Table of Contents
मुहम्मद बिन कासिम यांच्या नेतृत्वाखाली अरबांनी भारतावर पहिले मुस्लिम आक्रमण केले. हे 711 मध्ये घडले आणि सिंधचा विजय झाला. भारतावर तुर्कीचे पहिले आक्रमण मोहम्मद गझनीच्या नेतृत्वाखाली होते. त्यांनी केवळ पैशासाठी भारतावर हल्ला केला. 1000 ते 1027 या काळात त्याने जिहादच्या नावाखाली भारतावर सतरा वेळा हल्ले केले. 1001 मध्ये त्यांनी भारतावर पहिले आक्रमण केले. या लेखात, आम्ही भारतातील सुरुवातीच्या मुस्लिम आक्रमणांची चर्चा करू जे MPSC परीक्षेच्या तयारीसाठी उपयुक्त ठरतील.
भारतात अरब आक्रमण
मुहम्मद बिन कासिम
- मुहम्मद इब्न कासिम (डिसेंबर 31, 695 – 18 जुलै, 715) हा उमय्याद खलिफाच्या सेवेतील एक अरब लष्करी कमांडर होता ज्याने भारतातील उमय्याद मोहिमेदरम्यान सिंधवर मुस्लिम विजयाचे नेतृत्व केले.
- त्याच्या लष्करी कारनाम्यांमुळे अरब सिंधची स्थापना झाली आणि सिंधी ब्राह्मण राजवंश आणि त्याचा शासक राजा दाहिर यांच्याकडून या प्रदेशाचे विलय करण्यात आले, ज्याचा नंतर शिरच्छेद करण्यात आला आणि त्याचे डोके बसरा येथील अल-हज्जाज इब्न युसूफकडे पाठवण्यात आले.
- अरब सैन्याने अरबी देशाची तत्कालीन राजधानी अरोर काबीज केल्यावर, कासिम हा पहिला मुस्लिम बनला ज्याने हिंदू भूमीवर यशस्वीपणे कब्जा केला आणि भारतात मुस्लिम राजवट सुरू केली.
- तो उमय्याद सेनापती होता ज्याने वयाच्या 17 व्या वर्षी सिंध जिंकण्याचे नेतृत्व केले होते. या किशोरवयीन विजेत्याने सिंधू खोऱ्यात नवीन विश्वास आणि संस्कृती आणून अलेक्झांडरच्या पावलावर पाऊल ठेवले.
- इराकचा गव्हर्नर हज्जाजने त्याला सिंधविरुद्धच्या मोहिमेचे नेतृत्व करण्यासाठी नेमले तेव्हा 709 ते 711 या काळात चचनामामध्ये त्याचा उल्लेख आहे.
- कासिम हा हज्जाजचा पुतण्या होता आणि तो एक सक्षम सेनापती असल्यामुळे त्याच्या काकांनी त्याला मकरनच्या सीमावर्ती जिल्ह्याचा कमांडर म्हणून नियुक्त केले.
- त्याला सिंधच्या दिशेने एक विजय मोहीम सोपवण्यात आली होती. कासिमची सिंधविरुद्धची मोहीम अत्यंत काटेकोरपणे आखण्यात आली होती.
रेवारची लढाई
- मुहम्मद-बिन-कासीमने सिंधचा शासक दाहीरविरुद्ध लढा दिला.
- दाहिर नावाच्या ब्राह्मणाचा पराभव होऊन सिंध व मुलतान ताब्यात घेण्यात आले.
- मुहम्मद-बिन-कासिम यांनी मुलतानला “सोन्याचे शहर” म्हणून संबोधले.
प्रशासकीय यंत्रणा
- जिंकल्यानंतर, सिंधचा प्रदेश अरबांच्या ताब्यात होता.
- हाच नमुना अरब विजेत्यांनी जिंकलेल्या इतर भागात वापरला होता. विद्वानांचा असा विश्वास आहे की ही प्रशासन पद्धत नंतरच्या प्रणालींपेक्षा अधिक उदारमतवादी होती.
- हे प्रामुख्याने या वस्तुस्थितीमुळे होते की पूर्वीच्या शतकांमध्ये इस्लामिक कायद्याची शाळा नंतरच्या शतकांइतकी कठोर नव्हती.
- त्याच कारणास्तव, नंतरच्या शतकांमध्ये जगभरातील मुस्लिम राजवटी अधिक कठोर असल्याचे समजले गेले.
- ही प्रवृत्ती 12व्या ते 18व्या शतकातील भारतातील तुर्की किंवा मुघल राजवटीत दिसून येते.
भारतावर तुर्कीचे आक्रमण
गझनीचा महमूद (इ.स. 971-1030)
- सिंधवरील अरब आक्रमणानंतर, 11 व्या शतकात तुर्कांनी भारतात प्रवेश केला. भारतात मुस्लीम राजवट प्रस्थापित करण्याचे श्रेय तुर्कांना जाते.
- गझनीच्या महमूदने 1001 मध्ये भारतावर आक्रमण केले, तो भारताचा पहिला तुर्की विजेता होता.
- हिंदू शाही राजघराण्याचा शासक जयपाल, मुलतानचा फतेह दाऊद, नगरकोटचा आनंदपाल आणि मथुरा, कनौज आणि ग्वाल्हेरचे शासक चंदेल यांचा पराभव केल्यानंतर तो प्रचंड संपत्तीसह गझनीला परतला.
- 1025 मध्ये, महमूदने काठियावाडच्या किनाऱ्यावरील सोमनाथ मंदिरावर महत्त्वपूर्ण आक्रमण केले आणि काठियावाडचे शासक राजा भीम देव आणि त्यांचे अनुयायी पळून गेले.
मुहम्मद घोरी (1149 – 1206 इ.स.)
- मुइज्ज अद-दीन मुहम्मद (1149 – 15 मार्च 1206), ज्याला घोरीचा मुहम्मद म्हणूनही ओळखले जाते, ते 1173 ते 1202 पर्यंत घुरीद साम्राज्याचे सुलतान होते आणि त्यानंतर 1202 ते 1206 पर्यंत एकमेव शासक होते.
- शतकानुशतके टिकून राहिलेल्या भारतीय उपखंडात मुस्लिम राजवट प्रस्थापित करण्याचे श्रेय त्यांना जाते. त्याने आधुनिक काळातील अफगाणिस्तान, बांगलादेश, इराण, उत्तर भारत, पाकिस्तान, ताजिकिस्तान आणि तुर्कमेनिस्तानच्या काही भागांवर राज्य केले.
- जरी घुरीद साम्राज्य अल्पायुषी होते, आणि घोरी राज्ये तैमुरीद येईपर्यंत सत्तेत राहिली तरी मुइझच्या विजयांनी भारतातील मुस्लिम राजवटीचा पाया घातला.
- 1206 मध्ये कुतुबुद्दीन ऐबक, एक माजी मुइझ गुलाम (मामलुक), दिल्लीचा पहिला सुलतान बनला.
निष्कर्ष
अरबांच्या आक्रमणामुळे सिंध आणि मुलतान ही दोन स्वतंत्र मुस्लिम राज्ये निर्माण झाली. तथापि, तुर्क आक्रमणामुळे उत्तर भारतातील मोठ्या क्षेत्रावर मुस्लिमांचे वर्चस्व निर्माण झाले.
सुरुवातीच्या काळात मुस्लिम आक्रमण PDF डाउनलोड करा
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप
