First Anglo-Maratha War- Background, Causes, Treaty and Outcomes, पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध – पार्श्वभूमी, कारणे, संधी, आणि परिणाम

The First Anglo-Maratha War was the first of three Anglo-Maratha Wars fought between the British East India Company and Maratha Empire in India. The war began with the Treaty of Surat and ended with the Treaty of Sabai. According to this treaty, Thane’s fort along with the island of Salsette was to remain in British possession. Twelve shortfalls of rupees in English were to be paid in cash for the expenses which were in the account of Raghunath Rao Get detailed information about the First Anglo-Maratha War in this article.

First Anglo-Maratha War: Overview

The First Anglo-Maratha War was a pivotal conflict in Indian history. It was a battle between the Maratha Empire and the British East India Company. It starts British imperialism in India Get an overview of the First Anglo-Maratha War in the table below.

First Anglo-Maratha War

First Anglo-Maratha War: दक्षिण भारतात अठराव्या शतकाच्या पूर्वार्धात मराठ्यांची सत्ता प्रबळ होती. इंग्रजांनी उत्तर भारतात आपले आसन स्थिर केल्यानंतर त्यांनी दक्षिण भारतातही प्रदेश मिळविण्यास सुरुवात केली. इंग्रज व मराठे ह्यांच्यात झालेल्या तीन युद्धानंतर मराठी सत्तेचा शेवट होऊन जवळजवळ संपूर्ण भारत इंग्रजांच्या ताब्यात गेला, म्हणूनच भारतीय इतिहासात या युद्धांना महत्त्वाचे स्थान आहे. MPSC अराजपत्रित सेवा संयुक्त पूर्व परीक्षा 2023 (MPSC Non Gazetted Services Exam 2023) तसेच महाराष्ट्रातील सरळ सेवा जसे कि, तलाठी भरती (Talathi Bharti 2023), कृषी विभाग भरती (Krushi Vibhag Bharti 2023) व इतर सर्व स्पर्धा परीक्षांमध्ये First Anglo-Maratha War यावर बहुतेकवेळा प्रश्न विचारल्या जातात. आज आपण First Anglo-Maratha War बद्दल संपूर्ण माहिती पाहणार आहे. ज्यात पहिले इंग्रज-मराठा युद्धाची पार्श्वभूमी, कारणे, संधी, First Anglo-Maratha War चे परिणाम याबद्दल सविस्तर माहिती दिली आहे.

First Anglo-Maratha War | पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध

First Anglo-Maratha War: दक्षिण भारतात अठराव्या शतकाच्या पूर्वार्धात मराठ्यांची सत्ता प्रबळ होती. इंग्रजांनी उत्तर भारतात आपले आसन स्थिर केल्यानंतर त्यांनी दक्षिण भारतातही प्रदेश मिळविण्यास सुरुवात केली. पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध हे ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी आणि भारतातील मराठा साम्राज्य यांच्यात झालेल्या तीन अँग्लो-मराठा युद्धांपैकी पहिले युद्ध होते. युद्धाची सुरुवात सुरतच्या तहाने झाली आणि सालबाईच्या तहाने संपली. हे युद्ध सुरत आणि पुणे राज्यामध्ये लढले गेले आणि युद्धापूर्वी ब्रिटीशांचा पराभव झाला आणि दोन्ही पक्षांचे स्थान पुनर्संचयित झाले. भारतातील ईस्ट इंडिया कंपनीच्या प्रांतांचे पहिले अध्यक्ष व गव्हर्नर-जनरल वॉरन हेस्टिंग्स यांनी पुणेवर थेट हल्ला न करण्याचा निर्णय घेतला. या लेखात First Anglo-Maratha War बद्दल संपूर्ण माहिती दिली आहे.

