंकी संख्यांचा 11 ने गुणाकार
खाली दिलेल्या वैदिक गणिताच्या युक्त्या वापरून आपण कोणत्याही दोन अंकी संख्येचा 11 ने गुणाकार शोधू शकतो.
उदाहरणार्थ जर आपल्याला 34 x 11 चा गुणाकार करायचा असेल
युक्ती आहे: 3(3+4)4 = 374
खालील वैदिक गणिताच्या युक्तीद्वारे आपण कोणत्याही मोठ्या संख्येला ५ ने भागल्यानंतर मूल्य शोधू शकतो.
पायरी 1: संख्या 2 ने गुणा
पायरी 2: उजवीकडून 1 अंकानंतर दशांश मूल्य ठेवा
उदाहरण: ९७६३/५
पायरी 1: 9763 x 2 = 19,526
पायरी 2: 1952.6
म्हणून, समाधान 1952.6 आहे
वैदिक गणित वजाबाकी युक्त्या
100 च्या गुणाकारातून संख्या वजा करण्यासाठी आपण वैदिक गणिताच्या युक्त्या वापरू शकतो, म्हणजे 10000 किंवा 1000, किंवा 100000, इत्यादी. येथे युक्ती म्हणजे संख्येचा प्रत्येक अंक (वजाबाकी करावयाची संख्या) एकक अंक वगळता 9 मधून वजा करणे, जे 10 ने वजा केले पाहिजे.
उदाहरण: 1000 – 476
तर, 9-4 = 5
९ – ७ = २
१० – ६ = ४
म्हणून, उत्तर 524 असेल
वर्ग शोधण्यासाठी वैदिक गणित युक्त्या
वैदिक गणिताचे आणखी एक सर्वाधिक वापरले जाणारे क्षेत्र म्हणजे विशिष्ट संख्यांचा वर्ग शोधणे. एखाद्या संख्येचा वर्ग शोधण्यासाठी बरीच गणना करावी लागते, या उद्देशासाठी आपण वैदिक गणितात दिलेल्या युक्त्या वापरू शकतो. त्यापैकी काही युक्त्यांची येथे चर्चा केली आहे.
1) एकक अंक 5 सह संख्यांचा वर्ग
ज्या संख्येचा एकक अंकात 5 आहे त्याचा वर्ग शोधण्यासाठी वैदिक गणिताची युक्ती येथे सारांशित केली आहे.
पायरी 1: निकालात शेवटचे दोन अंक म्हणून 25 लिहा
पायरी 2: दहा अंकाचा त्याच्या तात्काळ उत्तराधिकारीसह गुणाकार करा
उदाहरण: 65²
पायरी 1: 5×5= 25
पायरी 2: 6(6+1) = 42
म्हणून, परिणाम = 4225
2) कोणत्याही संख्येचा वर्ग
खाली दिलेल्या वैदिक गणिताच्या युक्तीचा वापर करून आपण कोणत्याही संख्येचा वर्ग शोधू शकतो.
पायरी 1: प्रारंभिक क्रमांकाच्या जवळ असलेला आधार निवडा ज्याचा एकक अंक 0 आहे.
पायरी 2: पायरी दोन मधील मूळ संख्या आणि बेसमधील फरक निश्चित करा.
पायरी 3: मिळालेला फरक आणि वास्तविक संख्या जोडा.
पायरी 4: पायरी 3 चा निकाल निवडलेल्या बेसने गुणाकार करा.
पायरी 5: फरकाचे वर्गीकरण करा आणि चरण 4 मधील परिणामासह जोडा.
उदाहरण: 101²
पायरी 1: बेस = 100
पायरी 2: 101-100 = 1
पायरी 3: 101 + 1 = 102
पायरी 4: 102 x 100 = 10200
पायरी 5: 10200 + (1)²
म्हणून, अंतिम उत्तर 10201 आहे
गुणाकार आणि भागाकारासाठी वैदिक गणित युक्त्या PDF
वैदिक गणित युक्त्या PDF विनामूल्य डाउनलोड करा
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
