09 एप्रिल 2021 दैनिक जीके अद्यतनः दैनिक जीके वाचा.
पुढील बातमी मथळ्याचे मुखपृष्ठ यासह 08 एप्रिल 2021 चे दैनिक जीके अद्यतन येथे आहेः वित्तीय समावेशन निर्देशांक, अनामाया(Anamaya), व्हिएतनाम(Vietnam), फिफा(FIFA), सुप्रीम कोर्ट ऑफ इंडिया.
दैनिक GK अपडेट महत्त्वपूर्ण बातम्यांसह समाविष्‍ट केली जातात ज्यामुळे बँकिंग किंवा इतर स्पर्धात्मक परीक्षांसाठी चालू घडामोडी महत्त्वपूर्ण ठरल्या आहेत. दैनिक GK अपडेट ही संपूर्ण दिवसभर महत्वाच्या बातम्यांची संपूर्ण पिशवी आहे. एखाद्याला बँकिंग अटी, चालू घडामोडी बातम्या इत्यादीबद्दल पूर्ण ज्ञान असले पाहिजे. तर, चालू घडामोडी चा भाग तयार करण्यात मदत करण्यासाठी 9 एप्रिल 2021 चे GK अपडेट येथे आहे. हा विभाग वाचल्यानंतर आपण चालू घडामोडी प्रश्नोत्तराच्या यशस्वीरित्या प्रयत्न करू शकता.
राष्ट्रीय बातमी
-
डॉ. हर्ष वर्धन आणि अर्जुन मुंडा यांच्या हस्ते आदिवासी आरोग्य सहयोगी ‘अनामाया’ सुरू
- केंद्रीय आरोग्य व कुटुंब कल्याण मंत्री डॉ. हर्षवर्धन आणि केंद्रीय आदिवासी कार्यमंत्री श्री. अर्जुन मुंडा यांनी संयुक्त विद्यमाने 07 एप्रिल 2021 रोजी व्हिडिओ कॉन्फरन्सच्या माध्यमातून आदिवासींच्या आरोग्य सहयोगी ‘अनामाया’ ची सुरूवात केली. या उपक्रमाला पीरामल फाऊंडेशन आणि बिल आणि मेलिंडा गेट्स फाऊंडेशन (बीएमजीएफ) यांनी पाठिंबा दर्शविला आहे.
- अनामाया हा विविध सरकारी संस्था व संस्थांच्या प्रयत्नांचे रुपांतर करून आदिवासींचे आरोग्य व पोषण स्थिती वाढविण्यासाठी बहु-भागीदार उपक्रम आहे.
- या सहकार्याचा भाग म्हणून, आदिवासींच्या आरोग्यविषयक धोरणात्मक पुढाकार घेण्यासाठी आदिवासींच्या आरोग्यावर राष्ट्रीय परिषद स्थापन करणे, आदिवासी भागात आरोग्य सेवेवर लक्षपूर्वक नजर ठेवण्यासाठी आरोग्य कक्षाची स्थापना करणे आणि अंमलबजावणीसाठी यंत्रणा तयार करणे यासारख्या अनेक योजना मंत्रालय राबविते. आदिवासी आरोग्य कृती योजना.
2. सीजेआयने(CJI) सर्वोच्च न्यायालयाचे एआय-चलित(AI-driven)संशोधन पोर्टल ‘समर्थन’ सुरू केले.
- भारतीय सर्वोच्च न्यायालयाने त्याचे कृत्रिम बुद्धिमत्ता पोर्टल “समर्थन” (न्यायालयांच्या कार्यक्षमतेत सहाय्य करण्यासाठी सर्वोच्च न्यायालय पोर्टल) सुरू केले आहे. या पोर्टलच्या माध्यमातून खटला दाखल करताना मोठ्या प्रमाणात मिळालेल्या माहितीची दखल घेण्यासाठी एससीचा वापर मशीन लर्निंगचा करण्याचा आहे.
- एससीच्या कृत्रिम बुद्धिमत्ता समितीचे अध्यक्ष असलेले न्यायमूर्ती एल नागेश्वरा राव यांनी समर्थनच्या व्हर्च्युअल प्रक्षेपण दरम्यान उद्घाटन भाषण केले.
- चीफ जस्टिस ऑफ इंडिया (सीजेआय) एसए बोबडे हे कृत्रिम बुद्धिमत्ता समितीचे पहिले अध्यक्ष होते.
- 2019 मध्ये सरन्यायाधीशपदाची शपथ घेतल्यानंतर सर्वोच्च न्यायालयाला मदत करण्यासाठी एआयच्या वापराबद्दल सीजेआय बोबडे प्रथम बोलले.
आंतरराष्ट्रीय बातम्या
3.व्हिएतनाम(Vietnam) नॅशनल असेंब्लीने पंतप्रधान व अध्यक्षांची निवड केली
- व्हिएतनामच्या विधिमंडळाने फॅम मिन्ह चिन्ह (Pham Minh Chinh) या कम्युनिस्ट पक्षाचे सदस्य म्हणून सुरक्षा अधिकारी म्हणून देशाचा पुढचा पंतप्रधान म्हणून काम करणारा इतिहास घडविला. निवर्तमान पंतप्रधान नुग्वेन झुआन फुक (Nguyen Xuan Phuc) यांची नवा राष्ट्रपती म्हणून नियुक्ती करण्यात आली.
- जानेवारीत झालेल्या राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या वेळी झालेल्या कम्युनिस्ट पक्षाच्या नेतृत्त्वाखाली झालेल्या नॅशनल असेंब्लीच्या जवळपास 500 सदस्यांची मते त्यांच्या नेतृत्वात आहेत.
स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे :-
- कोसोवो राजधानी: प्रिस्टीना.
- कोसोवो चलन: युरो
4. कोसोवोच्या संसदेने व्होसा उस्मानी यांना अध्यक्ष म्हणून निवडले
- कोसोवोच्या संसदेने व्होसा उस्मानी यांना देशाचे नवीन अध्यक्ष म्हणून निवडले. कोसोवो विधानसभेच्या मतदानाच्या तिसऱ्या फेरीच्या वेळी उस्मानी यांना 71 मते मिळाली.
- 120 सदस्यांच्या संसदेत 82 प्रतिनिधींनी मतदानात भाग घेतला, तर 11 मते अवैध ठरविण्यात आली. -38 वर्षीय राजकारणी यांनी कोसोव्होच्या प्रिस्टीना विद्यापीठात कायद्याचे शिक्षण घेतले आणि अमेरिकेतील पिट्सबर्ग विद्यापीठातून डॉक्टरेट मिळविली.
स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे :-
- कोसोवो राजधानी: प्रिस्टीना.
- कोसोवो चलन: युरो
नियुक्ती बातमी
-
एस एस रमन यांना सरकारने एसआयडीबीआयचे सीएमडी म्हणून नियुक्त केले.
- लघुउद्योग विकास बँक ऑफ इंडिया (एसआयडीबीआय) चे अध्यक्ष आणि व्यवस्थापकीय संचालक म्हणून सरकारने एस. रमन यांची नियुक्ती केली आहे. रमन, 1991 च्या बॅचचे भारतीय ऑडिट अँड अकाउंट्स सर्व्हिसेस ऑफिसर आहेत. सध्या ते नॅशनल ई-गव्हर्नन्स सर्व्हिसेस लि. चे मुख्य कार्यकारी अधिकारी आहेत.
- पदभार स्वीकारल्यापासून तीन वर्षांच्या कालावधीसाठी किंवा पुढील आदेश होईपर्यंत ही नियुक्ती असते. सरकारी मालकीच्या बँक आणि वित्तीय संस्थांचे प्रमुख केंद्र असलेल्या बॅंक बोर्ड ब्युरोने या पदासाठी त्यांच्या नावाची शिफारस केली होती.
स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे :-
- 2 एप्रिल 1990 रोजी सिडबीची स्थापना;
- सिडबी मुख्यालय: लखनऊ, उत्तर प्रदेश.
बँकिंग बातम्या
-
आरबीआय (RBI) वार्षिक समावेशन सूचकांक (एफआय इंडेक्स) जारी करेल.
- रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने जाहीर केले आहे की ते जुलै महिन्यात मागील मार्चअखेर संपलेल्या आर्थिक वर्षासाठी “वित्तीय समावेशन निर्देशांक” (FI Index)नियमितपणे प्रकाशित करेल.
- एफआय इंडेक्स (FI Index) एकाधिक मापदंडांवर आधारित असेल आणि देशातील वित्तीय समावेशाच्या विस्तृत आणि खोल प्रतिबिंबित करेल, असे आरबीआयच्या नियामक आणि विकासात्मक धोरणांवरील निवेदन आहे.
- आर्थिक समावेश सरकार, रिझर्व्ह बँक आणि इतर नियामक यांच्यात वर्षानुवर्षे महत्त्वपूर्ण प्रगती आहे. देशात आर्थिक समावेशाची मर्यादा मोजण्यासाठी रिझर्व्ह बँक अनेक मापदंडांवर आधारित वित्तीय समावेश निर्देशांक (FI Index) तयार आणि प्रकाशित करण्याचा प्रस्ताव ठेवते.
-
आरबीआयने(RBI) राज्य सरकार / केंद्रशासित प्रदेशांसाठी डब्ल्यूएमए(WMA) मर्यादा वाढविली.
- रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने राज्य सरकार / केंद्रशासित प्रदेशांसाठी वे अँड मेन्स अ‍ॅडव्हान्स (डब्ल्यूएमए) ची मर्यादा रु. 32,225 कोटी (फेब्रुवारी 2016 मध्ये निश्चित) ते रू. श्री सुधीर श्रीवास्तव यांच्या अध्यक्षतेखालील समितीच्या शिफारशीवर आधारित, 47,010 कोटी. हे सुमारे 46% वाढ दर्शवते.
- आरबीआयने 51,560 कोटी रुपयांची अंतरिम डब्ल्यूएमए मर्यादा वाढविली आहे (गेल्या आर्थिक वर्षात रिझर्व्ह बँकेने राज्यांना / केंद्रशासित प्रदेशांना (साथीच्या आजारामुळे होणा्या अडचणींना तोंड देण्यासाठी मदत करण्यासाठी चालू मर्यादेत 60 टक्क्यांनी वाढ केली आहे) पुढील सहा महिन्यांचा कालावधी म्हणजे 1 एप्रिल 2021 पासून 30 सप्टेंबर 2021 पर्यंत.
-
पेमेंट बँकांमध्ये आरबीआय प्रत्येक खात्यात जास्तीत जास्त शिल्लक मर्यादा वाढवते
- रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने पेमेंट्स बँकेत ठेवलेल्या दिवसाच्या अखेरीस जास्तीत जास्त शिल्लक मर्यादा 1 लाख रुपयांवरून वाढवून 2 लाखांपर्यंत केली आहे.
- पेमेंट्स बँकेच्या आर्थिक समावेशासाठी केलेल्या प्रयत्नांना प्रोत्साहित करण्यासाठी आणि एमएसएमई, छोटे व्यापारी आणि व्यापारी यांच्यासह ग्राहकांच्या गरजा भागविण्याची त्यांची क्षमता वाढविण्यासाठी हे पाऊल उचलले गेले आहे.
- 27 नोव्हेंबर 2014 रोजी जारी केलेली “पेमेंट्स बँकांच्या परवाना देण्याच्या मार्गदर्शक सूचना”, पेमेंट बँकांना प्रत्येक ग्राहकांकडे जास्तीत जास्त 1 लाख डॉलर्सची शिल्लक ठेवू शकतात.
- पेमेंट बँकांच्या कामगिरीचा आढावा आणि वित्तीय समावेशासाठी त्यांच्या प्रयत्नांना प्रोत्साहित करण्याच्या उद्देशाने आणि एमएसएमई, छोटे व्यापारी आणि व्यापारी यांच्यासह ग्राहकांच्या गरजा भागविण्याची त्यांची क्षमता वाढविण्याच्या दृष्टिकोनातून.
-
आरबीआयने ईएनडब्ल्यूआर / एनडब्ल्यूआर विरूद्ध प्राधान्य क्षेत्र कर्ज अंतर्गत कर्ज मर्यादा वाढविली
- रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने गोदामांद्वारे जारी केलेल्या वाटाघाटी गोदाम पावती (इलेक्ट्रॉनिक-एनडब्ल्यूआर) / इलेक्ट्रॉनिक-एनडब्ल्यूआर (ई-एनडब्ल्यूआर) द्वारा समर्थित कृषी उत्पादनांच्या तारण / गृहीतक विरूद्ध प्रति कर्जदाराने कर्जाची मर्यादा 50 लाखांवरून 75 लाख रुपयांपर्यंत वाढविली आहे. वखार विकास आणि नियामक प्राधिकरण (डब्ल्यूडीआरए) द्वारे नोंदणीकृत आणि विनियमित केले आहे.
- इतर वेअरहाऊस पावतींना प्राधान्य दिलेली सेक्टर कर्जाची मर्यादा ₹50 लाख प्रति कर्जदाराची राहील. यासंदर्भातील परिपत्रक स्वतंत्रपणे दिले जाईल.
- डब्ल्यूडीआरएद्वारे नोंदणीकृत व नियमन केलेल्या गोदामांद्वारे जारी केलेल्या एनडब्ल्यूआर / (ई-एनडब्ल्यूआर) च्या मूळ संरक्षणाचा लाभ घेण्यासाठी / कृषी उत्पादनांच्या गृहीत धरुन / कृषी उत्पन्नाविरूद्ध प्रत्येक शेतकर्‍याला शेती पत प्रोत्साहित करण्याच्या दृष्टिकोनातून.
स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे :-
- वखार विकास व नियामक प्राधिकरण स्थापनाः २०१०.
- वखार विकास व नियामक प्राधिकरण मुख्यालय: नवी दिल्ली.
करार बातम्या
-
भारती एअरटेल तीन सर्कलमध्ये 800 मेगाहर्ट्झ स्पेक्ट्रमची विक्री रिलायन्स जिओला देते
- भारती एअरटेलने रिलायन्स जिओ इन्फोकॉम बरोबर तीन सर्कलमधील 800 मेगाहर्ट्झ स्पेक्ट्रमपैकी काही मुकेश अंबानी यांच्या नेतृत्त्वात असलेल्या कंपनीकडे हस्तांतरित करण्याचा ‘राइट टू यूज’ कराराचा करार केला आहे.
- या करारानंतर, भारती एअरटेलला प्रस्तावित हस्तांतरणासाठी रिलायन्स जिओकडून ₹1,037.6 कोटीची विचारसरणी प्राप्त होईल. याव्यतिरिक्त, रिलायन्स जिओ स्पेक्ट्रमशी संबंधित future ₹459 कोटीची भविष्यातील जबाबदार्या स्वीकारेल.
- वैधानिक मंजुरीच्या अधीन असलेल्या करारानुसार, रिलायन्स जिओ स्पेक्ट्रम ट्रेडिंगद्वारे आंध्र प्रदेश (3.75 मेगाहर्ट्ज), दिल्ली (1.25 मेगाहर्ट्ज) आणि मुंबई (2.50 मेगाहर्ट्झ) सर्कलमधील स्पेक्ट्रम वापरण्याचा अधिकार संपादन करेल.
स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे :-
- भारती एअरटेलचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी: गोपाळ विठ्ठल.
- भारती एअरटेलचे संस्थापक: सुनील भारती मित्तल.
- भारती एअरटेलची स्थापना: 7 जुलै 1995.
- रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड संस्थापक: धीरूभाई हिराचंद अंबानी.
- रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेडचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी (मुख्य कार्यकारी अधिकारी): मुकेश धीरूभाई अंबानी.
- रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड मुख्यालय: मुंबई, महाराष्ट्र.
