Gandhian Era, Social Studies Notes | गांधी युग

Gandhian Era: Every year 2nd October is celebrated as a Gandhi Jayanti to remember the birth anniversary of the father of our nation Mahatma Gandhi. The year 2022 marks the 153rd birth anniversary of Mahatma Gandhi. Every Year 02 October is celebrated as the International Day of Non-Violence by the United Nations. Mahatma Gandhi gave the world the philosophy of non-violence or Ahimsa.

The third and final phase of the Nationalist Movement [1917-1947] is known as the Gandhian era. During the Gandhian Era period, Mahatma Gandhi became the undisputed leader of the National Movement. His principles of nonviolence (Ahinsa) and Satyagraha were employed against the British Government. In this article you will get detailed information about Gandhian Era, All important Events are given in this article. The period from 1919 to 1948 is known as the ‘Gandhian era in Indian History.

Gandhian Era

Gandhian Era: मोहनदास करमचंद गांधी हे भारताच्या स्वातंत्र्य संग्रामातील प्रमुख नेते आणि तत्त्वज्ञ होते. दरवषी 02 ऑक्टोबर रोजी संपूर्ण भारत उत्साहात गांधी जयंती साजरा करते. अहिंसात्मक असहकार आंदोलनांनी गांधींनी भारताला स्वातंत्र्य मिळवून दिले. अहिंसात्मक मार्गांनी स्वातंत्र्य मिळवण्यासाठी त्यांनी संपूर्ण जगाला प्रेरित केले. रवींद्रनाथ टागोर यांनी सर्वप्रथम त्यांना ‘महात्मा’ ही उपाधी दिली. भारतातील लोक त्यांना प्रेमाने बापू म्हणत. सुभाषचंद्र बोस यांनी इ.स. 1944 मध्ये पहिल्यांदा त्यांना ‘राष्ट्रपिता’ असे संबोधले, त्यांचा जन्मदिवस 2 ऑक्टोबर हा भारतात गांधी जयंती म्हणून तर जगभरात आंतरराष्ट्रीय अहिंसा दिन म्हणून साजरा केला जातो.

महाराष्ट्रातील बहुतेक स्पर्धा परीक्षेत आधुनिक भारताच्या इतिहासावर प्रश्न विचारल्या जातात. MPSC State Service (एमपीएससी राज्य सेवा), MPSC Group B (एमपीएससी गट ब), MPSC Group C (एमपीएससी गट क) व इतर सर्व स्पर्धा परीक्षेत आधुनिक भारताच्या इतिहासावर हमखास प्रश्न विचारल्या जातात. आधुनिक भारताच्या इतिहासातील महत्वाचा घटक म्हणजे गांधी युग (Gandhian Era). आज आपण या लेखात Gandhian Era (गांधी युग) मधील महत्वपूर्ण घटना मुद्देसूद पाहणार आहोत.

Gandhian Era | गांधी युग

Gandhian Era: महात्मा गांधींबद्दल काही महत्वपूर्ण तत्थ्य खाली दिले आहे. ज्यावर महाराष्ट्रातील विविध शासकीय भरतीच्या  गट क व ड च्या परीक्षेत सरळ प्रश्न विचारल्या जाऊ शकतात.

जन्मतारीख आणि जन्म ठिकाण: 02 ऑक्टोबर 1869 आणि पोरबंदर, गुजरात.
वडिलांचे नाव: करमचंद गांधी,
आईचे नाव : पुतलीबाई,
राजकीय गुरु: गोपाळ कृष्ण गोखले,
खाजगी सचिव : महादेव देसाई

गांधींनी आयुष्यभर सत्य आणि अहिंसा या तत्त्वांचा पुरस्कार केला, स्वतःही याच तत्त्वांनुसार जगले आणि इतरांनीही तसे करावे असे सुचवले. त्यांनी खेड्यांना खऱ्या भारताचे मूळ म्हणून पाहिले आणि स्वयंपूर्णतेचा पुरस्कार केला. आज आपण गांधी युगातल्या काही महत्वपूर्ण घटनाक्रम पाहणार आहे. ज्याचा फायदा आपल्याला आगामी होणाऱ्या स्पर्धा परीक्षांमध्ये होईल.

