आजच्या या लेखात आपण राजशास्त्र या विषयातील घटनादुरुस्तीचे प्रकार आणि भारतातील घटनादुरुस्ती प्रक्रिया: कलम 368 (Types of Amendments & Constitutional Amendment Process in India: Article 3680 यावर चर्चा करूयात.
जिल्हा परिषद प्रवेशपत्र 2023 डाउनलोड करण्यासाठी येथे क्लिक करा
जिल्हा परिषद रिव्हिजन प्लॅन पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा
जिल्हा परिषद परीक्षेचे वेळापत्रक 2023 पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा
भारताच्या घटनेतील भाग 20 मधील कलम 368 मध्ये संसदेचा घटनादुरूस्तीचा अधिकार व घटनादुरुस्तीची पद्धत देण्यात आली आहे. कलम 368 (1) नुसार, संसदेला घटनेतील कोणत्याही तरतुदीमध्ये भर घालणे, बदल करणे किंवा काढून टाकणे या मार्गांनी या कलमात सांगितलेल्या पद्धतीनुसार सुधारणा करण्याचा अधिकार देण्यात आला. मात्र केशवानंद भारती केसमध्ये सर्वोच्च न्यायालयाच्या निकालानुसार, संसद घटनादुरुस्ती करतांना घटनेच्या ‘मूलभूत संरचनेत’ बदल करू शकत नाही. राज्यघटनेमध्ये दुरुस्ती करण्याची कार्यपद्धती आपण दक्षिण आफ्रिकेच्या राज्यघटनेतून घेतली आहे.
Important Rivers in Maharashtra
कलम 368 मध्ये दिल्याप्रमाणे घटनादुरूस्तीची (Constitutional Amendment Process) पद्धत पुढीलप्रमाणे आहे:
Important List of Sports Cups and Trophies
कलम 368 मध्ये घटनादुरुस्तीचे दोन प्रकार दिलेले आहेत:
इतर कलमांमध्ये (कलम 368 व्यतिरिक्त) घटनेच्या काही तरतुदीमध्ये संसदेच्या साध्या बहुमताने दुरुस्ती करण्याची तरतूद देण्यात आली आहे. मात्र कलम 368 च्या प्रयोजनार्थ अशा दुरुस्तींना घटनादुरुस्ती असे समजण्यात येत नाही.
यावरून, घटनेत दुरूस्ती तीन प्रकारे केली जाते:
1. संसदेच्या साध्या बहुमताने घटनादुरूस्ती (By Simple Majority of Parliament):
दोन्ही सभागृहांच्या साध्या बहुमताने( कलम 368 च्या बाहेर) घटनेतील अनेक तरतुदींमध्ये सुधारणा/दुरुस्ती (Constitutional Amendment) करता येते.
उदाहरणार्थ:
National Organizations and their Headquarters
2. संसदेच्या विशेष बहुमताने घटनादुरूस्ती (By Special Majority of Parliament): घटनेतील बहुतेक तरतुदींमध्ये दुरूस्ती कलम 368 अंतर्गत विशेष बहुमताने करता येते. त्यासाठी घटनादुरूस्ती विधेयक दोन्ही सभागृहांमध्ये स्वतंत्ररित्या सभागृहांच्या एकूण सदस्यसंख्येच्या बहुमताने व उपस्थित व मतदान करणाऱ्या सदस्यांपैकी दोन-तृतीयांश इतक्या सदस्यांच्या बहुमताने पारित होणे गरजेचे असते.
• या पद्धतीने मूलभूत हक्क, मार्गदर्शक तत्वे आणि पहिल्या व तिसऱ्या पद्धतींमध्ये न येणाऱ्या तरतुदींमध्ये दुरुस्ती केली जाते.
3. संसदेचे विशेष बहुमत व निम्म्या राज्यांच्या साध्या बहुमताने घटनादुरूस्ती (By Special Majority of Parliament and Consent of Half States): घटनेतील संघराज्यीय तरतुदींमध्ये दुरुस्ती करण्यासाठी घटनादुरूस्ती विधेयक संसदेच्या दोन्ही सभागृहांमध्ये विशेष बहुमताबरोबर किमान निम्म्या राज्यांनी साध्या बहुमताने त्यास समर्थन देणे गरजेचे असते. मात्र त्यासाठी राज्यांवर कालावधीचे बंधन नाही.
पुढील तरतुदींमध्ये दुरूस्ती या पद्धतींनी करता येतेः
Revolt of 1857 in India and Maharashtra
खाली काही अलीकडील काळात झालेल्या घटनादुरुस्त्या (Constitutional Amendment) दिल्या आहेत
105वा घटनादुरुस्ती कायदा, 2021: राज्यांची स्वतःची ओबीसी याद्या बनवण्याची शक्ती पुनर्संचयित करण्यासाठी. 11 मे 2021 चा सर्वोच्च न्यायालयाचा निकाल रद्द करणे.
