Table of Contents
कर्पूरी ठाकूर
कर्पूरी ठाकूर : मागासवर्गीयांची वकिली करत त्यांनी दोनदा बिहारचे मुख्यमंत्रीपद भूषवले. गरीब समर्थक धोरणे, विशेषत: जमीन सुधारणा आणि उपेक्षितांच्या उन्नतीसाठी केलेल्या उपाययोजनांसाठी त्यांचे प्रशासन प्रख्यात होते. जन नायक म्हणून संबोधले गेले, त्यांनी सामान्य नागरिकांच्या समृद्धीसाठी त्यांच्या वचनबद्धतेबद्दल व्यापक प्रशंसा मिळवली. त्यांच्या संपूर्ण राजकीय कार्यकाळात त्यांचा अनेक राजकीय पक्षांशी संबंध होता. त्यांचा राजकीय मार्ग प्रजा सोशालिस्ट पार्टीपासून सुरू झाला,त्यांच्या सुरुवातीच्या मुख्यमंत्रिपदाच्या काळात (1977-1979) जनता पक्षात संक्रमण झाले आणि नंतर ते जनता दलात सामील झाले. फेब्रुवारी 1988 मध्ये त्यांचे निधन झाले.
|
महाराष्ट्र पोलीस कॉन्स्टेबल भरती 2024 : अभ्यास योजना Maharashtra Police Constable Recruitment 2024 : Study Plan |
अँप लिंक | वेब लिंक |
| Police Bharti 2024 Shorts | पोलीस भरती 2024 शॉर्ट्स | Subject Wise Plan
|
अँप लिंक | वेब लिंक |
कर्पूरी ठाकूर : विहंगावलोकन
| कर्पूरी ठाकूर: विहंगावलोकन | |
| श्रेणी | अभ्यास साहित्य |
| उपयोगिता | महाराष्ट्र पोलीस कॉन्स्टेबल भरती 2024 आणि इतर सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी उपयुक्त |
| विषय | चालू घडामोडी |
| लेखाचे नाव | कर्पूरी ठाकूर |
| लेखातील प्रमुख मुद्दे |
|
कर्पूरी ठाकूर चरित्र
- जन्म: 24 जानेवारी 1924 रोजी बिहार, भारतातील पितांझिया गावात जन्म.
- राजकीय प्रवास: भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमध्ये सुरू झालेला, समाजवादी राजकारणाकडे वळला.
- मुख्यमंत्री: सामाजिक न्यायाला प्राधान्य देण्यासाठी ओळखले जाणारे, 1977 मध्ये बिहारचे मुख्यमंत्री म्हणून काम केले.
- जमीन सुधारणा: भूमिहीनांना जमीन उपलब्ध करून देत महत्त्वपूर्ण जमीन सुधारणांची अंमलबजावणी केली.
- ओबीसी आरक्षण: इतर मागासवर्गीयांसाठी (ओबीसी) नोकऱ्या आणि शिक्षणात अग्रगण्य आरक्षण.
- वारसा: जातिहीन आणि वर्गहीन समाजाप्रती असलेल्या त्यांच्या वचनबद्धतेबद्दल त्यांना “जन नायक” म्हणून स्मरणात ठेवले जाते.
- मृत्यू: 17 फेब्रुवारी 1988 रोजी बिहारच्या सामाजिक-राजकीय परिदृश्यावर कायमस्वरूपी प्रभाव टाकून त्यांचे निधन झाले.
भारतरत्न कर्पूरी ठाकूर
- 26 जानेवारी 2024 रोजी कर्पूरी ठाकूर यांना मरणोत्तर भारतरत्न प्रदान करण्यात आला.
- ठाकूर हे एक भारतीय राजकारणी होते ज्यांनी दोनदा बिहारचे 11 वे मुख्यमंत्री म्हणून काम केले.
- त्यांचा पहिला टर्म डिसेंबर 1970 ते जून 1971 असा होता आणि त्यांचा दुसरा टर्म जून 1977 ते एप्रिल 1979 असा होता.
- ते जननायक म्हणून प्रसिद्ध होते, ज्याचा अनुवाद “लोकांचा नायक” असा होतो.
कर्पूरी ठाकूर विचारधारा
- कर्पूरी ठाकूर हे समाजवादी, स्वातंत्र्यसैनिक आणि आणीबाणीविरोधी चळवळीतील नेते होते.