पुस्तके आणि लेखक बातम्या
-
नरेंद्र मोदी डॉ. हरेकरुष्णा महताब यांनी लिहिलेल्या ‘ओडिशा इतिहास’ ची हिंदी आवृत्ती प्रकाशित करणार आहेत
- पंतप्रधान नरेंद्र मोदी 9 एप्रिल रोजी आंबेडकर आंतरराष्ट्रीय केंद्रावर उत्कल केशरी हरेकृष्ण महताब यांनी लिहिलेल्या ‘ओडिशा इतिहास’ पुस्तकाचे हिंदी अनुवाद प्रकाशन करणार आहेत.
- हिंदी आवृत्तीचे प्रकाशन चिन्हांकित कार्यक्रम हरेकृष्ण महताब फाउंडेशनतर्फे आयोजित करण्यात आला आहे.
क्रीडा बातम्या
-
फिफाने पाकिस्तान आणि चाड फुटबॉल संघटना निलंबित केले
- बाहेरील हस्तक्षेपाच्या दाव्यांमुळे फिफाने पाकिस्तान फुटबॉल फेडरेशन (पीएफएफ) आणि चाडियन फुटबॉल असोसिएशन (एफटीएफए) त्वरित प्रभावाने निलंबित केले. संबंधित सरकारी निर्णय रद्द झाल्यावर निलंबन मागे घेण्यात येईल.
- अशफाक हुसेन यांच्या नेतृत्वात फुटबॉल अधिका्यांच्या एका गटाने, 2018 मध्ये पीएफएफ चालविण्यासाठी सुप्रीम कोर्टाने निवडले होते पण फिफाला मान्यता मिळाली नाही, त्यांनी नुकतेच मुख्यालय ताब्यात घेतले आणि हारून मलिक यांच्या अध्यक्षतेखालील फिफा नॉर्मलायझेशन समितीचे नियंत्रण ताब्यात घेतले.
- चाडियन युवा आणि क्रीडा मंत्रालयाने 10 मार्च रोजी देशाच्या कार्यक्षमतेचा एफ.ए. काढून टाकला आहे ज्यामुळे संप्रेषणात खंड पडला आहे.
स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे :-
- फिफाचे अध्यक्ष: गियानी इन्फॅंटिनो; स्थापना: 21 मे 1904.
- मुख्यालय: झुरिच, स्वित्झर्लंड.
मृत्युलेख बातमी
13. भारताचे पहिले महिला क्रिकेट भाष्यकार चंद्र नायडू यांचे निधन
- भारताचे पहिले महिला क्रिकेट भाष्यकार चंद्र नायडू यांचे निधन. ती देशातील पहिल्या कसोटी कर्णधार सीके नायडूची मुलगी होती.
- 1977 मध्ये इंदौर येथे राष्ट्रीय चॅम्पियन बॉम्बे (आता मुंबई) आणि एमसीसी यांच्यात झालेल्या सामन्यादरम्यान तिने पहिले भाष्य केले होते. प्रतिष्ठित क्रिकेटपटू असलेल्या दिवंगत वडिलांवर ‘सीके नायडू: अ डॉटर रीमंबर्स’ हे पुस्तकही तिने लिहिले होते.
-
प्रख्यात पत्रकार, पद्म पुरस्कारप्राप्त फातिमा रफिक जकारिया यांचे निधन
- पद्मश्री पुरस्कारप्राप्त फातिमा रफिक जकारिया, प्रख्यात पत्रकार, शिक्षणतज्ज्ञ आणि मौलाना आझाद एज्युकेशनल ट्रस्टचे अध्यक्ष व खैरुल इस्लाम ट्रस्ट मुंबई यांचे निधन. 2006 मध्ये तिच्या शिक्षणाच्या कार्याबद्दल त्यांना पद्मश्री पुरस्काराने गौरविण्यात आले.
- शिक्षण क्षेत्रात महत्त्वाची भूमिका बजावणा•्या सुश्री जकारिया यांना 1983 मध्ये पत्रकारितासाठी सरोजिनी नायडू एकत्रीकरण पुरस्कारानेही गौरविण्यात आले होते.