Table of Contents
List of Ramsar Wetland Sites in India: The purpose of declaring Ramsar sites under the Ramsar Convention is to prevent the loss of wetland lands around the world and to conserve them through prudent use and management. India adds 11 more wetlands to the list of Ramsar sites to make a total of 75 Ramsar sites covering an area of 13,26,677 ha in the country in the 75th year of Independence. The 11 new sites include Four (4) sites in Tamil Nadu, Three (3) in Odisha, Two (2) in Jammu & Kashmir, and One (1) each in Madhya Pradesh and Maharashtra. Designation of these sites would help in the conservation and management of wetlands and the wise use of their resources. During this year itself (2022) a total of 28 sites have been declared as Ramsar sites. In this article, You will get a complete Updated List of Ramsar Wetland Sites in India.
| Ramsar Wetland Sites in India | |
| Category | Study Material |
| Subject | Static General Awareness |
| Name | List of Ramsar Wetland Sites in India |
| No Ramsar Wetland Sites in India | 75 |
List of Ramsar Wetland Sites in India
List of Ramsar Wetland Sites in India: रामसर कन्व्हेन्शन अंतर्गत रामसर स्थळे घोषित करण्याचा उद्देश जगभरातील पाणथळ जमिनींचे होणारे नुकसान थांबवणे आणि सुज्ञ वापर आणि व्यवस्थापनाद्वारे त्यांचे संवर्धन करणे हा आहे. या उद्देशासाठी आंतरराष्ट्रीय सहकार्य, धोरणनिर्मिती, क्षमता निर्माण आणि तंत्रज्ञान हस्तांतरण आवश्यक आहे. वेटलँड्स इंटरनॅशनल किंवा रामसर पाणथळ (Ramsar Wetland Sites in India) जागा त्यांच्या पर्यावरणीय, वनस्पतिशास्त्रीय, प्राणीशास्त्रीय, लिमनोलॉजिकल किंवा हायड्रोलॉजिकल महत्त्वामुळे निवडल्या जातात. भारतात 03 ऑगस्ट 2022 पर्यंत 64 ठिकाणे ही रामसर स्थळे (Ramsar Wetland Sites in India) म्हणून घोषित करण्यात आली होती. आता 13 ऑगस्ट 2022 रोजी त्यात वाढ होऊन भारतात एकूण 75 रामसर स्थळे घोषित करण्यात आली आहे. भारताने रामसर स्थळांच्या यादीत आणखी 11 पाणथळ क्षेत्रांचा समावेश केल्यामुळे स्वांतत्र्याच्या 75 व्या वर्षात रामसर स्थळांची संख्या 75 झाली आहे आज या लेखात आपण List of Ramsar Wetland Sites in India व त्याबद्दल महत्वाची माहिती पाहणार आहे.
Newly added Ramsar Wetland Sites in India | नव्याने समावेश करण्यात आलेले रामसर पाणथळ स्थळ
Newly added Ramsar Wetland Sites in India: स्वातंत्र्याच्या 75व्या वर्षात 75 रामसर स्थळ अंतर्गत PIB 13 ऑगस्ट 2022 रोजी जाहीर केलेल्या वृत्तानुसार भारताने रामसर स्थळांच्या यादीत आणखी 11 पाणथळ क्षेत्रांचा समावेश केल्यामुळे मसर स्थळांची संख्या 75 झाली आहे ज्यांचा देशात 13,26,677 हेक्टर क्षेत्रावर विस्तार आहे.
या नव्या 11 स्थळांमध्ये तामिळनाडूमधील चार(4), ओदिशामधील तीन(3), जम्मू आणि काश्मीरमधील दोन(2) आणि महाराष्ट्र आणि मध्य प्रदेशातील प्रत्येकी एका स्थळाचा समावेश आहे. महाराष्ट्रातील ठाण्याची खाडी रामसर स्थळ म्हणून जाहीर करण्यात आली आहे. या जागांना रामसर स्थळांचा दर्जा मिळाल्यामुळे पाणथळ जागांचे संवर्धन आणि व्यवस्थापन आणि त्यांच्या परिसरातील साधनसंपत्तीचा व्यवहार्य वापर करण्यास मदत होईल. 2022 या वर्षात एकूण 28 जागा रामसर स्थळे म्हणून जाहीर करण्यात आल्या आहेत. नव्याने ज्या रामसर स्थळांचा समावेश झाला आहे त्यांची नावे खालीलप्रमाणे आहेत.
