19 मे 2021 चे दैनिक चालू घडामोडी पुढील आहेतः दैनिक चालू घडामोडी महत्त्वपूर्ण बातम्या एकत्रित केली जातात ज्यामुळे स्पर्धात्मक परीक्षांसाठी चालू घडामोडी हा मुख्य भाग बनला आहे. दैनिक चालू घडामोडी अपडेट ही संपूर्ण दिवसभरातील महत्वाच्या बातम्यांची संपूर्ण बॅग आहे. चालूघडामोडींची माहिती ही MPSC State Service, MPSC Group B, MPSC Group C, Saral Seva Bharati, Talathi, UPSC, SSC, RRB आणि बाकी सर्व महाराष्ट्र राज्यातील परीक्षांसाठी उपयोग होतो. त्यामुळे चालू घडामोडीचा भाग तयार करण्यास मदत करण्यासाठी 19 मे 2021 चे दैनिक चालू घडामोडी अपडेट येथे आहे.
राष्ट्रीय बातम्या
1. कोविड -19 वरील मंत्र्यांच्या गटाची 26 वी बैठक
- केंद्रीय आरोग्य व कुटुंब कल्याण मंत्री डॉ. हर्षवर्धन यांच्या अध्यक्षतेखाली कोविड -19 वरील मंत्र्यांच्या गटाची 26 वी बैठक झाली.
- कोविन प्लॅटफॉर्म-सरकारने लस नियुक्तीच्या नोंदणी आणि बुकिंगसाठी एक वेबसाइट तयार केली आहे – लवकरच हिंदी आणि 14 अन्य प्रादेशिक भाषांमध्ये उपलब्ध होईल, अशी माहिती 26 व्या जीओएम बैठकीत देण्यात आली.
- आयएनएसएसीएजीओजी (इंडियन सार्स सीओव्ही -२ जेनोमिक्स कन्सोर्टियम) नेटवर्कमध्ये आणखी सतरा प्रयोगशाळा जोडल्या जातील.
- कोविड -19 च्या विविध रुपांतरणाच्या देखरेखीसाठी या प्रयोगशाळे जोडल्या जात आहेत. नेटवर्कमध्ये सध्या दहा प्रयोगशाळा आहेत.
- म्यूकरमायकोसिस नावाच्या कोविड – 19 ब्लॅक फंगस इन्फेक्शनच्या उपचारांसाठी अ‍ॅम्फोटेरिसिन-बी चे उत्पादन वाढविले जाईल.
राज्य बातम्या
2. पुण्यामध्ये भारताचे पहिले कृषी निर्यात सुविधा केंद्र सुरू झाले
- नॅशनल बँक ऑफ अ‍ॅग्रीकल्चर अँड रूरल डेव्हलपमेंट (नाबार्ड) च्या संयुक्त विद्यमाने, महारट्ट चेंबर ऑफ कॉमर्स, उद्योग आणि कृषी (एमसीसीआयए) ने पुण्यात भारताचे पहिले कृषी-निर्यात सुविधा केंद्र सुरू केले.
- नवीन सुविधा केंद्र हे जागतिक मानकांनुसार कृषी क्षेत्रातील निर्यातीसाठी तसेच या भागातील कृषी निर्यातीला चालना देण्यासाठी एक स्टॉप सेंटर म्हणून काम करेल.
- केंद्र संभाव्य निर्यातदारांना ‘फार्म-टू-फॉर्क साखळी’ च्या निर्यातीच्या विविध संबंधित बाबींवर तज्ञांच्या माध्यमातून मार्गदर्शन करेल.
- त्यामध्ये संबंधित बाबींविषयी जागरूकता कार्यक्रम, प्रशिक्षण कार्यक्रम आणि कार्यशाळा आयोजित केल्या जातील, व्यावहारिक मार्गदर्शन मिळवण्यासाठी एक्सपोर्ट हाऊसना भेटी देण्याचे, खरेदीदार-विक्रेत्यांच्या बैठका आयोजित करणे इ. चा समावेश असेल.