National Language of India

Gandhian Era: 1915 | गांधी युग: 1915

Gandhian Era: 1915: इ. स 1915 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिल्या आहे.

• महात्मा गांधी 9 जानेवारी 1915 रोजी मुंबईत आले.
• अहमदाबादजवळ कोचरब येथे सत्वग्रह आश्रमाची स्थापना (20 मे)
• 1917 मध्ये साबरमतीच्या काठी आश्रमाचे स्थलांतर झाले.
• त्या नंतर महात्मा गांधी यांनी संपूर्ण भारताचा दौरा केला.

Gandhian Era: 1916 | गांधी युग: 1916

Gandhian Era: 1916: इ. स 1916 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिल्या आहे.

• 04 फेब्रुवारी रोजी बनारस हिंदू विद्यापीठ (BHU) च्या उद्घाटन समारंभाच्या प्रसंगी त्यांनी भाषण केले.
• ते सक्रिय राजकारणापासून दूर राहिले.
• ते 26 – 30 डिसेंबर 1916 मध्ये झालेल्या INC (राष्ट्रीय कॉंग्रेस) च्या लखनौ अधिवेशनात सहभागी झाले होते, जेथे बिहारचे शेतकरी राज कुमार शुक्ला यांनी त्यांना चंपारणला येण्याची विनंती केली होती.

Gandhian Era: 1917 | गांधी युग: 1917

Gandhian Era: 1917: इ. स 1917 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिली आहे.

• बिहारच्या इंडिगो बागायतदारांकडून (एप्रिल 1917) छळलेल्या शेतकऱ्यांच्या तक्रारींचे निवारण करण्यासाठी गांधींनी चंपारण मोहिमेद्वारे सक्रिय राजकारणात प्रवेश केला . चंपारण सत्याग्रह ही त्यांची भारतातील पहिली सविनय कायदेभंग चळवळ होती.

Gandhian Era: 1918 | गांधी युग: 1918

Gandhian Era: 1918: इ. स 1918 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिल्या आहे.

• फेब्रुवारी 1918 मध्ये गांधींनी अहमदाबादमध्ये संघर्ष सुरू केला ज्यात औद्योगिक कामगारांचा समावेश होता.
• अहमदाबादच्या लढ्यात गांधींनी पहिल्यांदा उपोषणाचा शस्त्र म्हणून वापर केला. मार्च 1918 मध्ये, गांधींनी गुजरातमधील खेडा येथील शेतकऱ्यांसाठी काम केले ज्यांना पिकांच्या अपयशामुळे भाडे भरण्यात अडचणी येत होत्या.
• खेडा सत्याग्रह ही त्यांची पहिली असहकार चळवळ होती.

Gandhian Era: 1919 | गांधी युग: 1919

Gandhian Era: 1919: इ. स 1919 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिल्या आहे.

• गांधींनी 6 एप्रिल 1919 रोजी रौलेट कायद्याच्या विरोधात सत्याग्रहाची हाक दिली आणि प्रथमच राष्ट्रवादी चळवळीची कमान हाती घेतली.
• 13 एप्रिल 1919 रोजी जालियनवाला बाग हत्याकांडाचा निषेध म्हणून गांधींनी कैसर-ए-हिंद पदवी परत केले.
• अखिल भारतीय खिलाफत कॉन्फरन्सने गांधींची अध्यक्ष म्हणून निवड केली (नोव्हेंबर 1919, दिल्ली)

Five Year Plans Of India (From 1951 To 2017)

Gandhian Era: 1920-22 | गांधी युग: 1920-22

Gandhian Era: 1920-22: इ. स 1920-22 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिल्या आहे.

