मूलद्रव्याच्या गुणधर्मानुसार त्यांची मांडणी करून तयार केलेली सारणी म्हणजेच आवर्तसारणी (Periodic Table of Elements) होय. आधुनिक आवर्तसारणी मध्ये सात आवर्तने व अठरा गण आहेत. हेन्री मोस्ले या ब्रिटिश पदार्थ वैज्ञानिकांनी असे शोधून काढले की, अणुवस्तुमान हा पदार्थाचा मूलभूत गुणधर्म नसून अणुअंक आहे. या लेखात आपण आवर्तसारणी (Periodic Table) मधील महत्त्वपूर्ण गणांची माहिती देत आहोत. तर चला आपण आवर्तसारणी : मूलद्रव्ये, गण, गुणधर्म आणि नियम (Periodic Table of Elements) यावर सविस्तर चर्चा करूयात.
जिल्हा परिषद रिव्हिजन प्लॅन पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा
जिल्हा परिषद परीक्षेचे वेळापत्रक 2023 पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा
जिल्हा परिषद प्रवेशपत्र 2023 डाउनलोड करण्यासाठी येथे क्लिक करा
आवर्तसारणी (Periodic Table of Elements) | |
श्रेणी | अभ्यास साहित्य |
साठी उपयुक्त | ZP आणि इतर स्पर्धा परीक्षा |
विषय | रसायनशास्त्र |
लेखाचे नाव | आवर्तसारणी |
स्पर्धा परीक्षेत Static GK हा खूप महत्वाचा विषय आहे. त्यामुळे आपल्याला या विषयाचा चांगला अभ्यास असणे खूप गरजेचे आहे. कारण या विषयाचा चांगला अभ्यास असल्यास आपण खूप कमी वेळात या विषयांवरील प्रश्न solve करू शकतो. Adda247 मराठी, दररोज एका विषयवार study article (लेख) आणत असतो ज्याने करून विद्यार्थ्यांचा परीक्षेला महत्वाच्या topics चा चांगला अभ्यास व्हावा. तर चला आजच्या या लेखात आपण आवर्तसारणी Periodic Table of Elements (मूलद्रव्ये, गण, गुणधर्म आणि नियम) यावर चर्चा करणार आहोत.
आवर्तसारणीतील घटकांची यादी खालीलप्रमाणे आहे:
गण 1- अल्कली धातू (Alkali Metals): आवर्तसारणीच्या (Periodic Table of Elements) गण 1 (Group 1) मध्ये लिथियम (Li), सोडियम (Na), पोटॅशियम (K), रुबिडियम (Rb), सीझियम (Cs) आणि फ्रँशियम (Fr) या मूलद्रव्यांचा समावेश आहे.
गुणधर्म :
गण 2- अल्कधर्मी पृथ्वी धातू (Alkaline Earth Metals): आवर्तसारणीच्या (Periodic Table) गण 2 (Group 2) मध्ये बेरीलियम (Be), मॅग्नेशियम (Mg), कॅल्शियम (Ca), स्ट्रॉन्टियम (Sr), बेरियम (Ba) आणि रेडियम (Ra) या मूलद्रव्यांचा समावेश आहे.
गुणधर्म :
गण 13- अल्कधर्मी पृथ्वी धातू (Alkaline Earth Metals): आवर्तसारणीच्या (Periodic Table) गण 13 (Group 13) मध्ये बोरॉन (B), ॲल्युमिनियम (Al), गॅलियम (Ga), इंडियम (In), थॅलियम (Tl) या मूलद्रव्यांचा समावेश आहे.
गुणधर्म :
गण 14 -कार्बन गट (Carbon Group): आवर्तसारणीच्या (Periodic Table) गण 14 (Group 14) मध्ये कार्बन (C), सिलिकॉन (Si), जर्मेनियम (Ge), टिन (Sn), आणि शिसे (Pb) या मूलद्रव्यांचा समावेश आहे.
महाराष्ट्रातील वने व वनांचे प्रकार आणि अभयारण्ये
गण 15- नायट्रोजन गट (Nitrogen group): आवर्तसारणीच्या (Periodic Table) गण 15 (Group 15) मध्ये नायट्रोजन (N), फॉस्फरस (P), आर्सेनिक (As), अँटिमनी (Sb), आणि बिस्मथ (Bi) या मूलद्रव्यांचा समावेश होतो.
गण 16 चॅल्कोजेन्स (Chalcogens): आवर्तसारणीच्या (Periodic Table) गण 16 (Group 16) मध्ये ऑक्सिजन (O), सल्फर (S), सेलेनियम (Se), टेल्युरियम (Te), किरणोत्सर्गी पोलोनियम (Po), आणि सिंथेटिक अननहेक्सियम (Uuh) या मूलद्रव्यांचा समावेश होतो.
