दैनिक चालू घडामोडी: 20 मे 2023

साप्ताहिक चालू घडामोडी (07 ते 13 मे 2023)

अर्थव्यवस्था बातम्या

3. रिजर्व्ह बँकेने ₹2000 च्या नोटा चलनातून मागे घेण्याची घोषणा केली.

• भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) ने ₹ 2000 मूल्याच्या नोटा चलनातून काढून घेण्याचा महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे. या नोटा यापुढे जारी केल्या जाणार नसल्या तरी कायदेशीर निविदा म्हणून त्यांचा दर्जा कायम राहील. ₹2000 च्या नोटा चलनात आणण्याचे उद्दिष्ट पूर्ण झाले आहे आणि इतर संप्रदाय आता अर्थव्यवस्थेच्या चलन आवश्यकता पुरेशा प्रमाणात पूर्ण करतात म्हणून हे पाऊल पुढे आले आहे.

4. रिजर्व्ह बँकेने 2022-23 या आर्थिक वर्षासाठी केंद्र सरकारकडे 87,416 कोटी रुपयांचा अधिशेष हस्तांतरित करण्याचा निर्णय घेतला.

• भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) ने 2022-23 या आर्थिक वर्षासाठी सरकारला 87,416 कोटी रुपये अतिरिक्त हस्तांतरित करण्यास मान्यता दिली आहे. मागील वर्षीच्या 30,307 कोटी रुपयांच्या हस्तांतरणापेक्षा ही रक्कम जवळपास तिप्पट आहे. परकीय चलनाच्या गंगाजळीच्या विक्रीतून वाढलेल्या उत्पन्नामुळे सरप्लसमध्ये वाढ झाली आहे. यूएस ट्रेझरींवरील वाढत्या उत्पन्नासारख्या आव्हानांना तोंड देत असूनही, आरबीआयच्या अतिरिक्त हस्तांतरणामुळे सरकारच्या महसुलात लक्षणीय वाढ होण्याची अपेक्षा आहे.

5. क्रेडिट सुईस ग्रुप एजी आणि यूबीएस ग्रुप एजी यांच्या प्रस्तावित विलीनीकरणाला CCI ने मान्यता दिली.

• भारताच्या स्पर्धा आयोगाने (CCI) क्रेडिट सुइस ग्रुप एजी आणि यूबीएस ग्रुप एजीच्या प्रस्तावित विलीनीकरणाला मंजुरी दिली आहे. UBS Group AG, स्विस-आधारित बहुराष्ट्रीय गुंतवणूक बँक आणि जागतिक कामकाजासह वित्तीय सेवा कंपनी, संपत्ती व्यवस्थापन, मालमत्ता व्यवस्थापन, गुंतवणूक बँकिंग सेवा, रिटेल आणि कॉर्पोरेट बँकिंग प्रदान करते. भारतात, UBS प्रामुख्याने ब्रोकरेज सेवांवर लक्ष केंद्रित करते.

6. नवीकरणीय ऊर्जा विकासासाठी आयआरईडीए आयपीओ व्यवस्थापित करण्यासाठी IDBI, BOB आणि SBI कॅपिटलची निवड करण्यात आली.

• इंडियन रिन्यूएबल एनर्जी डेव्हलपमेंट एजन्सी (IREDA) नजीकच्या भविष्यात प्रारंभिक सार्वजनिक ऑफर (IPO) सह सार्वजनिक करण्यासाठी सज्ज आहे. या महत्त्वपूर्ण कार्यक्रमावर देखरेख करण्यासाठी, सरकारने आयपीओसाठी आयडीबीआय कॅपिटल, बीओबी कॅपिटल आणि एसबीआय कॅपिटल यांची प्रमुख व्यवस्थापक म्हणून नियुक्ती केली आहे. IPO मध्ये सरकारकडून 10% स्टेक विक्री आणि IREDA द्वारे 15% नवीन इक्विटी जारी करणे अपेक्षित आहे, ज्याचा उद्देश अक्षय ऊर्जा प्रकल्प फायनान्सरच्या वाढीसाठी निधी उपलब्ध आहे.

ज्ञानकोश मासिक चालू घडामोडी – एप्रिल 2023

संरक्षण बातम्या

7. भारतातील संरक्षण उत्पादनाने ₹1 लाख कोटींचा टप्पा ओलांडला.

• भारताने आपल्या संरक्षण क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण टप्पा गाठला आहे कारण देशातील संरक्षण उत्पादनाचे मूल्य प्रथमच ₹1 लाख कोटींच्या पुढे गेले आहे. हे यश या क्षेत्रातील वाढीला चालना देण्यासाठी आणि लष्करी आयातीवरील अवलंबित्व कमी करण्यासाठी लागू करण्यात आलेल्या प्रमुख सुधारणांचा परिणाम आहे. संरक्षण उत्पादनाचे मूल्य गेल्या पाच वर्षांत जवळपास दुप्पट झाले आहे, जे शस्त्रे आणि यंत्रणा निर्यातदार म्हणून भारताचे स्थान मजबूत करण्याच्या प्रयत्नांचे प्रतिबिंबित करते.

8. भारतीय नौदलाच्या सहाव्या आणि शेवटच्या कलवरी श्रेणीतील पाणबुडी वाघशीरने सागरी चाचण्या सुरू केल्या आहेत.

• भारतीय नौदलाच्या सहाव्या आणि शेवटच्या कलवरी श्रेणीतील पाणबुडी वाघशीरने सागरी चाचण्या सुरू केल्या आहेत. या चाचण्या पूर्ण झाल्यानंतर 2024 च्या सुरुवातीला वाघशीरची भारतीय नौदलाकडे डिलिव्हरी होणार आहे. माझगाव डॉक शिपबिल्डर्स लिमिटेड (MDL) च्या कान्होजी आंग्रे वेट बेसिनमधून 20 एप्रिल 2022 रोजी पाणबुडी लाँच करण्यात आली. संरक्षण मंत्रालयाने सांगितले की MDL ने 24 महिन्यांत प्रकल्पातील 75 ‘तीन पाणबुड्या वितरित केल्या आहेत आणि सहाव्या पाणबुडीच्या समुद्री चाचण्यांना सुरुवात हा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे.

अहवाल व निर्देशांक बातम्या

9. संयुक्त राष्ट्राच्या अहवालानुसार, भारताने म्यानमार जंटाला ₹422 कोटी रुपयांची शस्त्रे पुरवली.

• संयुक्त राष्ट्रांच्या (यूएन) अलीकडील अहवालात असे उघड झाले आहे की भारतीय सरकारी मालकीच्या कंपन्या आणि देशातील खाजगी कंपन्यांनी म्यानमारमधील लष्करी सैन्याला ₹422 कोटी (अंदाजे $51 दशलक्ष) किमतीची शस्त्रे, दुहेरी वापराच्या वस्तू आणि कच्चा माल पुरवठा केला आहे. “द बिलियन डॉलर डेथ ट्रेड: इंटरनॅशनल आर्म्स नेटवर्क्स जे म्यानमारमध्ये मानवी हक्कांचे उल्लंघन सक्षम करतात” या शीर्षकाचा अहवाल, या व्यापाराला सुलभ करण्यासाठी UN सदस्य देशांच्या सहभागावर प्रकाश टाकतो, जे म्यानमारमधील मानवी हक्कांच्या उल्लंघनात थेट योगदान देते.

पुस्तके आणि लेखक

10. आदित्य भूषण यांचे “Guts Amidst Bloodbath” हे आत्मचरित्र प्रकाशित झाले.

• अंशुमन गायकवाड या माजी भारतीय कसोटी क्रिकेटपटूने क्रिकेट क्लब ऑफ इंडिया (CCI) येथे “Guts Amidst Bloodbath” या त्याच्या अर्ध-आत्मचरित्रात्मक पुस्तकाचे प्रकाशन केले. सचिन तेंडुलकर, गुंडापा विश्वनाथ, सुनील गावस्कर, दिलीप वेंगसरकर, रवी शास्त्री आणि कपिल देव या सहा माजी क्रिकेट कर्णधारांनी या कार्यक्रमाला उपस्थिती लावली होती. या दिग्गज क्रिकेटपटूंनी किस्सा शेअर केला आणि गायकवाड यांच्या खेळातील योगदानाबद्दल त्यांचे कौतुक केले.