- तांपारा तलाव, ओडिशा
- हिराकुड जलाशय, ओडिशा
- अनसुपा तलाव, ओडिशा
- यशवंत सागर, मध्यप्रदेश
- चित्रागुडी पक्षी अभयारण्य, तामिळनाडू
- सुचिंद्रम थेरूर वेटलँड कॉम्प्लेक्स, तामिळनाडू
- वडुवूर पक्षी अभयारण्य, तामिळनाडू
- कांजिरंकुलम पक्षी अभयारण्य, तामिळनाडू
- ठाणे खाडी, महाराष्ट्र
- हायगम वेटलँड कंझर्व्हेशन रिझर्व्ह, जम्मू आणि काश्मीर
- शालबुग वेटलँड कंझर्व्हेशन रिझर्व्ह, जम्मू आणि काश्मीर
List of National Highways in India (Updated)
Newly added Ramsar Wetland Sites in Maharashtra Thane Creek | नव्याने समावेश करण्यात आलेले महाराष्ट्रातील रामसर पाणथळ स्थळ ठाण्याची खाडी
Newly added Ramsar Wetland Sites in Maharashtra Thane Creek: ठाण्याच्या खाडीला गोड्या पाण्याच्या अनेक नद्या येऊन मिळतात. त्यापैकी उल्हास नदी हा सर्वात मोठा गोड्या पाण्याचा स्रोत आहे. त्याबरोबरच मुंबई, नवी मुंबई आणि ठाण्यामधील अनेक उपनगरांमधील सांडपाण्याच्या वाहिन्यांमधील सांडपाणी देखील या खाडीमध्ये सोडण्यात येते. ठाणे खाडी ही फ्लेमिंगो अभयारण्य म्हणून घोषित करण्यात आली आहे. या खाडीच्या दोन्ही तीरावर खारफुटी वनस्पतीची झुडपे पसरलेली आहेत आणि त्यामध्ये भारतीय खारफुटींच्या प्रजातींपैकी 20 टक्क्यांचा समावेश आहे. खारफुटींची जंगले नैसर्गिक निवारा पट्टा म्हणून काम करतात आणि चक्रीवादळे, लाटांचे तडाखे, खाऱ्या पाण्याची गळती आणि शिरकाव यांपासून जमिनींचे संरक्षण होते. अनेक माशांसाठी ही खारफुटीची जंगले म्हणजे वाटिका असतात आणि त्यामुळे स्थानिक मासेमारी टिकून राहते. स्थलांतर करणाऱ्या पक्ष्यांचा मध्य आशियायी हवाई मार्ग म्हणून हा पाणथळ परिसर अतिशय महत्त्वाचा आहे आणि महत्त्वाचे पक्षी क्षेत्र (IBA) म्हणून त्याची गणना होते. विविध प्रदेशातील पक्ष्यांच्या 202 प्रजातींव्यतिरिक्त या खाडीत मासे, खेकडे, कालवं, शिंपले यांच्यासारखे कवचधारी जलचर यांच्या 18 प्रजाती, फुलपाखरांच्या 59 प्रजाती, कीटकांच्या 67 प्रजाती आणि माशांचे खाद्य असलेले सागरी जीव फायटोप्लँक्टनच्या 35 आणि झूप्लँक्टनच्या 24 आणि बेंथोसच्या 23 प्रजाती आढळतात.
Ramsar Wetland Sites in India: Key points | रामसर पाणथळ स्थळाबद्दलचे महत्त्वाचे मुद्दे
Ramsar Wetland Sites in India: Key points: रामसर पाणथळ स्थळाबद्दलचे (Ramsar Wetland Sites in India) महत्त्वाचे मुद्दे खालीलप्रमाणे आहेत.
- रामसर कन्व्हेन्शन ऑन वेटलँड्स, 1971: हा एक आंतरराष्ट्रीय करार आहे ज्यामध्ये पाणथळ जमिनींचे संरक्षण आणि शाश्वत उपयोग, पाणथळ क्षेत्रांची मूलभूत पर्यावरणीय कार्ये आणि त्यांचे आर्थिक, सांस्कृतिक, वैज्ञानिक आणि मनोरंजन मूल्य ओळखले जाते.
- 1 फेब्रुवारी 1982 रोजी भारतात अंमलात आला.
- अधिवेशनातील पक्षांची संख्या: 171 पक्ष अधिवेशनाचा भाग आहेत (ऑगस्ट 2021 पर्यंत)
- जागतिक पाणथळ दिवस: दरवर्षी 2 फेब्रुवारी रोजी साजरा केला जातो.