गुणधर्म:
जीवशास्त्र भाग-1 (वनस्पतीची रचना व कार्ये)
गण 17 हॅलोजन (Halogens): आवर्तसारणीच्या (Periodic Table) गण 16 (Group 16) मध्ये फ्लोरिन (F), क्लोरीन (Cl), ब्रोमाइन (Br), आयोडीन (I), अस्टाटिन (At) या मूलद्रव्यांचा समावेश होतो.
गुणधर्म:
गण 18- नोबल वायू (Nobel Gas): नोबल वायू हे आवर्त सारणीच्या (Periodic Table) गण 18 मधील रासायनिक घटक आहेत. ते हेलियम, निऑन, ऑरगॉन , क्रिप्टन, झेनॉन आणि रेडॉन आहेत. त्यांना निष्क्रिय वायू किंवा दुर्मिळ वायू म्हणतात.
गुणधर्म:
महाराष्ट्राचा प्राकृतिक भूगोल-1 (महाराष्ट्रातील वने)
1864 मध्ये, न्यूलँड्सने घटकांचे वर्गीकरण करण्याचा प्रयत्न केला. इंग्रजी रसायनशास्त्रज्ञ जे.ए.आर. न्यूलँड्सने 1865 मध्ये सांगितले की, अणुवस्तुमानाच्या चढत्या क्रमाने सर्व मूलद्रव्यांची मांडणी केली असता त्यांना असे आढळले की प्रत्येक आठव्या मूलद्रव्याचे गुणधर्म पहिल्या मुलद्रव्या सारखे आहेत. संगीतात सात म्युझिकल नोट्स आहेत. प्रत्येक आठवी नोट पहिल्यासारखीच असते त्याचप्रमाणे, न्यूलँडने सांगितले की दिलेल्या मूलद्रव्यापासून सुरू होणारा आठवा घटक हा संगीताच्या अष्टकाच्या आठव्या नोट्सप्रमाणे पहिल्याची पुनरावृत्ती आहे. म्हणून त्यांनी या नियमला अष्टकांचा नियम असे म्हटले.
गुणधर्म:
List Of Indian Cities On Rivers Banks
मेंडेलिव्हने खरे तर आवर्तसारणीचा पाया घातला. मेंडेलिव्हच्या काळात 63 मूलद्रव्य अस्तित्वात होती. याने सर्वप्रथम 63 कार्ड घेतले व प्रत्येक कार्डवर एका मूलद्रव्याचा गुणधर्म लिहिला. त्यानुसार त्याने अणुवस्तुमानांच्या चढत्याक्रमाने ही कार्डस मांडले. यात त्याला मूलद्रव्याच्या रासायनिक व भौतिक गुणधर्मात साम्य आढळून आले. मेंडेलिव्हच्या आवर्तसारणीत आडव्या ओळीना आवर्त (Period) म्हणतात तर उभ्या ओळीना गण (Group) म्हणतात. त्याला असे निदर्शनास आले की, अणुवस्तुमानांच्या चढत्या क्रमाने मूलद्रव्याची मांडणी करताना ठरावीक अंतराने मूलद्रव्याच्या रासायनिक व भौतिक गुणधर्माची पुनरावृत्ती होते. जो पर्यंत अशी पुनरावृत्ती होत नाही तोपर्यंत तो मूलद्रव्याला आडव्या ओळीत (आवर्तनात) मांडत गेला व गुणधर्मात साम्य असलेला मूलद्रव्य दुसऱ्या आडव्या ओळीत पहिल्या मूलद्रव्याच्या खाली मांडला. अशाप्रकारे सर्व ज्ञात 63 मूलद्रव्याची त्याने यशस्वीरित्या मांडणी केली व पहिली आवर्तसारणी तयार केली.
मेंडेलिव्हच्या आवर्तसारणीचे प्रमुख वैशिष्ट्ये:
सन 1913 मध्ये हेन्री मोस्ले या ब्रिटिश पदार्थ वैज्ञानिकाने असे शोधून काढले की अणुवस्तुमान गुणधर्म नसून अणुअंक हा आहे. कारण आपणास माहिती आहे की अणुअंक हा त्या मूलद्रव्याची इलेक्ट्रॉन व प्रोटॉनची माहिती देतो आधारावर आपणास संबुजा व इलेक्ट्रॉनिक संरूपण हे महत्त्वाचे गुणधर्म मिळतात. फक्त एवढाच बदल करून मेंडेलिव्हच्या आवर्तसारणीचे आधुनिक आवर्तसारणीत रूपांतर करण्यात आले.
आधुनिक आवर्तसारणीचा नियम : मूलद्रव्याचे भौतिक आणि रासायनिक गुणधर्म हे त्यांच्या अणुअंकाचे (Atomic number) आवृत्तीफल आहे.”