11. रस्किन बाँडने ‘द गोल्डन इयर्स’ नावाचे नवीन पुस्तक लिहिले.

• भारतीय लेखक रस्किन बाँड यांनी “द गोल्डन इयर्स: द मेनी जॉयज ऑफ लिव्हिंग ए गुड लाँग लाईफ” हे पुस्तक लिहिले आहे. गोल्डन इयर्स हे पुस्तक हार्परकॉलिन्स इंडियाने प्रकाशित केले आहे आणि बॉण्डच्या 89 व्या वाढदिवसाला 19 मे 2023 रोजी प्रकाशित केले आहे. “द गोल्डन इयर्स” 60, 70 आणि 80 च्या दशकात बाँडच्या अनुभवांवर लक्ष केंद्रित करते.

महत्वाचे दिवस

12. जागतिक मधमाशी दिवस 20 मे रोजी साजरा केला जातो.

• जागतिक मधमाशी दिन हा 20 मे रोजी आयोजित केलेला वार्षिक कार्यक्रम आहे ज्याद्वारे मधमाश्या आणि इतर परागकण आपल्या परिसंस्थेत महत्त्वाच्या भूमिकेची समज आणि ओळख वाढवतात. हे पालन 2017 मध्ये संयुक्त राष्ट्रांनी पर्यावरण आणि अन्न उत्पादन दोन्ही टिकवून ठेवण्यासाठी मधमाशांच्या महत्त्वावर जोर देण्याच्या उद्देशाने स्थापित केले होते. जागतिक मधमाशी दिन साजरा करण्यामागे मधमाश्या आणि त्यांच्या अधिवासाचे रक्षण करणार्‍या प्रयत्नांना प्रोत्साहन देण्याचा प्रयत्न केला जातो, तसेच जैवविविधता टिकवून ठेवण्यासाठी आणि जगभरातील अन्नसुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी परागकणांच्या महत्त्वावर भर दिला जातो.

13. आंतरराष्ट्रीय चहा दिवस 21 मे रोजी साजरा केला जातो.

• जगभरातील चहाचा दीर्घ इतिहास आणि सांस्कृतिक महत्त्व साजरे करण्यासाठी 21 मे रोजी आंतरराष्ट्रीय चहा दिन साजरा केला जातो. उपासमार आणि गरिबीशी लढण्यासाठी चहाचे महत्त्व, तसेच चहाचे शाश्वत उत्पादन आणि वापर याविषयी जागरुकता निर्माण करणे हा या दिवसाचा उद्देश आहे.

सर्व स्पर्धात्मक परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:

• अन्न आणि कृषी संघटनेचे महासंचालक: क्यू डोंग्यू;
• अन्न आणि कृषी संघटनेचे मुख्यालय: रोम, इटली;
• अन्न आणि कृषी संघटना स्थापना: 16 ऑक्टोबर 1945

14. संवाद आणि विकासासाठी सांस्कृतिक विविधतेसाठी जागतिक दिवस 2023: 21 मे 2023

• संवाद आणि विकासासाठी सांस्कृतिक विविधतेसाठी जागतिक दिवस, ज्याला विविधता दिवस म्हणूनही ओळखले जाते, हा 21 मे रोजी आयोजित केलेला वार्षिक उत्सव आहे. त्याचा उद्देश जगभरातील देश, प्रदेश आणि व्यक्तींमध्ये अस्तित्त्वात असलेल्या सांस्कृतिक विविधता ओळखणे आणि त्यांचे मूल्य देणे हा आहे. जगातील प्रमुख संघर्षांचा एक मोठा भाग सांस्कृतिक फरकांमुळे उद्भवतो या वस्तुस्थितीमुळे या दिवसाचे महत्त्वपूर्ण महत्त्व आहे.

मासिक चालू घडामोडींवर महत्त्वपूर्ण वनलायनर प्रश्न-उत्तर PDF- एप्रिल 2023

विविध बातम्या