- भारतातील सर्वात मोठे रामसर स्थळ: पश्चिम बंगालमधील सुंदरबन पाणथळ जागा (4220 चौ. किमी).
- भारतातील सर्वात लहान रामसर साइट: हिमाचल प्रदेशातील रेणुका वेटलँड (0.2 चौ. किमी).
- रामसर साइट्सची सर्वाधिक संख्या असलेले राज्य: उत्तर प्रदेशमध्ये भारतातील सर्वाधिक (8) रामसर साइट आहेत.
- नोडल एजन्सी: पर्यावरण, वन आणि हवामान बदल मंत्रालय (MoEFCC)
- जागतिक परिस्थिती:
- जगभरात सुमारे 2400 रामसर साइट्स आहेत, जे सुमारे 2.5 दशलक्ष चौरस किमी व्यापतात.
- रामसर साइट्सची सर्वाधिक संख्या असलेला देश: युनायटेड किंगडम (175) त्यानंतर मेक्सिको (142).
- रामसर साइट्स अंतर्गत सर्वात जास्त क्षेत्रफळ असलेला देश: बोलिव्हियामध्ये रामसर संरक्षणाखाली सर्वात मोठे क्षेत्र (148,000 चौ. किमी) आहे.
- जगातील पहिले रामसार साइट: ऑस्ट्रेलियातील कोबोर्ग द्वीपकल्प हे 1974 मध्ये ओळखले जाणारे पहिले रामसार साइट होते.
Maharashtra Police Constable Promotion Process
List of Ramsar Wetland Sites in India | भारतातील रामसर स्थळांची यादी
List of Ramsar Wetland Sites in India: भारतातील रामसर स्थळांची (Ramsar Wetland Sites in India) यादी खालीलप्रमाणे आहे.
| Sl. No. | Name of Site | State Location | Date of Declaration | Area (in Sq. km.) |
| 1 | Kolleru Lake / कोल्लेरू तलाव | Andhra Pradesh / आंध्र प्रदेश | 19.8.2002 | 901 |
| 2 | Deepor Beel / दीपोर बील | Assam / आसाम | 19.8.2002 | 40 |
| 3 | Kabartal Wetland / काबर्टल वेटलँड | Bihar / बिहार | 21.07.2020 | 26.20 |
| 4 | Khijadia Wildlife Sanctuary / खिजाडिया वन्यजीव अभयारण्य | Gujarat / गुजरात | 13.04.2021 | 5.12 |
| 5 | Nalsarovar Bird Sanctuary / नळसरोवर पक्षी अभयारण्य | Gujarat / गुजरात | 24.09.2012 | 120 |
| 6 | Thol Lake Wildlife Sanctuary /ठोळ तलाव वन्यजीव अभयारण्य | Gujarat / गुजरात | 05.04.2021 | 6.99 |
| 7 | Wadhvana Wetland / वाधवणा वेटलँड | Gujarat / गुजरात | 05.04.2021 | 6.30 |
| 8 | Bhindawas Wildlife Sanctuary / भिंडावास वन्यजीव अभयारण्य | Haryana / हरियाणा | 25.05.2021 | 4.12 |
| 9 | Sultanpur National Park / सुलतानपूर राष्ट्रीय उद्यान | Haryana / हरियाणा | 25.05.2021 | 1.425 |
| 10 | Chandertal Wetland / चंदरताल वेटलँड | Himachal Pradesh / हिमाचल प्रदेश | 8.11.2005 | 0.49 |
| 11 | Pong Dam Lake / पाँग डॅम तलाव | Himachal Pradesh / हिमाचल प्रदेश | 19.8.2002 | 156.62 |
| 12 | Renuka Wetland / रेणुका वेटलँड | Himachal Pradesh / हिमाचल प्रदेश | 8.11.2005 | 0.2 |
| 13 | Wular Lake / वुलर तलाव | Jammu & Kashmir / जम्मू आणि काश्मीर | 23.3.1990 | 189 |
| 14 | Hokera Wetland / होकेरा वेटलँड | Jammu and Kashmir / जम्मू आणि काश्मीर | 8.11.2005 | 13.75 |
| 15 | Surinsar-Mansar Lakes / सुरीनसर-मनसार तलाव | Jammu and Kashmir / जम्मू आणि काश्मीर | 8.11.2005 | 3.5 |
| 16 | Tsomoriri Lake / त्सोमोरिरी तलाव | Jammu and Kashmir / जम्मू आणि काश्मीर | 19.8.2002 | 120 |