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- नाबार्डची स्थापना: 12 जुलै 1982;
- नाबार्ड मुख्यालय: मुंबई;
- नाबार्डचे अध्यक्ष: जी आर चिंतला
3. ‘आकाशातून औषध’ पायलट विकाराबाद परिसरातील रुग्णालयात
- तेलंगणा सरकारने विकाराबाद परिसराच्या आसपास पसरलेल्या 16 प्राथमिक आरोग्य सेवा केंद्रांची (पीएचसी) निवड केली आहे. पायलट चाचणीसाठी ‘आकाशातून औषधी’ ही प्रक्रिया सुरू करण्यात आली आहे.
- कोल्ड चेन सुविधांच्या उपस्थितीमुळे एरिया हॉस्पिटलची मध्यवर्ती बिंदू म्हणून निवड केली गेली आहे आणि निवडलेली पीएचसी व्हिज्युअल लाईन ऑफ साइटच्या मध्ये (व्हीएलओएस) आणि व्हिज्युअल लाइन ऑफ साइटच्या पुढे (बीव्हीएलओएस)अशा दोन्ही श्रेणीत आहेत.
- प्रोजेक्ट प्रारंभी 500 मीटरच्या व्हीएलओएस रेंजमध्ये प्रक्षेपित करण्याकरिता ब्लू डार्ट मेड-एक्सप्रेसच्या नेतृत्वात सात ऑपरेटरच्या कन्सोर्टियमची निवड केली गेली होती आणि हळूहळू ते 9 कि.मी. अंतरापर्यंत वाढविण्यात येईल.
- हा प्रकल्प पायलटपासून सुरू होणाऱ्या तीन टप्प्यांमध्ये सुरू करण्यात येणार असून त्यानंतर आवश्यक ते आरोग्य केंद्र आणि पीएचसीमध्ये लसी / औषध देण्यासाठी ड्रोनच्या ऑपरेशनसाठी मार्ग नेटवर्कचे मॅपिंग करण्यात येईल.
- लस वितरणासाठी प्रायोगिक बीव्हीएलओएस ड्रोन उड्डाण घेण्याकरिता मानवरहित विमान प्रणाली नियम 2021 मधून सशर्त सूट मिळावी या विनंतीस नागरी उड्डाण मंत्रालयाने मंजुरी दिल्यानंतर हा प्रकल्प सुरू करण्यात आला आहे.
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- तेलंगणा राजधानी: हैदराबाद.
- तेलंगणाचे राज्यपाल: तामिळसाई सौंदाराजन.
- तेलंगणाचे मुख्यमंत्री: के. चंद्रशेकर राव.
नियुक्ती बातम्या
4. मोक्तार ओऊने यांची मालीच्या पंतप्रधानपदी पुन्हा नियुक्ती
- मोक्तार ओऊने यांना मालीचे पंतप्रधान म्हणून पुन्हा नियुक्त केले गेले.
- इब्राहिम बाउबॅकर कीता यांना काढून टाकल्यानंतर ऑगस्ट 2020 मध्ये त्यांची काळजीवाहू पंतप्रधान म्हणून नियुक्ती केली गेली. ओएने यांना अध्यक्ष बाह एन डाऊ यांच्या सूचनेनुसार राजकीय वर्गासाठी जागा असलेले नवीन सरकार स्थापन करावे लागेल.
- एप्रिल 2021 मध्ये मालीच्या अंतरिम सरकारने 31 ऑक्टोबरला घटनात्मक जनमत संग्रह आणि फेब्रुवारी 2022 मध्ये निवडणुका घेण्याची घोषणा केली होती. वादग्रस्त विधानसभेच्या निवडणुका आणि आर्थिक अडचणी, भ्रष्टाचार आणि कोविड – 19 यामुळे माली राजकीय व आर्थिक पेचप्रसंगाचा सामना करीत आहे.
