Table of Contents
MPSC Shorts | Group B and C
MPSC Shorts | Group B and C: MPSC परीक्षेची तयारी करणाऱ्या विद्यार्थी मित्रांनो, आपण जर MPSC कॅलेंडर 2024 पाहिले असेल, तर आपल्याला माहितच असेल कि लवकरच MPSC दुय्यम सेवा अराजपत्रित गट ब संयुक्त पूर्व परीक्षा अधिसुचना 2024 जाहीर होणार आहे. त्यात भरपूर जागा असणार आहेत. त्यामुळे ही आपल्यासाठी एक सुवर्णसंधी असेल. MPSC दुय्यम सेवा अराजपत्रित गट ब संयुक्त पूर्व परीक्षेची तयारी करण्यासाठी आपल्याला योग्य मार्गदर्शनाची गरज आहे. त्यामुळे Adda247 आपल्यासाठी घेऊन येत आहेत MPSC Shorts | Group B and C. या मध्ये रोज आपल्याला परीक्षेच्या अभ्यासक्रमातील वेगवेगळ्या विषयांवर शॉर्ट नोट्स मिळणार आहेत. आज या लेखात आपण पंचायत राज बद्दल थोडक्यात माहिती घेणार आहोत.
MPSC Shorts | Group B and C: विहंगावलोकन
खालील तक्त्यात संक्षिप्त रुपात आपल्याला MPSC Shorts | Group B and C चे विहंगावलोकन मिळेल.
| MPSC Shorts | Group B and C: विहंगावलोकन | |
| श्रेणी | अभ्यास साहित्य |
| उपयोगिता | MPSC गट ब आणि क परीक्षा |
| विषय | Polity (राज्यशास्त्र) |
| टॉपिक | पंचायत राज |
पंचायत राज- केंद्रीय समित्या
केंद्र शासनाच्या पंचायत राज संबंधी समित्या :
- बलवंतराय मेहता समिती: 1957
- व्ही. टी. कृष्णमाचारी समिती: 1960
- तखतमल जैन समिती: 1966
- अशोक मेहता समिती: 1977
- डॉ. व्ही. के. राव समिती: 1985
- एल. एम. सिंघवी समिती: 1986
- पी. के. थंगन समिती: 1988
पंचायत राज- रचना
पंचायत राज- ग्रामीण भागातील रचना पुढील तक्त्यात दिलेली आहे. त्याचा तुलनात्मक अभ्यास केल्यास आपल्याला लक्षात ठेवणे सोपे जाईल.
| ग्रामपंचायत | पंचायत समिती | जिल्हा परिषद | |
| निर्वाचित सदस्य | 7 ते 17 | — | 50 ते 75 |
| पदसिद्ध सदस्य | सरपंच | — | जिल्ह्यातील पंचायत समित्यांचे सभापती |
| कालावधी | 5 वर्षे | 5 वर्षे | 5 वर्षे |
| सदस्य निवडीसाठीचे मतदारसंघ | प्रभाग/ वॉर्ड | निर्वाचन गण | निवडणूक विभाग |
| एका मतदार संघातून निवडावयाचे सदस्य | 2 किंवा 3 | 1 | 1 |
| मतदारसंघ रचना | संख्या जिल्हाधिकारी ठरवतात, रचना तहसिलदार जाहिर करतात. | विभागणी: जिल्हाधिकारी अंतिम मान्यता: विभागीय आयुक्त | विभागणी: जिल्हाधिकारी अंतिम मान्यता: विभागीय आयुक्त |
| पहिली बैठक कोण बोलवणार? | जिल्हाधिकारी | जिल्हाधिकारी | जिल्हाधिकारी |
| अध्यक्ष निवड | निर्वाचित सदस्य त्यांच्यापैकी एका सदस्याला सरपंच म्हणून निवडतात.(2019 पासून) | निर्वाचित सदस्य त्यांच्यापैकी एका सदस्याला सभापती म्हणून निवडतात.
|
निर्वाचित सदस्य त्यांच्यापैकी एका सदस्याला अध्यक्ष म्हणून निवडतात.
|
| उपाध्यक्ष | उप-सरपंच | उप-सभापती | उपाध्यक्ष |
| अध्यक्ष व उपाध्यक्ष यांचा पदावधी | 5 वर्षं | 2 ½ वर्षं | 2 ½ वर्षं |
पंचायत राज- अविश्वास ठराव
पंचायत राज- अविश्वास ठरावाची पद्धत पुढील तक्त्यात दिलेली आहे. त्याचा तुलनात्मक अभ्यास केल्यास आपल्याला लक्षात ठेवणे सोपे जाईल.
|
ग्रामपंचायत (सरपंच- उपसरपंच) |
पंचायत समिती (सभापती- उपसभापती) |
जिल्हा परिषद (अध्यक्ष- उपाध्यक्ष) |
|
| अविश्वासाच्या ठरावाच्या विशेष सभेकरिता किमान किती सदस्यांनी मागणी करावी लागते? | किमान 1/3 | किमान 1/3 | किमान 1/2 |
| विशेष सभेची मागणी कोणाकडे करावी? | जिल्हाधिकारी | जिल्हाधिकारी | जिल्हाधिकारी |
| किती दिवसाच्या आत सभा बोलावली जाते? | 10 | 10 | 10 |
| अध्यक्षस्थानी कोण असतात? | तहसिलदार | जिल्हाधिकारी / त्याने प्राधिकृत केलेला अधिकारी
|
जिल्हाधिकारी / त्याने प्राधिकृत केलेला उप-जिल्हाधिकारी दर्जाचा अधिकारी
|
| ठराव मंजूरी करिता बहुमत | किमान 2/3 सदस्याचे बहुमत आणि ग्रामसभेने बहुमताने त्या ठरावाला अनुमोदन दिलेले असावे. (2019 पासून) | किमान 2/3 सदस्यांचे बहुमत. परंतु पद महिले करिता राखीव असल्यास किमान 3/4 बहुमत.
|
किमान 2/3 सदस्यांचे बहुमत. परंतु पद महिले करिता राखीव असल्यास किमान 3/4 बहुमत.
|
| विवादा बाबत कोणाकडे अर्ज करता येतो? | जिल्हाधिकारी
(30 दिवसात) |
— | — |
| अपील कोणाकडे करता येते? | विभागीय आयुक्त (7 दिवसात) | — | — |
| कोणत्या कालावधीत अविश्वास ठराव मांडता येत नाही? | निवडी पासून 6 महिने आणि अविश्वास ठराव असफल झाल्या पासून 1 वर्षाच्या आत. (2019 पासून) | निवडी पासून 6 महिने आणि अविश्वास ठराव असफल झाल्या पासून 1 वर्षाच्या आत. |
निवडी पासून 6 महिने आणि अविश्वास ठराव असफल झाल्या पासून १ वर्षाच्या आत.
|
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप
