दैनिक चालू घडामोडी: 14 आणि 15 मे 2023

साप्ताहिक चालू घडामोडी (07 ते 13 मे 2023)

अर्थव्यवस्था बातम्या

4. एप्रिलमध्ये, घाऊक किंमत-आधारित चलनवाढ वार्षिक आधारावर -0.92% पर्यंत घसरली.

• एप्रिलमध्ये, घाऊक किंमत-आधारित महागाई वार्षिक आधारावर -0.92% पर्यंत घसरली. ही घट रॉयटर्सच्या सर्वेक्षणातील अंदाजे 0.2% घटापेक्षा जास्त होती. मार्च 2023 च्या तुलनेत एप्रिल 2023 साठी WPI मध्ये महिना-दर-महिना बदल 0.0% वर अपरिवर्तित राहिला.

5. बँका जुलैपर्यंत LIBOR वापरणे पूर्णपणे बंद करतील अशी आरबीआयची अपेक्षा आहे.

• रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने वित्तीय संस्था आणि बँकांना पर्यायी संदर्भ दर, प्रामुख्याने सुरक्षित ओव्हरनाईट फायनान्सिंग रेट (SOFR) अवलंबण्याचे निर्देश दिले आहेत आणि लंडन इंटरबँक ऑफर रेट (LIBOR) आणि मुंबई इंटरबँकवरील त्यांचे अवलंबन संपुष्टात आणले आहे.

6. भारताचा परकीय चलन साठा 11 महिन्यांच्या उच्चांकावर $595.9 वर गेला आहे.

• 5 मे 2023 रोजी संपलेल्या आठवड्यात भारताच्या परकीय चलनाच्या साठ्यात $7.196 अब्जची वाढ होऊन $595.976 अब्ज झाली, जी 11 महिन्यांचा उच्चांक आहे. हे मागील आठवड्यापूर्वी $4.532 अब्जच्या वाढीचे अनुसरण करते. परकीय चलन मालमत्तेमध्ये (FCA) सर्वात लक्षणीय वाढ दिसून आली, ती या आठवड्यात $6.536 अब्जने वाढून $526.021 अब्ज झाली.

7. बँक ऑफ बडोदाने त्यांच्या डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर इलेक्ट्रॉनिक बँक गॅरंटी लाँच केली.

• बँक ऑफ बडोदा, एक सार्वजनिक क्षेत्रातील बँक, इलेक्ट्रॉनिक बँक गॅरंटी (BG) प्रणाली लाँच करण्यासाठी, भारतीय दिवाळखोरी आणि दिवाळखोरी मंडळाने नियुक्त केलेली सरकारी-समर्थित माहिती उपयुक्तता, नॅशनल ई-गव्हर्नन्स सर्व्हिसेस लिमिटेड (NeSL) सोबत भागीदारीची घोषणा केली आहे.

सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:

• NeSL चे MD आणि CEO: देबज्योती रे चौधरी
• रिजर्व्ह बँकेचे गव्हर्नर: शक्तीकांत दास

शिखर व परिषद बातम्या

8. परराष्ट्र मंत्री डॉ. एस. जयशंकर यांनी 21 व्या शतकात इंडो पॅसिफिकची दृष्टी प्रत्यक्षात आली आहे यावर भर दिला.

• हिंद महासागर परिषद (IOC) ची स्थापना 2016 मध्ये झाली आणि गेल्या सहा वर्षांमध्ये, प्रादेशिक घडामोडींवर चर्चा करण्यासाठी प्रदेशातील राष्ट्रांसाठी हे प्रमुख सल्लागार मंच बनले आहे. महत्त्वाची राज्ये आणि या प्रदेशातील प्रमुख सागरी भागीदारांना एका समान व्यासपीठावर एकत्र आणून सर्वांसाठी सुरक्षा आणि विकासासाठी प्रादेशिक सहकार्यावर (SAGAR) चर्चा सुलभ करणे हा IOC चा उद्देश आहे.

9. SCO सदस्यांनी भारताचा डिजिटल सार्वजनिक पायाभूत सुविधा प्रस्ताव स्वीकारला.

• आधार, युनायटेड पेमेंट्स इंटरफेस (UPI) आणि DigiLocker चा समावेश असलेल्या डिजिटल पब्लिक इन्फ्रास्ट्रक्चरचा (DPI) विस्तार आणि अवलंब करण्याच्या भारताच्या प्रस्तावाला शांघाय कोऑपरेशन ऑर्गनायझेशन (SCO) ने आयसीटी विकास मंत्र्यांच्या अध्यक्षतेखाली झालेल्या मेळाव्यात स्वीकारले.
• भारताने दुर्गम गावांना मोबाईल कनेक्टिव्हिटी देण्यासाठी $3 अब्ज आणि सर्व 250,000 ग्राम परिषदांना ब्रॉडबँड कनेक्टिव्हिटी देण्यासाठी $5 अब्ज गुंतवणूक करण्याची योजना आखली आहे.

 

क्रीडा बातम्या

10. तेलंगणाचा वुप्पाला प्रणित भारताचा 82 वा ग्रँडमास्टर ठरला.

• तेलंगणातील 15 वर्षीय बुद्धिबळपटू व्ही. प्रणितने ग्रँडमास्टरचे विजेतेपद मिळवले, तो राज्यातील सहावा आणि भारतातील 82वा ठरला. बाकू ओपन 2023 च्या अंतिम फेरीत यूएसच्या GM हंस निमनचा पराभव करून त्याने हा टप्पा गाठला. या विजयामुळे त्याला 2500, विशेषतः 2500.5 चे एलो रेटिंग ओलांडण्यात मदत झाली. प्रणितने मार्च 2022 मध्ये पहिल्या शनिवारच्या स्पर्धेत त्याचा पहिला GM-नॉर्म आणि आंतरराष्ट्रीय मास्टर (IM) ही पदवी मिळवली

अहवाल व निर्देशांक बातम्या

11. डेटा गव्हर्नन्स क्वालिटी इंडेक्सवरील सर्वेक्षण अहवालात MoPSW दुसऱ्या क्रमांकावर आहे.

• बंदरे, शिपिंग आणि जलमार्ग मंत्रालयाने (MoPSW) 2022-2023 Q3 साठी अत्यंत प्रभावशाली डेटा गव्हर्नन्स क्वालिटी इंडेक्स (DGQI) मूल्यांकनामध्ये 66 मंत्रालयांमध्ये दुसरे स्थान मिळवून उत्कृष्ट कामगिरी केली आहे. मंत्रालयाला 5 पैकी 4.7 गुण मिळाले आहेत, जे डेटा गव्हर्नन्समध्ये उत्कृष्टता प्राप्त करण्यासाठी मंत्रालयाच्या अटल वचनबद्धतेवर प्रकाश टाकते.

पुरस्कार बातम्या

12. जयंत नारळीकर यांना गोविंद स्वरूप जीवनगौरव पुरस्कार 2022 प्रदान करण्यात आला.

• प्रसिद्ध खगोलशास्त्रज्ञ आणि IUCAA चे संस्थापक संचालक, प्रा. जयंत व्ही. नारळीकर यांना भारतीय खगोलशास्त्रीय सोसायटी (ASI) कडून उद्घाटन गोविंद स्वरूप जीवनगौरव पुरस्कार मिळाला. नारळीकर हे ASI चे माजी अध्यक्ष आहेत आणि ते इंटर-युनिव्हर्सिटी सेंटर फॉर अँस्ट्रॉनॉमी अँड अँस्ट्रोफिजिक्स (IUCAA) चे संस्थापक संचालक होते. विश्वविज्ञान आणि गुरुत्वाकर्षणावरील त्यांच्या कार्यासाठी ते ओळखले जातात आणि त्यांनी विश्वाच्या उत्क्रांती समजून घेण्यात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.

ज्ञानकोश मासिक चालू घडामोडी – एप्रिल 2023

महत्वाचे दिवस

13. UN ग्लोबल रोड सेफ्टी वीक: 15-21 मे 2023

• UN ग्लोबल रोड सेफ्टी वीक हा रस्ता सुरक्षेबद्दल जागरूकता निर्माण करण्यासाठी आणि अपघात रोखण्यासाठी पावले उचलण्याचे महत्त्व यासाठी मे महिन्यात आयोजित केलेला वार्षिक कार्यक्रम आहे. जागतिक आरोग्य संघटना (WHO) आणि UN प्रादेशिक आयोगांद्वारे या सप्ताहाचे आयोजन केले जाते आणि त्याला सरकार, NGO, व्यवसाय आणि व्यक्तींसह भागीदारांच्या विस्तृत श्रेणीद्वारे समर्थन दिले जाते. हा आठवडा 2007 मध्ये प्रथम चिन्हांकित करण्यात आला. 

14. आंतरराष्ट्रीय कुटुंब दिन 15 मे रोजी साजरा केला जातो.

• कुटुंबांचे महत्त्व आणि समाजातील त्यांची भूमिका याविषयी जागरुकता निर्माण करण्यासाठी 15 मे रोजी आंतरराष्ट्रीय कुटुंब दिन साजरा केला जातो. हा दिवस आपल्या समाजात कुटुंबे बजावत असलेल्या महत्त्वाच्या भूमिकेवर लक्ष केंद्रित करतो आणि त्यांना भेडसावणाऱ्या समस्यांवर प्रकाश टाकतो. आंतरराष्ट्रीय कुटुंब दिन हा एक जागतिक साजरा आहे जो जगभरातील देशांद्वारे साजरा केला जातो. युनायटेड स्टेट्समध्ये, नॅशनल कौन्सिल ऑन फॅमिली रिलेशन, फॅमिली रिसोर्स कोलिशन ऑफ अमेरिका आणि नॅशनल फॅमिली प्लॅनिंग अँड रिप्रोडक्टिव्ह हेल्थ असोसिएशन यासह विविध संस्थांद्वारे हा दिवस साजरा केला जातो.

मासिक चालू घडामोडींवर महत्त्वपूर्ण वनलायनर प्रश्न-उत्तर PDF- एप्रिल 2023

विविध बातम्या

15. कॉर्पोरेट व्यवहार मंत्रालयाने C-PACE सादर केले.

• कंपनी व्यवहार मंत्रालयाने (MCA) एमसीए रजिस्टरमधून कंपन्यांना काढून टाकण्याची प्रक्रिया सुव्यवस्थित करण्यासाठी सेंटर फॉर प्रोसेसिंग एक्सेलरेटेड कॉर्पोरेट एक्झिट (C-PACE) ची स्थापना केली आहे. C-PACE चा उद्देश नोंदणीवरील भार कमी करणे आणि भागधारकांना त्यांच्या कंपनीचे नाव रजिस्टरमधून काढून टाकण्यासाठी एक सोयीस्कर प्रक्रिया प्रदान करणे हा आहे.

महत्त्वाचे मुद्दे

• हा उपक्रम एमसीएच्या कंपन्यांसाठी व्यवसाय करणे आणि बाहेर पडणे सोपे करण्याच्या प्रयत्नांचा एक भाग आहे.
• C-PACE रजिस्ट्रार ऑफ कंपनीज (RoC) अंतर्गत कार्य करेल आणि प्रक्रिया आणि विल्हेवाटीसाठी अर्ज हाताळेल.
• C-PACE च्या कार्यालयाचे उद्घाटन 1 मे 2023 रोजी, MCA चे तपासणी आणि तपास संचालक RK दालमिया यांच्या हस्ते करण्यात आले.
• हरिहरा साहू, ICLS, यांची C-PACE चे पहिले रजिस्ट्रार म्हणून नियुक्ती करण्यात आली आहे, ज्यांचे पर्यवेक्षण महासंचालक ऑफ कॉर्पोरेट अफेयर्स (DGCoA), नवी दिल्ली करतील.
• C-PACE ची स्थापना स्वच्छ नोंदणी राखण्यात आणि भागधारकांना अधिक मौल्यवान माहिती प्रदान करण्यात मदत करेल.
• C-PACE ची ओळख करून दिल्याने, कंपन्या कोणत्याही अडचणीविना सहज निर्गमन प्रक्रियेची अपेक्षा करू शकतात.

16. पासांग दावा शेर्पा 26 वेळा एव्हरेस्ट सर करणारे दुसरे व्यक्ती ठरले आहे.

• Pasang Dawa Sherpa, ज्यांना Pa Dawa म्हणूनही ओळखले जाते, 26व्यांदा एव्हरेस्ट शिखरावर यशस्वीरित्या पोहोचले आणि नेपाळच्या अन्य एका मार्गदर्शकाने केलेल्या विक्रमाची बरोबरी केली. पाळच्या हिमालयातील पर्वतारोहणातील कामगिरीचे दस्तऐवज असलेल्या हिमालयन डेटाबेसनुसार, Pa Dawa ने यापूर्वी 25 वेळा एव्हरेस्टवर चढाई केली होती, ज्यात 2022 मध्ये दोन चढाईचा समावेश होता. 1998 मध्ये त्याची सुरुवातीची यशस्वी चढाई झाल्यापासून, Dawa ने सातत्याने जवळपास दरवर्षी प्रवास केला आहे.