Table of Contents
भारतात पंचायती राज व्यवस्थेच्या स्थापनेच्या स्मरणार्थ दरवर्षी 24 एप्रिल रोजी राष्ट्रीय पंचायती राज दिन साजरा केला जातो. 1993 मध्ये 73 व्या घटनादुरुस्ती कायद्याद्वारे शासनाचे हे विकेंद्रित स्वरूप सादर केले गेले, ज्याचा उद्देश ग्रामपंचायत म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या स्थानिक स्वराज्य संस्थांना गाव पातळीवर सक्षम करणे आहे.
इंग्रजी – येथे क्लिक करा
पंचायती राजची उत्पत्ती
पंचायती राज या संकल्पनेचे मूळ भारतीय परंपरेत आहे, जेथे ग्राम परिषद किंवा पंचायती स्थानिक प्रशासनात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. तथापि, 20 व्या शतकाच्या उत्तरार्धापर्यंत ही प्रणाली पुनरुज्जीवित झाली आणि त्याला घटनात्मक दर्जा मिळाला नाही.
1957 मध्ये लोकशाही विकेंद्रीकरणाच्या प्रक्रियेचा अभ्यास करण्यासाठी आणि पंचायती राज व्यवस्थेचे पुनरुज्जीवन करण्यासाठी उपाययोजनांची शिफारस करण्यासाठी बलवंतराय मेहता समितीची स्थापना करण्यात आली. समितीच्या शिफारशींमुळे गाव, ब्लॉक आणि जिल्हा स्तरावर पंचायतींची त्रिस्तरीय प्रणाली स्थापन झाली.
पंचायती राजचे महत्त्व
पंचायती राज व्यवस्थेचा उद्देश त्यांच्या समुदायांवर थेट परिणाम करणाऱ्या निर्णय प्रक्रियेत नागरिकांना सहभागी करून सहभागी लोकशाहीला चालना देणे आहे. हे स्थानिक स्वराज्य संस्थांना त्यांच्या विशिष्ट गरजांनुसार विकास कार्यक्रमांची आखणी आणि अंमलबजावणी करण्याचे अधिकार देते.
सत्तेचे विकेंद्रीकरण करून, पंचायती राज प्रणाली हे सुनिश्चित करते की विकास उपक्रम अधिक समावेशक आणि ग्रामीण भागातील विविध गरजांना प्रतिसाद देणारे आहेत. हे प्रशासन लोकांच्या जवळ आणून पारदर्शकता आणि उत्तरदायित्व वाढवते.
राष्ट्रीय पंचायती राज दिवस 2024: उपलब्धी साजरी करणे
राष्ट्रीय पंचायती राज दिन 2024 रोजी, देश 73 व्या घटनादुरुस्ती कायद्याचा 31 वा वर्धापन दिन साजरा करेल. एखादी विशिष्ट थीम जाहीर केलेली नसली तरी, हा दिवस देशभरातील पंचायतींच्या उत्कृष्ट कार्याची दखल घेऊन कार्यक्रम आणि पुरस्कार समारंभांद्वारे चिन्हांकित केला जाईल.
हे पुरस्कार ग्रामीण कुटुंबांचे जीवन सुधारण्यासाठी आणि शाश्वत विकासाला चालना देण्यासाठी स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या प्रयत्नांची प्रशंसा करण्याचा एक मार्ग म्हणून काम करतात. ते सर्वोत्तम पद्धतींना प्रोत्साहन देतात आणि इतर पंचायतींना उत्कृष्टतेसाठी प्रयत्न करण्यास प्रेरित करतात.
स्थानिक प्रशासन बळकट करणे
भारत सर्वसमावेशक विकासाच्या मार्गावर चालत असताना, प्रभावी स्थानिक प्रशासनाचे महत्त्व जास्त सांगता येणार नाही. पंचायती राज संस्था हवामान बदल, ग्रामीण-शहरी स्थलांतर आणि समान विकास सुनिश्चित करण्यासाठी आव्हानांना तोंड देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.
या राष्ट्रीय पंचायती राज दिनानिमित्त, पंचायती राज संस्थांसमोरील यश आणि आव्हानांवर चिंतन करणे आणि त्यांना अधिक बळकट आणि सक्षम करण्याचे मार्ग शोधणे आवश्यक आहे. असे केल्याने, भारत एक मजबूत आणि खरोखर सहभागी लोकशाही तयार करू शकतो जी कोणालाही मागे सोडणार नाही.
| अड्डापिडीया चालू घडामोडी PDF डाउनलोड लिंक – 23 एप्रिल 2024 | ||
| भाषा | अड्डापिडीया राष्ट्रीय आणि अंतरराष्ट्रीय चालू घडामोडी | अड्डापिडीया महाराष्ट्र चालू घडामोडी |
| इंग्लिश PDF | येथे क्लिक करा | येथे क्लिक करा |
| मराठी PDF | येथे क्लिक करा | येथे क्लिक करा |
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप