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- हा पश्चिम आफ्रिकेचा भूमीगत असलेला देश आहे;
- आफ्रिकेतील हा आठवा क्रमांकाचा देश आहे;
- याची राजधानी बामाको आहे आणि चलन हे पश्चिम आफ्रिकन सीएफए फ्रॅंक आहे.
5. पेन्पा टेसरिंग तिबेटी हद्दपार सरकारचे अध्यक्ष म्हणून निवडले गेले
- तिबेटच्या हद्दपारी संसदे चे माजी सभापती, पेन्पा टेसरिंग यांची हद्दपारी सरकारचे नवीन अध्यक्ष म्हणून निवड करण्यात आली.
- भारत, नेपाळ, उत्तर अमेरिका, युरोप, ऑस्ट्रेलिया आणि इतरत्र निर्वासित राहणाऱ्या सुमारे 64,000 तिबेटी लोकांनी जानेवारी आणि एप्रिलमध्ये दोन फेऱ्यामध्ये पार पडलेल्या निवडणुकीत मतदान केले.
- दलाई लामा यांनी राजकारणातून माघार घेतल्यानंतर हे नेतृत्त्व निवडीसाठी ही तिसरी थेट निवडणूक होती
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- तिबेट राजधानी: ल्हासा;
- तिबेट चलन: रेन्मिन्बी.
अर्थव्यवस्था बातम्या
6. एप्रिल 2021 मध्ये भारताची डब्ल्यूपीआय चलनवाढ 10.49% पर्यंत वाढली
- उद्योग आणि अंतर्गत व्यापार संवर्धन विभागाने अलीकडेच एप्रिल 2021 महिन्यात भारतात घाऊक किंमत जाहीर केली. एप्रिल 2021 च्या महागाईचा वार्षिक दर 10.49% होता. एप्रिल 2021 महिन्याचा डब्ल्यूपीआय 128.1 होता. डब्ल्यूपीआयची गणना करण्यासाठी आधारभूत वर्ष हे 2011-12 निश्चित केले गेले आहे.
- मुख्यत: क्रूड पेट्रोलियमच्या किंमती वाढल्यामुळे देशातील पेट्रोल आणि डिझेलच्या किंमती वाढल्या त्यामुळे महिन्यात महागाईचा दर जास्त आहे. तसेच उत्पादित पदार्थांच्या किंमतीत वाढ झाल्याने ही वाढ झाली आहे. मागील वर्षीच्या याच महिन्याच्या तुलनेत एप्रिल 2021 मधील महागाईचा दर मुख्यत: कच्च्या खनिज तेलांच्या, पेट्रोल, डिझेल इत्यादी आणि उत्पादित वस्तूंच्या किंमतींमध्ये वाढ झाल्यामुळे आहे.
- डब्ल्यूपीआय फूड इंडेक्समध्ये उत्पादित गटातील खाद्य उत्पादने आणि प्राथमिक वस्तू गटातील खाद्य वस्तू असतात. डब्ल्यूपीआय फूड इंडेक्स मार्च 2021 मधील 153.4 वरून एप्रिल 2021 मध्ये 158.9 वर वाढला. एप्रिलमधील वाढीचा दर 7.58% आणि मार्चचा 5.28% आहे
कराराची बातम्या
7. आदिवासी शाळांच्या डिजिटल रूपांतरणावर भारत-मायक्रोसॉफ्ट सामंजस्य करार
- आदिवासी कार्य मंत्रालयाने आणि मायक्रोसॉफ्टने आदिवासी शाळांच्या डिजिटल रूपांतरणासाठी संयुक्त पुढाकाराने सामंजस्य करार केला. यात आदिवासी भागात आश्रम शाळा आणि एकलव्य मॉडेल निवासी शाळा (ईएमआरएस) समाविष्ट आहेत.
- मायक्रोसॉफ्ट आदिवासी विद्यार्थ्यांसाठी हिंदी आणि इंग्रजी भाषेत कृत्रिम बुद्धिमत्ता अभ्यासक्रम उपलब्ध करुन देईल.
- कार्यक्रमाच्या पहिल्या टप्प्यात 250 ईएमआरएस स्थापित केले जाणार आहेत. या 250 शाळांपैकी 50 शाळांना सधन प्रशिक्षण दिले जाईल. आणि पहिल्या टप्प्यात पाचशे मास्टर प्रशिक्षकांना प्रशिक्षण दिले जाईल.
- ऑफिस 365 सारख्या कृत्रिम बुद्धिमत्ता अनुप्रयोग आणि उत्पादन तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यासाठी शिक्षकांना टप्प्याटप्प्याने प्रशिक्षण दिले जाईल. यामुळे शिक्षकांना सहकार्याने जगाची ओळख करुन दिली जाईल आणि आभासी क्षेत्राच्या सहलींमधून शिक्षण कसे वाढविले जाईल हे समजण्यास मदत होईल.
- कार्यक्रमाच्या शेवटी शिक्षकांना मायक्रोसॉफ्ट एज्युकेशन सेंटरमधून ई-प्रमाणपत्रे आणि ई-बॅज देखील प्रदान केले जातील.
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- आदिवासी कार्यमंत्री: अर्जुन मुंडा;
- मायक्रोसॉफ्टचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी: सत्य नाडेला;
- मायक्रोसॉफ्ट मुख्यालय: रेडमंड, वॉशिंग्टन, युनायटेड स्टेट्स.
8. रिलायन्स जिओ समुद्रखालून केबल नेटवर्क तयार करण्यासाठी ग्लोबल कन्सोर्टियममध्ये सामील
- दूरसंचार ऑपरेटर रिलायन्स जिओ वाढीव डेटा मागणीची पूर्तता करण्यासाठी जागतिक भागीदार आणि पाण्याखालील केबल पुरवठादार सबकॉम यांच्यासमवेत भारतातील सर्वात मोठी आंतरराष्ट्रीय पाण्याखालील केबल प्रणाली तयार करीत आहे.
- कंपनी तैनात करण्याच्या विचारात असलेल्या दोन पाणबुडी केबल सिस्टीममुळे भारत आशिया पॅसिफिक मार्केट्स (सिंगापूर, थायलंड आणि मलेशिया) आणि इटली व आफ्रिकेशी जोडला जाईल.
- पाण्याखालील केबल नेटवर्क, इंटरनेट आणि टेलिकॉम सेवांच्या प्रवाहासाठी अनेक देशांना जोडतात. ही उच्च क्षमता आणि उच्च-गती प्रणाली 16,000 किलोमीटरवर 200 पेक्षा जास्त टीबीपीएस (प्रति सेकंद टेराबीट्स) प्रदान करेल.
- आयएएक्स सिस्टीम ही 2023 च्या मध्यापर्यंत आयएक्स प्रणालीद्वारे सेवेसाठी तयार होण्याची अपेक्षा आहे आणि भारताला मुंबई व चेन्नई ते थायलंड, मलेशिया पर्यंत जोडेल आणि आयएक्स प्रणाली जी इटलीशी भारताचा संपर्क वाढवेल, सवोना येथे उतरेल आणि मध्य पूर्वेत अतिरिक्त लँडिंग करेल. आणि उत्तर आफ्रिका 2024 च्या सुरुवातीस सेवेसाठी सज्ज असेल अशी अपेक्षा आहे.
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- रिलायन्स जिओचे अध्यक्ष इन्फोकॉम: मॅथ्यू ओमेन;
- रिलायन्स जिओ संस्थापक: मुकेश अंबानी;
- रिलायन्स जिओची स्थापना: 2007;
- रिलायन्स जिओ मुख्यालय: मुंबई
विज्ञान आणि तंत्रज्ञान बातम्या
9. अ‍ॅटलास V रॉकेटने यूएस स्पेस फोर्ससाठी एसबीआयआरएस जिओ -5 क्षेपणास्त्र चेतावणी उपग्रह प्रक्षेपित केले
- युनायटेड लॉंच अलायन्सने अ‍ॅटलास V रॉकेट फ्लोरिडाच्या केप कॅनावेरल स्पेस फोर्स स्टेशन वरुन सोडले. अ‍ॅटलास V रॉकेटमध्ये एसबीआरआयएस जिओ -5 मिसाईल चेतावणी उपग्रह होता.
