महाराष्ट्राचा सामाजिक भूगोल MCQs | Social Geography of Maharashtra MCQs : All Maharashtra Exams

विषय निहाय MCQs चे महत्व :

महाराष्ट्रातील महाराष्ट्र लोकसेवा आयोग (MPSC), पोलिस भरती 2024 व इतर अनेक स्पर्धात्मक परीक्षांच्या तयारीसाठी धोरणात्मक दृष्टिकोन आणि विविध विषयांचे सखोल ज्ञान असणे आवश्यक आहे. या प्रतिष्ठित परीक्षांमध्ये उत्तीर्ण होण्याचे उद्दिष्ट असलेल्या इच्छुकांनी भारतीय इतिहास, भारतीय भूगोल, महाराष्ट्राचा भूगोल, महाराष्ट्राचा इतिहास, सामान्य विज्ञान, भारतीय अर्थव्यवस्था, भारतीय राज्यघटना, आंतरराष्ट्रीय आणि राष्ट्रीय घडामोडी, राज्य चालू घडामोडी तसेच लॉजिकल रिझनिंग आणि अंकगणित यासह विविध विषयांचा अभ्यास करणे आवश्यक आहे.

या लेखात, आम्ही मराठीमध्ये या महत्त्वपूर्ण विषयांचा समावेश असलेल्या बहु-निवडक प्रश्नांचा (MCQs) काळजीपूर्वक तयार केलेला संग्रह सादर केला आहे. हे MCQs महाराष्ट्र परीक्षा पॅटर्नशी त्यांची प्रासंगिकता आणि उमेदवारांच्या ज्ञानाचे सर्वसमावेशक मूल्यांकन करण्याच्या त्यांच्या क्षमतेच्या आधारावर निवडले गेले आहेत. या प्रश्नांमध्ये गुंतून राहून, इच्छुक उमेदवार प्रत्येक विषयामधील त्यांची प्रवीणता मोजू शकतात आणि त्यांच्या तयारीच्या प्रवासात आणखी लक्ष देण्याची गरज असलेल्या क्षेत्रांना ओळखू शकतात.

स्पर्धा परीक्षेच्या तयारीमध्ये MCQs चे महत्त्व :

आपण आतापर्यंत जे काही शिकलो आहोत, त्याचे सर्वसमावेशक मूल्यमापन : MCQ विविध विषयांवर विविध प्रश्नांची श्रेणी देतात, जे तुमच्यासाठी उमेदवारांच्या विविध विषयांच्या आकलनाचे मूल्यांकन करण्यासाठी खूप उपयुक्त आहेत. या प्रश्नांच्या सोडवण्याचा प्रयत्न करून, उमेदवार मूलभूत गोष्टींवरील त्यांचे आकलन मोजू शकतात.

प्रभावी पुनरावृत्ती साधन: कोणत्याही परीक्षेत तयारीच्या अंतिम टप्प्यात, MCQs हे पुनरावृत्तीचे प्रभावी साधन म्हणून काम करतात. हे इच्छुकांना मुख्य संकल्पना आणि सिद्धांतांचे संरचित पद्धतीने पुनरावलोकन करण्यास सक्षम करतात, ज्यामुळे उमेदवारांचे शिकणे आणि शिकलेल्या सामग्रीचे आकलन मजबूत होते आणि उमेदवारांना प्रश्न नमुना आणि वेळ व्यवस्थापन धोरणे समजून घेण्यास मदत होते.

महाराष्ट्राचा सामाजिक भूगोल MCQs | Social Geography of Maharashtra MCQs : All Maharashtra Exams

Q1. ‘तांडा’ संस्कृती आजही कोणत्या आदिवासी जमातीत जपली जाते?

(a) बंजारा

(b) भिल्ल

(c) वंजारी

(d) बारी

Q2. कोकणात कोणत्या प्रकारच्या वस्तीचे प्राबल्य आहे?

(a) विखुरलेल्या

(b) केंद्रित

(c) अपखंडित 

(d) संयुक्त

Q3. महाराष्ट्रातील 2011 च्या जनगणनेनुसार, अनुसूचित जातीच्या लोकसंख्येची टक्केवारी किती आहे?

(a)   12.81  

(b)  11.81

(c)  13.10 

(d)  10.11  

Q4. 2011 च्या जनगणनेनुसार, महाराष्ट्रात अनुसूचित जातीची सर्वाधिक लोकसंख्या कोणत्या जिल्ह्यात आहे?

(a) नाशिक

(b) औरंगाबाद

(c) पुणे

(d) सोलापूर

Q5. 2001 च्या जनगणनेनुसार, कोणत्या राज्यातून पुरुष लोकसंख्येच्या स्थलांतराचे प्रमाण महाराष्ट्रात सर्वाधिक होते?

(a) कर्नाटक

(b) मध्य प्रदेश

(c) गुजरात

(d) उत्तर प्रदेश

Solutions

Solutions –

S1. Ans (a)

Sol.बंजारा आदिवासी जमातीत ‘तांडा’ संस्कृती आजही जपली जाते.

बंजारा/बंजारी ही केवळ ओडिशाचीच नाही, तर भारतातील एक रंगीबेरंगी जमात आहे जी राजस्थान, हिमाचल प्रदेश, उत्तर प्रदेश, दिल्ली, महाराष्ट्र अशा अनेक राज्यांमध्ये आढळते. ही बेपरी, मुकई, लबान या नावानेही ओळखली जाते, ही बैलांची वाहक आणि चालकांची अर्ध भटकी जमात आहे.