सरळ सेवा जसे की, जिल्हा परिषद भरती 2023, राज्य उत्पादन शुल्क भरती 2023, आरोग्य विभाग भरती 2023 व इतर सर्व परीक्षेचा पेपर देणाऱ्या विद्यार्थ्यासाठी Adda247 मराठी आपणासाठी सर्व महत्वाच्या टॉपिक वर महत्वपूर्ण लेखमालिका प्रसिद्ध करणार आहे. त्याच्या सर्व लिंक तुम्ही खालील तक्त्यात पाहू शकता आणि दररोज यात भर पडणार आहे. त्यामुळे तुम्हाला या Adda 247 मराठीच्या लेखमालिकेचा नक्कीच फायदा होईल.
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
लेखाचे नाव | लिंक |
चक्रवाढ व्याज (Compound Interest) | |
भारताचे नागरिकत्व | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
भारतीय नागरिकांचे मूलभूत अधिकार | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
भारतीय संविधानाची उद्देशिका | |
भारतातील राज्ये आणि त्यांची राजधानी | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
महाराष्ट्राचे हवामान | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
सिंधू संस्कृती | |
जगातील 07 खंड | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
टक्केवारी सूत्र, टक्केवारी म्हणजे काय, कसे काढायचे आणि काही महत्त्वाचे प्रश्न | |
भारतातील कृषी अर्थव्यवस्था | |
भारताच्या पंचवार्षिक योजना (1951 ते 2017) | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
गती व गतीचे प्रकार | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
आम्ल व आम्लारी | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
भारतातील सर्वात लांब पूल 2023 | |
रोग व रोगांचे प्रकार | |
महाराष्ट्रातील मंत्रिमंडळ | |
महाराष्ट्रातील लोकजीवन | |
सजीवांचे वर्गीकरण भाग 1: सूक्ष्मजीव आणि वनस्पती | |
वनस्पतीची रचना आणि कार्ये | |
भारतीय नागरिकांचे मूलभूत अधिकार | |
लोकपाल आणि लोकायुक्त | |
संगणकाशी संबंधीत शब्दांचे शॉर्ट आणि लॉंग फॉर्म्स | |
महाराष्ट्राचे प्रशासकीय विभाग | |
भारतातील राष्ट्रीय जलमार्ग | |
पृथ्वीवरील महासागर | |
महाराष्ट्राचे हवामान | |
भारताची क्षेपणास्त्रे | |
महाराष्ट्रातील शहरांची यादी | |
ब्रिटिश भारतातील प्रारंभीच्या काळातील गव्हर्नर जनरल (1857 च्या आधीचे) | |
महाराष्ट्रातील महत्त्वाच्या नद्या | |
ढग व ढगांचे प्रकार | |
नदीकाठच्या भारतीय शहरांची यादी | |
महाराष्ट्रातील वने व वनांचे प्रकार, राष्ट्रीय उद्याने आणि अभयारण्ये | |
गांधी युग – सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी अभ्यास साहित्य | |
गती व गतीचे प्रकार – संज्ञा, वर्गीकरण, आलेख आणि वर्गीकरण |
ताज्या महाराष्ट्र सरकारी नोकरीबद्दल माहितीसाठी | माझी नोकरी 2023 |
होम पेज | अड्डा 247 मराठी |
मराठीत चालू घडामोडी | चालु घडामोडी |
अड्डा 247 मराठीचे युट्युब चॅनल
अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप
घटनादुरुस्तीसाठी कलम 368 आहे.
राज्यशास्त्र या विषयावरच्या टॉपिक ची माहिती Adda247 मराठी च्या अँप आणि वेबसाईट वर मिळेल.
हो, घटनेच्या 'मूलभूत संरचनेत' बदल न करता घटनेमध्ये बदल करता येतात
घटनादुरुस्तीची माहिती Adda247 मराठी च्या अँप आणि वेबसाईट वर मिळेल.
Daily English Vocab 2024 For most competitive exam aspirants, vocabulary is a nightmare, but it carries a great amount of…
राष्ट्रीय बातम्या भारत-बांग्लादेश करार नूतनीकरण: प्रशासकीय सुधारणा आणि जन तक्रार निवारण विभाग (DARPG) आणि बांग्लादेशच्या लोक प्रशासन मंत्रालयाद्वारे सुलभ केलेल्या…
महाराष्ट्रातील MPSC परीक्षा ही आगामी काळात लवकरच होणार आहे. ही टाइमलाइन लक्षात घेऊन, उमेदवारांना आता MPSC परीक्षेची 2024 ची परिश्रमपूर्वक…
Addapedia Maharashtra Daily Current Affairs PDF, 02 May 2024 Addapedia (Maharashtra) Daily Current Affairs PDF: The word competition is in…
Question of the Day (Geography) Q. Pagladia Dam Project is located in which state? (a) Arunachal Pradesh (b) Sikkim (c)…
भारतातील नाणे बाजार आणि भांडवल बाजार भारतातील नाणे बाजार आणि भांडवल बाजार: कोणत्याही देशाचे वित्त हे त्या देशाच्या अर्थव्यवस्थेचा कणा…