First Anglo-Maratha War: Background | पहिले इंग्रज-मराठा युद्धाची पार्श्वभूमी

First Anglo-Maratha War: Background: पहिले इंग्रज-मराठा युद्धाची पार्श्वभूमी समाजाबून सांगणारे मुद्दे खालीलप्रमाणे आहेत.

• 1775-1782 दरम्यान ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी आणि मराठा साम्राज्य यांच्यात पहिले अँग्लो-मराठा युद्ध झाले.
• मराठ्यांची शक्ती कमकुवत होणे: पानिपतच्या तिसऱ्या लढाईनंतर भारतातील मराठा शक्ती कमी होऊ लागली.
• पेशवा बाळाजी बाजीराव 1761 मध्ये मरण पावला आणि त्यांचा मुलगा माधवराव पहिला हा पानिपतच्या तिसऱ्या युद्धात गमावलेला प्रदेश परत मिळवू शकला.
• मराठा सिंहासनासाठी लढा: 1770 च्या सुरुवातीस माधवराव पहिला मरण पावला, ज्यामुळे नारायण राव (माधवराव पहिलाचा मुलगा) आणि काका रघुनाथराव यांच्यात मराठ्यांच्या गादीसाठी लढा झाला.
• रघुनाथराव आपली सत्ता सोडून देण्यास तयार नसल्याने त्यांनी मुंबई येथे इंग्रजांकडून मदत मागितली आणि 17 मार्च 1975 रोजी सूरतच्या करारावर स्वाक्षरी केली. या करारानुसार रघुनाथरावांनी ब्रिटीशांना सालसेट व वसई प्रांताचा काही भाग व सूरत आणि भरुच जिल्ह्यातील महसूलाचा अधिकार दिला. त्या बदल्यात ब्रिटीशांनी रघुनाथरावांना 2500 सैनिक देण्याचे आश्वासन दिले.

Maratha Empire

What was the cause of the First Anglo-Maratha War? | पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध का झाले?

What was the cause of the First Anglo-Maratha War: नारायणराव पेशव्याच्या खुनानंतर रघुनाथरावाने पेशवाईचा अधिकार स्वतःकडे घेण्याचा प्रयत्न केला, त्यामुळे त्याच्याविरुद्ध बारभाई कारस्थान रचून तत्कालीन मुत्सद्यांनी सवाई माधवराव यास पेशवा म्हणून जाहीर केले. साहजिकच पेशवाईविषयी तंटा चालू झाला. पेशवेपद मिळविण्याच्या महत्त्वकांक्षेने रघुनाथराव ऊर्फ राघोबा इंग्रजांस मिळाला व 1775 मध्ये त्याने इंग्रजांबरोबर सुरत तेथे तह केला.

या तहानुसार मुंबईकर इंग्रजांनी रघुनाथरावाला पेशवेपद देण्याची हमी घेतली त्याबद्दल त्याने इंग्रजांना साष्टी, वसई, भडोच, सुरत असा एकोणीस लाखांचा मुलूख देण्याचे कबूल केले या तहानुसार रघुनाथरावाचे व इंग्रजांचे सैन्य पुण्यावर चालून गेले रघुनाथराव पेशव्याबरोबर सुरत येथे इंग्रजांनी केलेला तह कलकत्त्याच्या गव्हर्नर जनरलला मान्य नव्हता, त्याने मुंबईकरांना दोषी ठरवून सदर कारवाईसाठी धाडलेले सैन्य माघारे बोलाविले. 1775 मधील सुरतचा तह हा पहिल्या अँग्लो-मराठा युद्धाची सुरुवात मानली जाते.