- एसबीआरआयएसचा संपूर्ण फॉर्म स्पेस-बेस्ड इन्फ्रारेड सिस्टम आहे. हे क्षेपणास्त्र चेतावणी, क्षेपणास्त्र युद्धक्षेत्र आणि संरक्षण वैशिष्ट्यांसाठी डिझाइन केलेले आहे.
- एसबीआरआयएस ही मुळात स्पेस ट्रॅकिंग आणि पाळत ठेवणारी यंत्रणा आहे. एसबीआरआयएसची रचना युनायटेड स्टेट्स स्पेस फोर्स सिस्टमच्या इन्फ्रारेड स्पेस पाळत ठेवण्याकरिता केली गेली होती. एकट्या 2020 मध्ये एसबीआरआयएस उपग्रहांना एक हजाराहून अधिक क्षेपणास्त्रे सापडली.
- उपग्रह क्षेपणास्त्र चेतावणी, युद्धक्षेत्र, क्षेपणास्त्र संरक्षण यामध्ये महत्त्वपूर्ण क्षमता प्रदान करेल. त्याचे वजन 4,850 किलोग्राम आहे. 2018 पर्यंत दहा एसबीआरआयएस उपग्रह प्रक्षेपित करण्यात आले.
- अ‍ॅटलास V हा दोन-चरणांचा रॉकेट आहे. त्याच्या पहिल्या टप्प्यात रॉकेट ग्रेड रॉकेल आणि लिक्विड ऑक्सिजन आणि दुसर्‍या टप्प्यात हायड्रोजन व लिक्विड ऑक्सिजनसह इंधन दिले जाते.
- रॉकेटने एसबीआरआयएसला 35,753 किलो मीटर उंचीवर ठेवले.
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- युनायटेड लाँच अलायन्सचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी: टोरी ब्रूनो;
- युनायटेड लाँच अलायन्स स्थापना: 1 डिसेंबर 2006;
- युनायटेड लाँच अलायन्सचे मुख्यालय: सेंटनियल, कोलोरॅडो, युनायटेड स्टेट्स.
10. इराणने आपला सर्वात सामर्थ्यवान संगणक “सिमॉर्ग” विकसित केला आहे
- इराणने ‘सिमोर्ग’ नावाच्या नवीन सुपर कॉम्प्युटरचे अनावरण केले आहे, जो आजच्या देशातील पूर्वीच्या संगणकांपेक्षा 100 पट अधिक सामर्थ्यवान आहे.
- तेहरानच्या अमीरकबीर युनिव्हर्सिटी ऑफ टेक्नॉलॉजी (एयूटी) ने हे सुपरकंप्यूटर स्वदेशी विकसित केले आहे. फिनिक्ससारख्या पौराणिक ‘सिमर्ग’ या नावाने हे नाव देण्यात आले आहे.
- सध्या, सिमोर्गची कार्यक्षमता 0.56 पेटाफ्लॉप आहे, तथापि, दोन महिन्यांत एका पेटाफ्लॉपवर पोहोचण्याची क्षमता या देशाचा दावा आहे.
- सुपर कॉम्प्यूटरचा उपयोग कृत्रिम बुद्धिमत्ता वर्कलोड्स, रहदारी आणि हवामान डेटा आणि प्रतिमा प्रक्रियेसाठी केला जाईल.