बंजारा आदिवासी जमात-

• बंजारा ही एक भटकी जमात आहे जी भारतात आणि पाकिस्तानात आढळते. त्यांचा उगम राजस्थानमध्ये झाला आणि ते पारंपारिकपणे बैलगाड्यांवरून प्रवास करणारे व्यापारी होते. 
• बंजारा लोक त्यांच्या रंगीबेरंगी कपड्यांसाठी आणि दागिन्यांसाठी ओळखले जातात. 
• ते त्यांच्या संगीत आणि नृत्यासाठी देखील प्रसिद्ध आहेत.
• बंजारा मुस्लिम आणि हिंदू दोन्ही आहेत. 
• ते त्यांच्या स्वतःच्या अद्वितीय भाषेत बोलतात, जी राजस्थानी भाषेची बोली आहे. 
• बंजारा लोक त्यांच्या समुदायाच्या भावनांसाठी ओळखले जातात. 
• ते अतिशय आदरणीय आणि स्वागतार्ह देखील आहेत.
• बंजारा लोक अनेक शतकांपासून भारताचा एक भाग आहेत. 
• त्यांनी भारतीय संस्कृतीत समृद्ध योगदान दिले आहे. 
• बंजारा लोक भारताच्या इतिहास आणि संस्कृतीचा महत्त्वाचा भाग आहेत.

S2. Ans (a)

Sol.कोकणात विखुरलेल्या वस्तीचे प्राबल्य आहे.

1. भौगोलिक परिस्थिती:

• कोकण हा प्रदेश डोंगराळ आणि दऱ्यांनी व्यापलेला आहे. यामुळे, मोठ्या गावांसाठी जागा मर्यादित आहे.
• शेतीसाठी योग्य जमीन कमी प्रमाणात उपलब्ध आहे. त्यामुळे, लोक शेतीच्या शोधात विखुरलेल्या ठिकाणी राहतात.
• अनेक गावांमध्ये रस्ते आणि वाहतुकीची साधने चांगली नाहीत. त्यामुळे, लोक एका ठिकाणी केंद्रित होण्याऐवजी विखुरलेल्या ठिकाणी राहणे पसंत करतात.

2. सामाजिक आणि आर्थिक परिस्थिती:

• कोकणातील अनेक लोक शेती आणि मासेमारीवर अवलंबून आहेत. शेतीसाठी आणि मासेमारीसाठी आवश्यक असलेले साधनसंपत्ती विखुरलेली असल्यामुळे, लोक विखुरलेल्या ठिकाणी राहतात.
• अनेक लोक लहान व्यवसाय करतात आणि त्यांचे ग्राहक विखुरलेले असल्यामुळे, ते विखुरलेल्या ठिकाणी राहणे पसंत करतात.
• शिक्षण आणि आरोग्य सुविधांचा अभाव असल्यामुळे, लोक चांगल्या सुविधांसाठी मोठ्या गावांकडे स्थलांतर करतात.

3. ऐतिहासिक कारणे:

• ऐतिहासिक काळात, कोकणावर अनेक राजवटींचे राज्य होते. या राजवटींनी आपले राज्य टिकवण्यासाठी लोकांना विखुरलेल्या ठिकाणी राहण्यास प्रोत्साहन दिले.
• पोर्तुगीज आणि इंग्रजांसारख्या युरोपियन वसाहतवाद्यांनी कोकणावर हल्ले केले. या हल्ल्यांपासून बचाव करण्यासाठी, लोक विखुरलेल्या ठिकाणी राहू लागले.

4. सांस्कृतिक कारणे:

• कोकणातील लोक अनेक विविध जाती आणि धर्मांचे आहेत. ते एकत्रितपणे राहण्यापेक्षा स्वतःच्या समुदायात राहणे पसंत करतात.
• अनेक लोक पारंपारिक जीवनशैली जगण्यास पसंत करतात आणि त्यांच्यासाठी विखुरलेल्या वस्तीमध्ये राहणे अधिक सोयीस्कर आहे.

S3. Ans (b)

Sol.2011 च्या जनगणनेनुसार, अनुसूचित जातींची लोकसंख्या राज्याच्या एकूण लोकसंख्येच्या 11.81 टक्के होती.

तपशील:

• एकूण लोकसंख्या: 11,23,74,333
• अनुसूचित जातींची लोकसंख्या: 1,32,75,898
• टक्के: 11.81%
• पुरुष: 67,67,759
• स्त्रिया: 65,08,139

S4. Ans (c)

Sol.अनुसूचित जातींची सर्वाधिक लोकसंख्या पुणे जिल्ह्यात आढळते, तर सर्वात कमी लोकसंख्या नंदुरबारमध्ये आढळते.

S5. Ans (d)

Sol.2001 च्या जनगणनेनुसार, उत्तर प्रदेश राज्यातून पुरुष लोकसंख्येच्या स्थलांतराचे प्रमाण महाराष्ट्रात सर्वाधिक होते.

स्थलांतराची कारणे:

• रोजगार
• शिक्षण
• लग्न
• चांगल्या जीवनशैलीसाठी

महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.

महाराष्ट्र अभ्यास साहित्य

अड्डा 247 मराठीचे युट्युब चॅनल

अड्डा 247 मराठी अँप

Sharing is caring!