Course of First Anglo-Maratha War | पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध 

Course of First Anglo-Maratha War: सुरतच्या तहानुसार मुंबईकर इंग्रजांनी रघुनाथरावाला पेशवेपद देण्याची हमी घेतली त्याबद्दल त्याने इंग्रजांना साष्टी, वसई, भडोच, सुरत असा एकोणीस लाखांचा मुलूख देण्याचे कबूल केले या तहानुसार रघुनाथरावाचे व इंग्रजांचे सैन्य पुण्यावर चालून गेले रघुनाथराव पेशव्याबरोबर सुरत येथे इंग्रजांनी केलेला तह कलकत्त्याच्या गव्हर्नर जनरलला मान्य नव्हता, त्याने मुंबईकरांना दोषी ठरवून सदर कारवाईसाठी धाडलेले सैन्य माघारे बोलाविले.

थोड्याच दिवसांत कलकत्त्याच्या गव्हर्नर जनरलने बारभाईंचे पुढारी नाना फडणीस व सखारामबापू यांच्याशी 1776 मध्ये पुरंदर येथे तह केला या तहात साष्टी व वसई परत देऊन इंग्रजांनी रघुनाथरावाला मदत करु नये असे ठरले.

परंतु मुंबईच्या गव्हर्नरने इंग्लंडमधील कंपनीच्या अधिकाऱ्यांच्या मदतीच्या जोरावर पुरंदरचा तह अमान्य करुन रघुनाथरावाला आश्रय दिला यामुळे बारभाईंनाही पुरंदरचा तह पाळता आला नाहीनाना फडणीसाने फ्रेंच अधिकारी सेंट लूबिन याचे साहाय्य घेण्यासाठी फ्रेंचांना पश्चिम किनाऱ्यावर एक बंदर द्यावयाचे कबूल केले मराठ्यांच्या हालचालींचा संशय येऊन इंग्रजांनी मराठ्यांविरुद्ध युद्ध पुकारले १७७८ मध्ये रघुनाथरावाला घेऊन कर्नल इगर्टन पुण्यावर चालून आला.

मुंबईकरांच्या मदतीसाठी वॉरन हेस्टिंग्जने बंगालमधून सहा पलटणी धाडल्या कर्नल इगर्टनची प्रकृती बिघडल्यामुळे कर्नल कॉकबर्नकडे 1779 मध्ये सैन्याचे नेतृत्व आले या फौजेवर भीमराव पानसे चालून गेला आणि महादजी शिंदे व हरिपंत फडके त्याला सैन्यासह मिळाले

उत्तर हिंदुस्थानात सेनापती पॉपमच्या फौजेने शिंद्यांच्या मुलखात शिरुन ग्वाल्हेर घेतले. माळव्यावर इंग्रजांचा हल्ला होताच महादजीने त्यांना मागे रेटले. सर्व बाजूंनी इंग्रजांवर हल्ला करण्याच्या योजनेत निजाम मात्र स्वस्थ बसला.

वॉरन हेस्टिंग्जने फत्तेसिंग भोसल्यास सोळा लाख रुपये देऊन आपल्याकडे वळवून घेतले यामुळे पूर्वी ठरल्याप्रमाणे फक्त हैदर अली व महादजी यांनी चढाई केलीमद्रासच्या बाजूस हैदरने इंग्रजांचा पराभव केला महादजीने सीप्री येथे कर्नल मूटचा पराभव केला शेवटी इंग्रजांनी मराठ्यांशी मिळते घेण्याचे ठरविले.

Chatrapati Shivaji Maharaj History- Birth, Establishment of Swarajya and other Facts

Who Won First Anglo-Maratha War? | पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध कोणी जिंकले

Who Won First Anglo-Maratha War: पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध मराठ्यांनी जिंकले. इंग्रजांचा मराठ्यांकडून पराभव झाला आणि त्यांनी 1779 मध्ये जानेवारीच्या मध्यावर शरणागती पत्करली.

List of Ramsar Wetland Sites in India 2023 (Updated)

Outcomes of First Anglo-Maratha War | पहिल्या इंग्रज-मराठा युद्धाचे परिणाम

• ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनी: तिने मराठ्यांकडून हिसकावलेले सालसेट आणि ब्रोच राखून ठेवले.
  • ब्रिटीश EIC ने मराठ्यांकडून हमी देखील मिळवली की ते म्हैसूरच्या हैदर अलीला इंग्रजांविरुद्धच्या लढाईत साथ देणार नाहीत.
  • मराठ्यांनीही हैदर अलीकडून दख्खनमधील त्यांची मालमत्ता परत घेण्याचे मान्य केले.
  • मराठ्यांनीही फ्रेंचांना आणखी प्रदेश न देण्याचे मान्य केले.
• मराठा साम्राज्याचे पेशवे: पुरंधरच्या तहानंतर इंग्रजांनी घेतलेले सर्व प्रदेश मराठ्यांना परत देण्यात आले.
  • इंग्रजांनी दुसरा माधवराव (नारायणरावांचा मुलगा) यांना पेशवा म्हणून स्वीकारले.
  • रघुनाथरावांना दरवर्षी तीन लाख रुपये पेन्शन मिळणार होती.

When was the second Anglo-Maratha war? | दुसरे इंग्रज-मराठा युद्ध कधी झाले

When was the second Anglo-Maratha war: दुसरा बाजीराव पेशवा हा अधिकाराने जरी मराठ्यांच्या राज्याचा मुख्य कार्यकारी असला तरी पेशव्यांचे राज्यावरचे नियंत्रण संपुष्टात आल्यात जमा होते. मराठ्यांची सत्ताकेंद्र पुण्यावरून आता इंदूर व ग्वाल्हेर येथे गेले. महादजी शिंद्याच्या निधना नंतर मराठ्याच्या एकीमधील कच्चे दुवे बाहेर येउ लागले. पेशवे व शिंदेना होळकरांनी पुण्याच्या जवळ पराभूत केले. पराभवा नंतर होळकरांनी पुण्याचा ताबा घेतला व दुसरा बाजीराव पळून इंग्रजाकडे आश्रयासाठी गेला व संधी केली जी वसईचा तह या नावाने ओळखली जाते. या तहानुसार इंग्रजांनी बाजीरावला मराठ्यांच्या सत्ता स्थानी पुन्हा बसवण्यासाठी मदत करण्याचे मान्य केले. बाजीरावच्या या देशघातकी निर्णयाने मराठे संस्थनिकात संतापाची लाट उसळली व ब्रिटीशांविरुद्ध युद्ध पुकारले. मराठे संस्थानिकांनीही फ्रेंचांकडून सैन्य मदत घेतली होती. भारतातील फ्रेंच प्रभुत्व कमी करणे हेही ब्रिटीशांचे धोरण होते. अश्या प्रकारे बाजीराव-इंग्रज सरकार व ईस्ट इंडिया कंपनी विरुद्ध शिंदे व इतर काही मराठा संस्थानिक असे दुसरे इंग्रज मराठा युद्ध सुरू झाले. लष्करी दरारा व मुत्सदेगीरी यावर इंग्रजांना तह करण्यास भाग पाडले. मराठे संस्थानिकांचे सार्वभौमत्व कायम राहिले परंतु मराठ्यांना गुजरात व ओरिसाचा भूभाग गमवावा लागला

When was the third Anglo-Maratha war? | तिसरे इंग्रज-मराठा युद्ध कधी झाले

When was the third Anglo-Maratha war: तिसरे इंग्रज-मराठा युद्ध हे इ.स. 1817-18 मध्ये मराठे व इंग्रजांच्यात झालेले तिसरे व निर्णायक युद्ध होते. या युद्धात इंग्रजांनी मराठा साम्राज्याचा पराभव केला व जवळपास संपूर्ण भारतावर नियंत्रण मिळवले.व्दितीय इंग्रज मराठा युद्धाच्या नंतर मराठ्यांना आणि ब्रिटिशांना उसंत मिळाली,त्या दरम्यान ब्रिटिशांनी स्वतःची शक्ती वाढवली परंतु मराठ्यांनी एकोपा टिकवला नाही आणि ते ब्रिटीशांच्या तुलनेत मराठे राजनैतिक आणि लष्करीदृष्ट्या कमी पडत गेले.