- 1960 च्या दशकात ते कामगार संघटना आणि कामगार चळवळींचे सदस्य होते.
- ठाकूर हे जे पी नारायण यांचे जवळचे सहकारी होते आणि काँग्रेसच्या नेतृत्वाखालील राजवटीविरुद्ध संपूर्ण क्रांती (संपूर्ण क्रांती) चळवळीतील प्रमुख व्यक्ती होते.
- ठाकूर यांचा जन्म बिहारमधील समस्तीपूर जिल्ह्यातील पिटौंझिया (आता कर्पुरी ग्राम) गावात गोकुळ ठाकूर आणि रामदुलारी देवी यांच्याकडे झाला.
- तो नाई समाजाचा सदस्य होता.
कर्पूरी ठाकूर यांची राजकीय कारकीर्द
- राजकारण आणि सामाजिक सक्रियता मध्ये प्रवेश.
- स्वातंत्र्यानंतर, ठाकूर यांनी शिक्षक म्हणून काम केले आणि 1952 मध्ये बिहार विधानसभेचे सदस्य म्हणून मुख्य प्रवाहातील राजकारणात प्रवेश केला, समाजवादी पक्षाचे उमेदवार म्हणून ताजपूर मतदारसंघाचे प्रतिनिधित्व केले.
- 1970 मध्ये टेल्को मजुरांच्या हक्कासाठी त्यांनी 28 दिवसांचे आमरण उपोषण केले तेव्हा त्यांची समाजकारणाशी असलेली बांधिलकी दिसून आली.
शैक्षणिक सुधारणा आणि प्रतिबंध
- बिहारचे शिक्षण मंत्री म्हणून ठाकूर हे हिंदी भाषेचे पुरस्कर्ते होते.
- तथापि, इंग्रजी हा अनिवार्य विषय म्हणून काढून टाकण्याच्या त्यांच्या निर्णयामुळे इंग्रजी माध्यमाच्या शिक्षणाचा दर्जा कमी झाल्यामुळे टीकेचा सामना करावा लागला.
- त्यांच्या कारकिर्दीत त्यांच्या प्रशासनाने बिहारमध्ये संपूर्ण दारूबंदी लागू केली.
जनता पक्षातील नेतृत्व आणि मुख्यमंत्रीपद
- 1977 च्या बिहार विधानसभेच्या निवडणुकीत, जनता पक्ष, समाजवाद्यांसह विविध राजकीय गटांच्या युतीने सत्ताधारी भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचा पराभव केला.
- ठाकूर दुसऱ्यांदा मुख्यमंत्री झाले.
- तथापि, मुंगेरीलाल आयोगाच्या अहवालाची अंमलबजावणी करण्याच्या त्यांच्या निर्णयावरून अंतर्गत संघर्ष निर्माण झाला, ज्यामुळे त्यांनी 1979 मध्ये राजीनामा दिला.
आरक्षण धोरण आणि राजकीय वारसा
- 1978 मध्ये बिहारमध्ये 26% आरक्षण मॉडेल सादर करणे ही ठाकूर यांची महत्त्वपूर्ण उपलब्धी होती.
- यामध्ये इतर मागासवर्ग, सर्वाधिक मागासवर्ग, महिला आणि उच्च जातींमधील आर्थिकदृष्ट्या मागास वर्ग यासारख्या विविध श्रेणींसाठी कोट्याचा समावेश होता.
- राजकीय आव्हानांना तोंड देत असतानाही त्यांनी लालू प्रसाद यादव, रामविलास पासवान, देवेंद्र प्रसाद यादव आणि नितीश कुमार यांसारख्या प्रमुख बिहारी नेत्यांना मार्गदर्शन करणे सुरूच ठेवले.
कर्पूरी ठाकूर यांना मरणोत्तर मान्यता
- 26 जानेवारी 2024 रोजी, कर्पूरी ठाकूर यांना सामाजिक न्याय आणि गरिबांच्या कल्याणासाठी त्यांच्या महत्त्वपूर्ण योगदानाची दखल घेऊन भारत सरकारकडून मरणोत्तर भारताचा सर्वोच्च नागरी सन्मान, भारतरत्न प्रदान करण्यात आला.
- दलितांचा चॅम्पियन म्हणून त्यांचा वारसा बिहारच्या राजकीय परिदृश्याला आकार देत आहे.
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