पुरस्कार बातम्या
11. एमएमए विजेतेपद मिळविणारा अर्जन भुल्लर हा भारतीय वंशाचा पहिला मुष्टियोद्धा ठरला
- सिंगापूरस्थित चँपियनशिपमधील ब्रॅंडन वेराला हेवीवेट वर्ल्ड चॅम्पियन म्हणून पराभूत करताना अर्जन भुल्लर शीर्ष-स्तरीय एमएमए प्रदर्शनीय जागतिक जेतेपद जिंकणारा पहिला भारतीय वंशाचा मुष्टीयोद्धा ठरला.
- वेराला पराभूत करून, भुल्लरने फिलिपिनो-अमेरिकन लोकांच्या पंचवार्षिक चँपियनशिप-जिंकण्याची समाप्ती केली. 2010 आणि 2012 मध्ये भुल्लरने कॉमनवेल्थ गेम्समधील सुवर्णपदके जिंकली होती. ऑलिम्पिकमध्ये कॅनडाचे प्रतिनिधित्व करणारा तो पहिला भारतीय मूळ फ्रीस्टाईल मुष्टियोध्दा बनला आहे.
निधन बातम्या
12. माजी केंद्रीय मंत्री श्री चमन लाल गुप्ता यांचे निधन
- भाजपाचे ज्येष्ठ नेते आणि माजी केंद्रीय मंत्री चमन लाल गुप्ता यांचे निधन झाले आहे. 1972 मध्ये जम्मू-काश्मीर विधानसभेचे सदस्य बनून त्यांनी पाच दशकांहून अधिक काळ विख्यात राजकीय कारकीर्द सांभाळली. जम्मूच्या उधमपूर मतदार संघातील ते 11 व्या, 12 व्या आणि 13 व्या लोकसभेचे सदस्य होते.
- त्याशिवाय चमनलाल गुप्ता हे 13 ऑक्टोबर 1999 ते 1 सप्टेंबर 2001 दरम्यान नागरी उड्डाण मंत्रालय केंद्रीय राज्यमंत्री, अन्न प्रक्रिया उद्योग मंत्रालय ( स्वतंत्र कार्यभार) केंद्रीय राज्यमंत्री (1 सप्टेंबर 2001 ते 30 जून 2002) आणि केंद्रीय संरक्षण राज्यमंत्री (1 जुलै 2002 ते 2004) होते.
13. प्रख्यात तमिळ लेखक आणि लोकगीत कि. राजनारायणन यांचे निधन
- प्रख्यात तमिळ लोकसाहित्यकार आणि प्रशंसित लेखक की. राजनारायणन यांचे निधन झाले आहे.
- त्यांच्या तमिळ आद्याक्षरांद्वारे किरा म्हणून प्रसिद्ध म्हणून ओळखले जाणारे, त्यांना ‘करिसाल वाङमय’ चे प्रणेते म्हणून ओळखले जात असे. त्यांच्या ‘गोपाळपुराथु मक्कल’ या कादंबरीसाठी 1991 मध्ये कीरा यांना साहित्य अकादमी पुरस्काराने गौरविण्यात आले.
- लघुकथा, कादंबऱ्या, लोकसाहित्य आणि निबंधांचे ते प्रख्यात लेखक होते आणि 30 पेक्षा जास्त पुस्तके त्यांनी प्रकाशित केली.
14. इंडियन मेडिकल असोसिएशनचे माजी अध्यक्ष डॉ. के के अग्रवाल यांचे निधन
- प्रख्यात हृदयरोगतज्ज्ञ आणि इंडियन मेडिकल असोसिएशनचे (आयएमए) माजी राष्ट्रीय अध्यक्ष डॉ. के के अग्रवाल यांचे कोविडशी झुंज देताना निधन झाले आहे.
- ते प्रख्यात फिजीशियन आणि कार्डिओलॉजिस्ट होते, त्यांनी हार्ट केअर फाऊंडेशन ऑफ इंडियाचे प्रमुख म्हणूनही काम केले आहे.
- 2005 मध्ये त्यांना डॉ. बी सी रॉय पुरस्कार आणि 2010 मध्ये पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. वैद्यकीय क्षेत्रातील योगदानाबद्दल भारताचा हा चौथा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार देण्यात आला होता.