Nuclear Power Plant in India 2022

Article Name	Web Link	App Link
Important Revolutions in India	Click here to View on Website	Click here to View on App
Maharashtra Samruddhi Mahamarg	Click here to View on Website	Click here to View on App
Anti-Defection Law	Click here to View on Website	Click here to View on App
Quantitative Aptitude Formulas	Click here to View on Website	Click here to View on App
Padma Awards 2023	Click here to View on Website	Click here to View on App
Blood Circulatory System: Blood Vessels, Human Blood, And Heart	Click here to View on Website	Click here to View on App
Maharashtra Lokseva Hakk Adhiniyam 2015	Click here to View on Website	Click here to View on App
Hill Station in Maharashtra	Click here to View on Website	Click here to View on App
Governor General of British India before 1857	Click here to View on Website	Click here to View on App
Bird Sanctuary in India 2023, Updated List	Click here to View on Website	Click here to View on App
Credit Control Methods of RBI	Click here to View on Website	Click here to View on App
List of First In India: Science, Governance Defence, Sports	Click here to View on Website	Click here to View on App
Right to Information Act 2005	Click here to View on Website	Click here to View on App
Important Articles of Indian Constitution 2023	Click here to View on Website	Click here to View on App
Election Commission of India (ECI)	Click here to View on Website	Click here to View on App
Important Days in Maharashtra	Click here to View on Website	Click here to View on App
Advocate General Of Maharashtra	Click here to View on Website	Click here to View on App
Maharashtra Etymology	Click here to View on Website	Click here to View on App
List of First-Ranked States in Mineral Production	Click here to View on Website	Click here to View on App
Five-Year Plan (1951-2017)	Click here to View on Website	Click here to View on App
Functions of Zilla Parishad	Click here to View on Website	Click here to View on App
List of Best Intelligence Agencies of the World 2023	Click here to View on Website	Click here to View on App
List of First Ranked States in Mineral Production	Click here to View on Website	Click here to View on App
Attorney General of India	Click here to View on Website	Click here to View on App
Economic Survey of Maharashtra 2022-23	Click here to View on Website	Click here to View on App
Maharashtra Budget 2023-24	Click here to View on Website	Click here to View on App
Union Budget 2023-24	Click here to View on Website	Click here to View on App
Census of India 2011	Click here to View on Website	Click here to View on App
Maharatna Companies in India 2023	Click here to View on Website	Click here to View on App
Socio-Religious Movements In India	Click here to View on Website	Click here to View on App
Father’s Of Various Fields	Click here to View on Website	Click here to View on App
Gandhian Era	Click here to View on Website	Click here to View on App
Dr. Babasaheb Ambedkar Jayanti 2023	Click here to View on Website	Click here to View on App
Loksabha in Marathi	Click here to View on Website	Click here to View on App
Chief Minister Role and Function	Click here to View on Website	Click here to View on App
Food and Nutrition	Click here to View on Website	Click here to View on App
The World’s 10 Smallest Countries 2023	Click here to View on Website	Click here to View on App
Important List of Sports Cups and Trophies	Click here to View on Website	Click here to View on App
Interesting Unknown Facts about Indian Constitution	Click here to View on Website	Click here to View on App
PM Kisan Samman Nidhi Yojana 2023	Click here to View on Website	Click here to View on App
Importance of Plant Nutrients	Click here to View on Website	Click here to View on App

.Latest Maharashtra Govt. Jobs	Majhi Naukri 2023
Home Page	Adda 247 Marathi
Current Affairs in Marathi	Chalu Ghadamodi

YouTube channel- Adda247 Marathi

Adda247 मराठी App | Add247Marathi Telegram group

Sharing is caring!