Table of Contents
Sama Veda in Marathi
Sama Veda in Marathi: The word ‘Sama’ means ‘song’. The mantras compiled in the Samaveda were sung at the time of praise of the deities. There are total of 1875 hymns in Samveda. Out of which more than 75 are taken from Rigveda. These hymns were sung by ‘Udgata’ at the time of Somayagya. In this article, you will get detail information of Sama Veda in Marathi.
Sama Veda in Marathi: Overview
The mantras compiled in the Sama Veda were sung in praise of the deities. Get an overview of Sama Veda in the table below.
| Sama Veda in Marathi: Overview | |
| Category | Study Material |
| Useful for | All Competitive Exams |
| Article Name | Sama Veda in Marathi |
| Total No of Vedas | 04 |
Sama Veda in Marathi
Sama Veda in Marathi: हिंदू धर्मातील प्रसिद्ध चार वेदांपैकी सामवेद (Sama Veda in Marathi) एक आहे. ‘साम’ या शब्दाचा अर्थ ‘गीत’ असा होतो. सामवेदात (Sama Veda in Marathi) संकलित केलेले मंत्र देवतांच्या स्तुतीच्या वेळी गायले गेले. सामवेदात एकूण 1875 स्तोत्रे आहेत. ज्यामध्ये ऋग्वेदातून 75 हून अधिक विश्रांती घेतली आहे. ही स्तोत्रे सोमयागाच्या वेळी ‘उद्गता’ गायली होती. देवतांच्या चर्चेच्या दृष्टिकोनातून सामवेदाची मुख्य देवता ‘सविता’ किंवा ‘सूर्य’ आहे, त्यात प्रामुख्याने सूर्याची स्तुती करणारे मंत्र आहेत, परंतु इंद्रसोमचेही पुरेसे वर्णन आहे. भारतीय संगीताच्या इतिहासात सामवेदाने महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. याला भारतीय संगीताचा उगम म्हणता येईल. सामवेदाचा (Sama Veda in Marathi) पहिला द्रष्टा जैमिनी हा वेदव्यासांचा शिष्य मानला जातो. आज या लेखात आपण सामवेदाबद्दल (Sama Veda in Marathi) सविस्तर माहिती पाहणार आहे.
Sama Veda | सामवेद
Sama Veda: सामवेद (Sama Veda in Marathi) गीत-संगीत प्रधान आहे. सम-गण हे प्राचीन आर्यांनी केले होते. सामवेद हे चार वेदांपैकी आकाराच्या दृष्टीने सर्वात लहान आहे आणि त्यातील 1875 पैकी 69 मंत्र वगळता सर्व ऋग्वेदातील आहेत. अथर्ववेद आणि यजुर्वेदात फक्त 17 मंत्र सापडतात. तरीही, त्याची प्रतिष्ठा सर्वोच्च आहे, ज्याचे एक कारण म्हणजे गीतेत कृष्णाने वेदनाम सामवेदोस्मि असेही म्हटले आहे.
सामवेद जरी लहान असला तरी एक प्रकारे तो सर्व वेदांचा सार आहे आणि सर्व वेदांचे निवडक भाग त्यात समाविष्ट केले आहेत. सामवेद संहितेतील 1875 मंत्रांपैकी 1504 मंत्र फक्त ऋग्वेदातील आहेत. सामवेद संहितेत अर्चिका आणि गण असे दोन भाग आहेत. पुराणात सापडलेल्या तपशीलांवरून सामवेदाच्या एक हजार शाखांच्या अस्तित्वाची माहिती मिळते. सध्या प्रपंच हृदय, दिव्यवदन, चरणव्यूह आणि जैमिनी गृहसूत्र बघून 13 शाखा ओळखल्या जातात. यापैकी तीन आचार्यांच्या तेरा शाखा आढळतात. त्या पुढीलप्रमाणे (1) कौमुथिरय, (2) रणयनीया आणि (3) जैमिनीय. याचा अभ्यास करणाऱ्या पंडितांना पंचविश किंवा उद्गाता म्हणतात.
Key Points related to Sama Veda | सामवेदासंबंधी प्रमुख मुद्दे
- सामवेद (Sama Veda in Marathi) म्हणजे तो ग्रंथ ज्याचे मंत्र गायले जाऊ शकतात आणि जे संगीतमय आहेत.
- हे मंत्र यज्ञ, विधी आणि हवनाच्या वेळी गायले जातात. यामध्ये यज्ञनुष्ठानच्या उद्गात्रीवर्गाच्या उपयुक्त मंत्रांचे संकलन आहे.