• गांधी असहकार आणि खिलाफत चळवळीचे नेतृत्व केले (ऑगस्ट 1920 – फेब्रुवारी, 1922)
• 5 फेब्रुवारी, 1922 रोजी चौरी-चौरा येथे झालेल्या हिंसक घटनेनंतर गांधींनी आंदोलन (12 फेब्रुवारी, 1922) मागे घेतले.
• असहकार चळवळ हे गांधींच्या नेतृत्वाखाली पहिले जन-आधारित राजकारण होते.

Gandhian Era: 1924 | गांधी युग: 1924

Gandhian Era: 1924: इ. स 1924 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिल्या आहे.

• INC (राष्ट्रीय काँग्रेस) चे बेळगाव (कर्नाटक) अधिवेशनात पहिल्यांदा गांधींची कॉंग्रेसच्या अध्यक्षपदी निवड झाली.

Gandhian Era: 1925-27 | गांधी युग: 1925-27

Gandhian Era: 1925-27: इ. स 1925-27 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिल्या आहे.

• गांधींनी प्रथमच सक्रिय राजकारणातून निवृत्ती घेतली आणि ‘काँग्रेसच्या रचनात्मक कार्यक्रमासाठी स्वत:ला झोकून दिले, गांधींनी 1927 मध्ये पुन्हा सक्रिय राजकारण सुरू केले.

Gandhian Era: 1930-34 | गांधी युग: 1930-34

Gandhian Era: 1930-34: इ. स 1930-34 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिल्या आहे.

• गांधींनी त्यांच्या दांडी यात्रा सत्याग्रहाने सविनय कायदेभंग चळवळ सुरू केली (पहिला टप्पा: 12 मार्च 1930 – 5 मार्च 1935; गांधी-इर्विन करार: 5 मार्च 1931)
• गांधी काँग्रेसचे एकमेव प्रतिनिधी म्हणून लंडनमधील दुसऱ्या गोलमेज परिषदेला उपस्थित होते: 7 सप्टेंबर – 1 डिसेंबर 1931, दुसरा टप्पा: 3 जानेवारी 1932 – 17 एप्रिल 1934)

Gandhian Era: 1930-34 | गांधी युग: 1934-39

Gandhian Era: 1934-39: इ. स 1934-39 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिली आहे.

• गांधींनी सक्रिय राजकारणातून निवृत्ती घेतली, सेवाग्राम (वर्धा आश्रम) ची स्थापना केली.

Gandhian Era: 1940-41 | गांधी युग: 1940-41

Gandhian Era: 1940-41: इ. स 1940-41 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिली आहे.

• गांधींनी वैयक्तिक सत्याग्रह चळवळ सुरू केली .

Gandhian Era: 1942 | गांधी युग: 1942

Gandhian Era: 1942: इ. स 1942 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिली आहे.

• भारत छोडो आंदोलनाची गांधीजींनी घोषणा केली , ‘करु किंवा मरु’ (आम्ही एकतर मुक्त भारत करावा किंवा मरणार प्रयत्न) असण्याचा गांधीजींनी सर्वांना मंत्र दिला.

Gandhian Era: 1942-44 | गांधी युग: 1942-44

Gandhian Era: 1942-44: इ. स 1942-44 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिल्या आहे.

• गांधींना पुण्याजवळील आगा खान पॅलेसमध्ये नजरकैदेत ठेवले (9 ऑगस्ट 1942 – मे 1944).
• 22 फेब्रुवारी 1944 रोजी गांधींनी त्यांची पत्नी कस्तुरबा गमावली आणि खाजगी सचिव महादेव देसात ही गांधींची शेवटची तुरुंगवास होती.

Gandhian Era: 1946 | गांधी युग: 1946

Gandhian Era: 1946: इ. स 1946 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिली आहे.

• मुस्लीम लीगच्या डायरेक्ट अ‍ॅक्शन कॉलच्या परिणामी, जातीय हिंसाचाराच्या तांडवांमुळे अत्यंत व्यथित होऊन, गांधींनी सांप्रदायिक शांतता पुनर्संचयित करण्यासाठी नोआखली (पूर्व बंगाल – आता बांगलादेश) आणि नंतर कलकत्ता येथे प्रवास केला.