संयुजा (Valency):
अणूचा आकार (Size of atom):
धातूगुण / अधातूगुण (Metallic and Non-metallic properties):
इलेक्ट्रोनगेटिव्हिटी (Electronegativity):
आयनीकरण ऊर्जा (Ionization Energy):
Other Study Articles
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
लेखाचे नाव | लिंक |
महाराष्ट्र समृद्धी महामार्ग | |
कार्य आणि उर्जा | |
गांधी युग | |
राज्य धोरणांची मार्गदर्शक तत्वे | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
मूलभूत कर्तव्ये: कलम 51A | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
चक्रवाढ व्याज (Compound Interest) | |
भारताचे नागरिकत्व | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
भारतीय नागरिकांचे मूलभूत अधिकार | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
भारतीय संविधानाची उद्देशिका | |
भारतातील राज्ये आणि त्यांची राजधानी | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
महाराष्ट्राचे हवामान | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
सिंधू संस्कृती | |
जगातील 07 खंड | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
टक्केवारी सूत्र, टक्केवारी म्हणजे काय, कसे काढायचे आणि काही महत्त्वाचे प्रश्न | |
भारतातील कृषी अर्थव्यवस्था | |
भारताच्या पंचवार्षिक योजना (1951 ते 2017) | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
गती व गतीचे प्रकार | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
आम्ल व आम्लारी | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
भारतातील सर्वात लांब पूल 2023 | |
रोग व रोगांचे प्रकार | |
महाराष्ट्रातील मंत्रिमंडळ | |
महाराष्ट्रातील लोकजीवन | |
सजीवांचे वर्गीकरण भाग 1: सूक्ष्मजीव आणि वनस्पती | |
वनस्पतीची रचना आणि कार्ये | |
भारतीय नागरिकांचे मूलभूत अधिकार | |
लोकपाल आणि लोकायुक्त | |
संगणकाशी संबंधीत शब्दांचे शॉर्ट आणि लॉंग फॉर्म्स | |
महाराष्ट्राचे प्रशासकीय विभाग | |
भारतातील राष्ट्रीय जलमार्ग | |
पृथ्वीवरील महासागर | |
महाराष्ट्राचे हवामान | |
भारताची क्षेपणास्त्रे | |
महाराष्ट्रातील शहरांची यादी | |
ब्रिटिश भारतातील प्रारंभीच्या काळातील गव्हर्नर जनरल (1857 च्या आधीचे) | |
महाराष्ट्रातील महत्त्वाच्या नद्या | |
ढग व ढगांचे प्रकार | |
नदीकाठच्या भारतीय शहरांची यादी | |
महाराष्ट्रातील वने व वनांचे प्रकार, राष्ट्रीय उद्याने आणि अभयारण्ये | |
गांधी युग – सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी अभ्यास साहित्य | |
गती व गतीचे प्रकार – संज्ञा, वर्गीकरण, आलेख आणि वर्गीकरण |
For More Study Articles, Click here
ताज्या महाराष्ट्र सरकारी नोकरीबद्दल माहितीसाठी | माझी नोकरी 2023 |
होम पेज | अड्डा 247 मराठी |
मराठीत चालू घडामोडी | चालु घडामोडी |
हेलियम हा आवर्त सारणीच्या गण 18 मधील गणात आहे.
विज्ञान या विषयावरच्या टॉपिक ची माहिती Adda247 मराठी च्या अँप आणि वेबसाईट वर मिळेल.
फॉस्फरस हा आवर्तसारणीच्या 15 व्या गणात आहे.
आवर्तसारणी : मूलद्रव्ये, गण, गुणधर्म आणि नियम याची माहिती Adda247 मराठी च्या अँप आणि वेबसाईट वर मिळेल.
खाऱ्या पाण्याचे सरोवर, ज्याला कधीकधी खारे तळे म्हणूनही ओळखले जाते, ते जमीनीच्या आत असलेले पाण्याचे पिंड आहे ज्यामध्ये इतर सरोवरांपेक्षा…
Question of the Day (General Science) Q. The SI unit of temperature is: (a) Temperature (b) Ampere (c) Watt (d) Kelvin…
Question of the Day (Current Affairs) Q. The exercise Poorvi Lehar was conducted by (a) Indian Army (b) Indian Navy…
Weekly English Vocab 22 to 27 April 2024 For most competitive exam aspirants, vocabulary is a nightmare, but it carries…
Police Bharti 2024 Shorts Police Bharti 2024 Shorts : Police Bharti 2024 परीक्षेची तयारी करणाऱ्या विद्यार्थी मित्रांनो, आपण जर Police…
MPSC Shorts | Group B and C MPSC Shorts | Group B and C: MPSC परीक्षेची तयारी करणाऱ्या विद्यार्थी मित्रांनो, आपण…