National Income Accounting: In this article we will see National Income Accounting, before and after independence, Domestic Product, National Income, Methods of measurement, and Green GDP.
National Income Accounting | |
Category | Study Material |
Useful for | MPSC & Other competitive exams |
Article Name | National Income Accounting |
National Income Accounting: MPSC, महाराष्ट्र महानगरपालिका भरती, तलाठी भरती, आणि इतर सरळ सेवा भरती परीक्षा येत्या काही महिन्यात होणार आहेत त्यामुळे तुमचे पूर्ण लक्ष अभ्यासावर असणे महत्त्वाचे आहे. स्पर्धा परीक्षांसाठी उपयुक्त असे अभ्यास साहित्य आम्ही दररोज आणत आहोत. या अंतर्गत आपण दररोज सामान्य ज्ञान या विषयातील परीक्षेला उपयोगी असे विविध Topics चा अभ्यास करणार आहोत. तर चला आजच्या या लेखात आपण पाहुयात National Income Accounting (राष्ट्रीय उत्पन्नाची मोजमाप).
Important Passes in Maharashtra
National Income Accounting before Independence: स्वातंत्र्याच्या पूर्वी काही प्रमुख अर्थतज्ज्ञांनी राष्ट्रीय उत्पन्न मोजण्याचे प्रयत्न केले होते.
भारताचे स्वातंत्र्य पूर्व काळातील राष्ट्रीय उत्पन्न मोजण्याचे प्रयत्न पुढीलप्रमाणे :
National Income Accounting, Domestic Product: देशाच्या आर्थिक प्रक्षेत्रात अनेक उत्पादन संस्था कार्यरत असतात. अशा सर्व उत्पादन संस्थांच्या मूल्यवर्धिताची एकूण म्हणजे ‘देशांतर्गत उत्पाद’ (Domestic product) होय.
देशांतर्गत उत्पादाशी संबंधित विविध संकल्पना पुढीलप्रमाणे:
स्थूल देशांतर्गत उत्पाद (बाजारभाव) = सर्व उत्पादन संस्थांच्या स्थूल मूल्यवर्धितांची बेरीज,
निव्वळ देशांतर्गत उत्पाद (बाजारभाव) = स्थूल देशांतर्गत उत्पाद(बाजारभाव)- घसारा.
स्थूल देशांतर्गत उत्पाद(घटक किंमतींना) = स्थूल देशांतर्गत उत्पाद(बाजारभाव) – अप्रत्यक्ष कर + अनुदाने
निव्वळ देशांतर्गत उत्पाद (घटक किंमतींना) = निव्वळ देशांतर्गत उत्पाद (बाजारभाव) – अप्रत्यक्ष कर + अनुदाने.
National Income Accounting- National Income: राष्ट्रीय उत्पादाच्या संकल्पनेत केवळ निवासींना प्राप्त होणाऱ्या घटक उत्पन्नाचा समावेश होतो. देशातील निवासी परदेशी प्रक्षेत्रातील उत्पादन संस्थांनाही घटक सेवा पुरवित असतात. त्यामुळे राष्ट्रीय उत्पाद काढण्यासाठी देशांतर्गत उत्पादातून गैरनिवासींना प्रदान केलेले घटक उत्पन्न वजा केले पाहिजे, तर निवासींनी परदेशातून मिळविलेले घटक उत्पन्न मिळविले पाहिजे.
राष्ट्रीय उत्पाद= देशांतर्गत उत्पाद – परदेशास प्रदान केलेले घटक उत्पन्न + परदेशातून प्राप्त घटक उत्पन्न.
किंवा
राष्ट्रीय उत्पाद = देशांतर्गत उत्पाद + परदेशातून प्राप्त निव्वळ घटक उत्पन्न
राष्ट्रीय उत्पादाशी संबंधित विविध संकल्पना पुढीलप्रमाणे:
स्थूल राष्ट्रीय उत्पाद(बाजारभाव) = स्थूल देशांतर्गत उत्पाद(बाजारभाव) + परदेशातून प्राप्त निव्वळ घटक उत्पन्न.
निव्वळ राष्ट्रीय उत्पाद(बाजारभाव) = निव्वळ देशांतर्गत उत्पाद (बाजारभाव) + परदेशातून प्राप्त निव्वळ घटक उत्पन्न.
स्थूल राष्ट्रीय उत्पाद(घटक किंमत) = स्थूल देशांतर्गत उत्पाद(घटक किंमत) + परदेशातून प्राप्त निव्वळ घटक उत्पन्न.
निव्वळ राष्ट्रीय उत्पाद (घटक किंमत) = निव्वळ देशांतर्गत उत्पाद(घटक किंमत) + परदेशातून प्राप्त निव्वळ घटक उत्पन्न.
घटक किंमतींना मोजलेल्या निव्वळ राष्ट्रीय उत्पादालाच देशाचे वास्तव ‘राष्ट्रीय उत्पन्न’ (Real National Income) म्हणून संबोधले जाते. राष्ट्रीय उत्पन्नाचे पूर्ण सूत्र पुढीलप्रमाणे:
राष्ट्रीय उत्पन्न = स्थूल देशांतर्गत उत्पाद (बाजारभाव) – घसारा – अप्रत्यक्ष कर + अनुदाने + परदेशातून प्राप्त निव्वळ घटक उत्पन्न.
National Income Accounting – Methods of measurement: कोणत्याही देशाचे राष्ट्रीय उत्पन्न मोजण्याच्या तीन पद्धती आहेत:
भारतात वेगवेगळ्या क्षेत्रांसाठी वेगवेगळ्या पद्धतींचा वापर केला जातो. सध्या CSO मार्फत GDP च्या गणनेसाठी वेगवेगळ्या क्षेत्रांसाठी पुढील पद्धतींचा वापर केला जातोः
National Income Accounting- Green GDP: आर्थिक वृद्धीबरोबरच पर्यावरणाची हानीसुद्धा घडून येते. अशी हानी घडून येऊ न देता शक्य असलेले जी.डी.पी. म्हणजे हरित जी.डी.पी. होय असे म्हणता येईल. हरित जी.डी.पी.चे संकल्पनात्मक सूत्र पुढीलप्रमाणे:
हरित जी.डी.पी. = पारंपरिक जी.डी.पी – पर्यावरणीय हानीचे मूल्य.
जगात हरित जी.डी.पी. मोजण्याची सर्वमान्य पद्धत शोधून काढणे शक्य झालेले नाही. चीनने 2006 साली 2004 या वर्षाचे हरित जी.डी.पी.चे आकडेप्रकाशित केले होते. मात्र राजकीय कारणांमुळे 2007 पासून त्यांनी या पद्धतीचा त्याग केला. सर पार्थ दासगुप्ता यांच्या अध्यक्षतेखाली एक समिती स्थापन करण्यात आली होती. या समितीने एप्रिल 2013 मध्ये ‘Green National Accounts in India: A Framework’ या नावाने आपला अहवाल सादर केला. त्यात त्यांनी हरित जी.डी.पी. मोजण्याबद्दल काही शिफारसी केल्या.
Revolt of 1857 in India and Maharashtra
काही महत्वाचे मुद्दे :
लेखाचे नाव | लिंक |
भारताची जणगणना | |
माहितीचा अधिकार अधिनियम 2005 | |
भारतीय नागरिकत्व | |
चांद्रयान-3 शी संबंधित महत्त्वाचे प्रश्न आणि उत्तरे | |
चंद्रयान 3 | |
भारताची जणगणना 2011 | |
लोकपाल आणि लोकायुक्त | |
महाराष्ट्र समृद्धी महामार्ग | |
कार्य आणि उर्जा | |
गांधी युग | |
राज्य धोरणांची मार्गदर्शक तत्वे | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
मूलभूत कर्तव्ये: कलम 51A | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
चक्रवाढ व्याज (Compound Interest) | |
भारताचे नागरिकत्व | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
भारतीय नागरिकांचे मूलभूत अधिकार | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
भारतीय संविधानाची उद्देशिका | |
भारतातील राज्ये आणि त्यांची राजधानी | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
महाराष्ट्राचे हवामान | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
सिंधू संस्कृती | |
जगातील 07 खंड | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
टक्केवारी सूत्र, टक्केवारी म्हणजे काय, कसे काढायचे आणि काही महत्त्वाचे प्रश्न | |
भारतातील कृषी अर्थव्यवस्था | |
भारताच्या पंचवार्षिक योजना (1951 ते 2017) | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
गती व गतीचे प्रकार | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
आम्ल व आम्लारी | पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा |
भारतातील सर्वात लांब पूल 2023 | |
रोग व रोगांचे प्रकार | |
महाराष्ट्रातील मंत्रिमंडळ | |
महाराष्ट्रातील लोकजीवन | |
सजीवांचे वर्गीकरण भाग 1: सूक्ष्मजीव आणि वनस्पती | |
वनस्पतीची रचना आणि कार्ये | |
भारतीय नागरिकांचे मूलभूत अधिकार | |
लोकपाल आणि लोकायुक्त | |
संगणकाशी संबंधीत शब्दांचे शॉर्ट आणि लॉंग फॉर्म्स | |
महाराष्ट्राचे प्रशासकीय विभाग | |
भारतातील राष्ट्रीय जलमार्ग | |
पृथ्वीवरील महासागर | |
महाराष्ट्राचे हवामान | |
भारताची क्षेपणास्त्रे | |
महाराष्ट्रातील शहरांची यादी | |
ब्रिटिश भारतातील प्रारंभीच्या काळातील गव्हर्नर जनरल (1857 च्या आधीचे) | |
महाराष्ट्रातील महत्त्वाच्या नद्या | |
ढग व ढगांचे प्रकार | |
नदीकाठच्या भारतीय शहरांची यादी | |
महाराष्ट्रातील वने व वनांचे प्रकार, राष्ट्रीय उद्याने आणि अभयारण्ये | |
गांधी युग – सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी अभ्यास साहित्य | |
गती व गतीचे प्रकार – संज्ञा, वर्गीकरण, आलेख आणि वर्गीकरण |
ताज्या महाराष्ट्र सरकारी नोकरीबद्दल माहितीसाठी | माझी नोकरी 2023 |
होम पेज | अड्डा 247 मराठी |
मराठीत चालू घडामोडी | चालु घडामोडी |
अड्डा 247 मराठीचे युट्युब चॅनल
अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप
अर्थशास्त्र या विषयावरच्या टॉपिक ची माहिती Adda247 मराठी च्या अँप आणि वेबसाईट वर मिळेल.
राष्ट्रीय मोजमापाच्या 4 पद्धती भारतात वापरल्या जातात.
राष्ट्रीय उत्पन्नाची मोजमाप याची माहिती Adda247 मराठी च्या अँप आणि वेबसाईट वर मिळेल.
Addapedia Maharashtra Daily Current Affairs PDF, 30 April 2024 Addapedia (Maharashtra) Daily Current Affairs PDF: The word competition is in…
भारताच्या शास्त्रीय भाषा भारतातील अभिजात भाषांमध्ये त्यांच्या गहन साहित्यिक आणि सांस्कृतिक वारशासाठी साजऱ्या केल्या जाणाऱ्या भाषांचा समावेश आहे, ज्यांचे ऐतिहासिक…
Question of the Day (Arithmetic) Q. A and B together can do a piece of work in 9 days. If…
Emperor Ashoka In Marathi: अशोक मौर्य (Emperor Ashoka In Marathi), मौर्य वंशाचे तिसरे राज्य, प्राचीन काळातील सर्वात प्राचीन राजवंश, जगप्रसिद्ध…
महावितरण भरती 2024 महावितरण भरती 2024: महावितरणने दि. 26 एप्रिल 2024 रोजी शुद्धिपत्रक जारी करून महावितरण भरती 2024 साठी SEBC…
Police Bharti 2024 Shorts Police Bharti 2024 Shorts : Police Bharti 2024 परीक्षेची तयारी करणाऱ्या विद्यार्थी मित्रांनो, आपण जर Police…