Gandhian Era: 1947 | गांधी युग: 1947

Gandhian Era: 1947: इ. स 1947 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिल्या आहे.

• माउंटबॅटन प्लॅन/फाळणी योजनेमुळे (3 जून 1947) अत्यंत व्यथित झालेले गांधी, जातीय हिंसाचार पुनर्संचयित करण्यासाठी कलकत्ता येथे असताना, 15 ऑगस्ट 1947 रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याच्या पहाटे संपूर्ण मौन पाळले.
• गांधी सप्टेंबर 1947 मध्ये दिल्लीला परतले.

Gandhian Era: 1948 | गांधी युग: 1948

Gandhian Era: 1948: इ. स 1948 मध्ये झालेल्या काही महत्वपूर्ण घटना खाली मुद्देसूद दिली आहे.

• 30 जानेवारी 1948 रोजी बिर्ला हाऊस येथे संध्याकाळच्या प्रार्थना सभेला जात असताना नथुराम गोडसेने गांधींची गोळ्या झाडून हत्या केली.
• त्याच्या मुखवटे ‘हे राम’ हे शेवटचे उदगार होते.

Facts about Gandhi | महात्मा गांधींबद्दल काही महत्वपूर्ण तत्थ्य

Facts about Gandhi: परीक्ष्येच्या दृष्टीने महात्मा गांधीबद्दल काही महत्वपूर्ण तत्थ्य खाली दिले आहे.

• UNO ने महात्मा गांधींचा जन्मदिवस आंतरराष्ट्रीय अहिंसा दिन (Non – violence Day) म्हणून पाळायचे घोषित केले.
• गांधींवर साहित्यिक प्रभाव: जॉन रस्किनचे अनटू दिस लास्ट इमर्सन, थोरो, लिओ टॉल्स्टॉय, बायबल आणि गीता.
• साहित्यकृती: सर्वोदय (1908) – गुजरातीमध्ये ‘अनटू दिस लास्ट’ चे भाषांतर, हिंद स्वराज (1909), माझे सत्याचे प्रयोग (आत्मचरित्र, 1927) – गांधींच्या 1922 पर्यंतच्या जीवनातील घटना प्रकट करतात.

इतर नावे:

• महात्मा (संत) – रवींद्रनाथ टागोर, 1917
• मलंग बाबा/नंगा फकीर (नग्न संत), कबाइलिस ऑफ नॉर्थ-वेस्ट फ्रंटियर, 1930;
• अर्धनग्न संत (अर्धा नंगा फकीर)/भारतीय फकीर/देशद्रोही फकीर – विन्स्टन चर्चिल,1931
• राष्ट्रपिता (नायटनचे जनक) – सुभाषचंद्र बोस, 1944

Note: महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.

MAHARASHTRA STUDY MATERIAL

Read Also,

For More Study Articles, Click here

FAQs: Gandhian Era

Q1. महात्मा गांधी यांचे पूर्ण नाव काय?

Ans. महात्मा गांधी यांचे पूर्ण नाव मोहनदास करमचंद गांधी

Q2. महात्मा गांधींना चंपारणला येण्याची विनंती कोणी केली होती?

Ans. राज कुमार शुक्ला यांनी त्यांना चंपारणला येण्याची विनंती केली होती.

Q3. महात्मा गांधींना राष्ट्रपिता ही उपाधी कोणी दिली?

Ans. महात्मा गांधींना राष्ट्रपिता ही उपाधी सुभाषचंद्र बोस यांनी दिली.

Q4. UNO महात्मा गांधींचा जन्मदिवस काय म्हणून साजरा करते?

Ans.UNO महात्मा गांधींचा जन्मदिवस आंतरराष्ट्रीय अहिंसा दिन (Non – violence Day) म्हणून साजरा करते.

YouTube channel- Adda247 Marathi

Adda247 मराठी App | Add247Marathi Telegram group

Sharing is caring!