- गायन पद्धतीचे काही मंत्र असल्यामुळे याला सामवेद असे नाव पडले आहे.
- त्याचे बहुतेक मंत्र ऋग्वेदात उपलब्ध आहेत, काही मंत्र स्वतंत्रही आहेत. सामवेदात मुळात 75 मंत्र आहेत आणि बाकीचे ऋग्वेदातून घेतले आहेत.
- वेदांचे प्रतिपादक, गायक ज्यांना समग (समागाचे गायक) म्हटले गेले. त्यांनी वेदगानात फक्त तीन स्वरांचा वापर केला आहे ज्यांना उदत्त, अनुदत्त आणि स्वरित म्हणतात.
- संगीत व्यावहारिक संगीत होते. त्याचा तपशील उपलब्ध नाही.
- वैदिक कालखंडात अनेक वाद्यांचा उल्लेख आहे, त्यापैकी कन्नड वीणा, करकरी आणि वीणा ही तंतुवाद्ये आहेत, घन वाद्यांखाली दुंदुभी, आदंबरा, वनस्पती आणि सुशिर वाद्यांखाली तुराब, नाडी आणि बांकुरा इत्यादी विशेष उल्लेखनीय आहेत.
Importance of the Samaveda | सामवेदाचे महत्त्व
Importance of the Samaveda: सामवेदाचे (Sama Veda in Marathi) महत्त्व यावरून दिसून येते की गीतेमध्ये असे म्हटले आहे की -वेदनाम सामवेदोस्मि. महाभारतात, गीतेव्यतिरिक्त, सामवेदाचे महत्त्व अनुशासन पर्वामध्ये देखील दाखवले आहे: सामवेद च वेदनम् यजुषम शतरुद्रियम. अग्नी पुराणानुसार सामवेदातील विविध मंत्रांचा जप केल्याने रोगांपासून मुक्तता आणि टाळता येते, तसेच व्यक्तीच्या मनोकामना पूर्ण होतात. सामवेद हा ज्ञानयोग, कर्मयोग आणि भक्तियोग या त्रिगुणांचा आहे. ऋषींनी विशिष्ट मंत्रांचे संकलन करून गाण्याची पद्धत विकसित केली. आधुनिक विद्वानांनी देखील हे सत्य स्वीकारण्यास सुरुवात केली आहे की सर्व टिपा, ताल, लय, श्लोक, चाल, मंत्र, स्वरचिकित्सा, राग, नृत्य मुद्रा, भाव इत्यादी सामवेदातूनच प्राप्त झाल्या आहेत.
Branches of Sama Veda | सामवेदाच्या शाखा
Branches of Sama Veda: वेदांमध्ये सामवेदाच्या (Sama Veda in Marathi) सर्वाधिक शाखा आहेत. सामवेदाच्या जवळपास1001 शाखा आहेत. सामदेवाच्या तीन महत्त्वाच्या शाखा आहेत त्या कौथुमिया, जैमिनिया आणि रणयनिया या आहेत. शाखांमध्ये मंत्रांचे वेगवेगळे अर्थ, गाण्याच्या पद्धती आणि मंत्रांचा क्रम आहे. जिथे भारतीय विद्वान त्याला त्याच वेदराशीचा भाग मानतात, तिथे अनेक पाश्चात्य वेद संशोधक त्याला नंतरचा ग्रंथ मानतात. पण सामवेद (Sama Veda in Marathi) किंवा समगानचे वर्णन ऋग्वेदातही आढळते – ज्याला हिंदू परंपरेत प्रथमवेद आणि पाश्चात्य जगामध्ये सर्वात जुना वेद मानले जाते. वैरूपम, बृहतम्, गौरविती, रेवतन, अर्के इत्यादी नावांनी ऋग्वेदातील जवळपास 31 ठिकाणी समगान किंवा समाची चर्चा केली आहे. यजुर्वेदात समगन हे रथंतराम, बृहतम् इत्यादी नावांनी ओळखले जाते. याशिवाय ऐतरेय ब्राह्मणात बृहत, रथन्त्रम, वैरूपम, वैराजन इत्यादींची चर्चा आहे.
Note: महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
| Latest Maharashtra Govt. Jobs | Majhi Naukri 2023 |
| Home Page | Adda 247 Marathi |
| Current Affairs in Marathi | Chalu Ghadamodi |
YouTube channel- Adda247 Marathi
Adda247 मराठी App | Add247Marathi Telegram group
