Table of Contents
पंचवार्षिक योजना (Short Trick to Remember)
| Title | लिंक | लिंक |
| आदिवासी विकास विभाग भरती रिव्हिजन प्लॅन | अँप लिंक | वेब लिंक |
पंचवार्षिक योजना : पंचवार्षिक योजना (FYPs) हे राष्ट्रीय आर्थिक कार्यक्रम आहेत जे केंद्र सरकारद्वारे नियंत्रित आणि एकत्रित केले जातात. 1928 मध्ये, जोसेफ स्टॅलिनने सोव्हिएत युनियनची पहिली पंचवार्षिक योजना लागू केली. बहुतेक कम्युनिस्ट प्रजासत्ताकांनी आणि काही भांडवलदारांनी त्यांची अंमलबजावणी केली आहे. भारताचे पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांच्या समाजवादी प्रभावाखाली, भारताने स्वातंत्र्यानंतर लगेचच 1951 मध्ये पहिला FYP जारी केला.
भारतातील पंचवार्षिक योजना: परिचय
बरेच काही योग्य नियोजनावर अवलंबून असते आणि अर्थव्यवस्थेचे सक्षम ऑपरेशन नियोजनावर अवलंबून असते. भारताच्या पंचवार्षिक योजनांचा आराखडा, विकास आणि अंमलबजावणी करण्यासाठी सरकारने 1950 मध्ये नियोजन आयोगाची स्थापना केली होती. आर्थिक वाढ, आर्थिक समानता आणि सामाजिक न्याय, रोजगार, आर्थिक स्वावलंबन आणि आधुनिकीकरण. केंद्र सरकारच्या पंचवार्षिक कार्यक्रमांचे हे उद्दिष्ट होते.
सरकारी परीक्षांच्या दृष्टिकोनातून हा विषय खूप महत्त्वाचा आहे. तर, या लेखाचा मुख्य हेतू पंचवार्षिक योजनांची महत्त्वाची तथ्ये शॉर्ट-कट ट्रिक्सद्वारे लक्षात ठेवणे हा आहे जेणेकरुन विद्यार्थ्यांना विविध स्पर्धा परीक्षांमध्ये त्या सहज लक्षात ठेवता येतील. पंचवार्षिक योजनांचे शॉर्ट-कट ट्रिक्स खालीलप्रमाणे आहेत:
1. First Five-Year Plan (1951 – 56)
SIPCOT
S – Social Service
I – Industry
P – Power
Co – Communication
T – Transport
2. Second Five-Year Plan (1956 – 61)
MADRAS
M – Mahalanobis Model
A – Atomic Energy Commission
D – Durgapur Iron and Steel Company, Tata Institute of Fundamental Research
R – Rourkela Steel Company, Rapid Industrialization
A – Agriculture
S – Socialist Pattern of Society
3. Third Five-Year Plan (1961 – 66)
SAD
S – Self Reliance
A – Agriculture
D – Development of Industry
4. Fifth Five-Year Plan (1974 – 78)
STAMP
S – Self Reliance
T – Twenty Point Programme
A – and
M – Minimum Need Programme
P – Poverty Eradication
5. Sixth Five-Year Plan (1980 – 85)
MAIL
M – Management
A – Agriculture Production
I – Industry Production
L – Local Development Schemes
6. Seventh Five-Year Plan (1985 – 90)
EFGH
E – Employment Generation
F – Food Grain Production was doubled
G – Jawahar Rozgar Yojana (1989)
H – Hindu Rate of Growth
7. Eighth Five-Year Plan (1992 – 97)
LPG
L – Liberalization
P – Privatization
G – Globalization
8. Ninth Five-Year Plan (1997 – 2002)
ESPN
E – Employment for Women, Sc’s and St’s
S – Seven Basic Minimum Service
P – Panchayati Raj Institutions, Primary Education, Public distribution System
N – Nutrition Security
9. Ninth Five-Year Plan (2002 – 2007)
GPRS
G – Generating Employment
P – Population Control
R – Generating Employment
S – Self Reliance in terms of Agriculture
10. Eleventh Five-Year Plan (2007 – 2012)
TEACHERS
T – Telecommunications (2G), Information Technology
E – Electricity, Environment Science
A – Anaemia
C – Clean Water
H – Health Education
E – Environment Science
R – Rapid Growth
S – Skill Development
Note: महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळवा.