| 17 | Asthamudi Wetland / अस्थमुडी वेटलँड | Kerala / जम्मू आणि काश्मीर | 19.8.2002 | 614 |
| 18 | Sasthamkotta Lake / सस्थमकोट्टा तलाव |
Kerala / केरळ | 19.8.2002 | 3.73 |
| 19 | Vembanad Kol Wetland / वेंबनाड कोल वेटलँड | Kerala / केरळ | 19.8.2002 | 1512.5 |
| 20 | Tso Kar Wetland Complex / त्सो कार वेटलँड कॉम्प्लेक्स | Ladakh / लडाख | 17.11.2020 | 95.77 |
| 21 | Bhoj Wetlands / भोज वेटलँड्स | Madhya Pradesh / मध्य प्रदेश | 19.8.2002 | 32.01 |
| 22 | Lonar Lake / लोणार सरोवर | Maharashtra / महाराष्ट्र | 22.7.2020 | 4.27 |
| 23 | Nandur Madhameshwar / नांदूर मधमेश्वर | Maharashtra / महाराष्ट्र | 21.6.2019 | 14.37 |
| 24 | Loktak Lake / लोकतक तलाव | Manipur / मणिपूर | 23.3.1990 | 266 |
| 25 | Bhitarkanika Mangroves / भितरकणिका खारफुटी | Orissa / ओरिसा | 19.8.2002 | 650 |
| 26 | Chilka Lake / चिल्का तलाव | Orissa / ओरिसा | 1.10.1981 | 1165 |
| 27 | Beas Conservation Reserve / बियास संवर्धन | Punjab / पंजाब | 26.9.2019 | 64.289 |
| 28 | Harike Lake / हरीके तलाव | Punjab / पंजाब | 23.3.1990 | 41 |
| 29 | Kanjli Lake / कांजळी तलाव | Punjab / पंजाब | 22.1.2002 | 1.83 |
| 30 | Keshopur-Miani Community Reserve / केशोपूर-मियाणी | Punjab / पंजाब | 26.9.2019 | 3.439 |
| 31 | Nangal Wildlife Sanctuary / नांगल वन्यजीव अभयारण्य | Punjab / पंजाब | 26.9.2019 | 1.16 |
| 32 | Ropar Lake / रोपर तलाव | Punjab / पंजाब | 22.1.2002 | 13.65 |
| 33 | Keoladeo Ghana NP / केवलदेव घाना | Rajasthan / राजस्थान | 1.10.1981 | 28.73 |
| 34 | Sambhar Lake / सांभर तलाव | Rajasthan / राजस्थान | 23.3.1990 | 240 |
| 35 | Point Calimere Wildlife and Bird Sanctuary / पॉइंट कॅलिमेरे वन्यजीव आणि पक्षी अभयारण्य | Tamil Nadu / तामिळनाडू | 19.8.2002 | 385 |
| 36 | Rudrasagar Lake / रुद्रसागर तलाव | Tripura / त्रिपुरा | 8.11.2005 | 2.4 |
| 37 | Bakhira Wildlife Sanctuary / बखिरा वन्यजीव अभयारण्य | Uttar Pradesh / उत्तर प्रदेश | 29.06.2021 | 28.94 |
| 38 | Haiderpur Wetland / हैदरपूर वेटलँड | Uttar Pradesh / उत्तर प्रदेश | 8.12.2021 | 69.08 |
| 39 | Nawabganj Bird Sanctuary / नवाबगंज पक्षी अभयारण्य | Uttar Pradesh / उत्तर प्रदेश | 19.9.2019 | 2.246 |
| 40 | Parvati Agra Bird Sanctuary / पार्वती आग्रा पक्षी अभयारण्य | Uttar Pradesh / उत्तर प्रदेश | 2.12.2019 | 7.22 |
| 41 | Saman Bird Sanctuary / सामन पक्षी अभयारण्य | Uttar Pradesh / उत्तर प्रदेश | 2.12.2019 | 52.63 |
| 42 | Samaspur Bird Sanctuary / समसपूर पक्षी अभयारण्य | Uttar Pradesh / उत्तर प्रदेश | 3.10.2019 | 79.94 |
| 43 | Sandi Bird Sanctuary / सांडी पक्षी अभयारण्य | Uttar Pradesh / उत्तर प्रदेश | 26.9.2019 | 30.85 |
| 44 | Sarsai Nawar Jheel / सरसाई नवर झील | Uttar Pradesh / उत्तर प्रदेश | 19.9.2019 | 16.13 |
| 45 | Sur Sarovar / सूर सरोवर | Uttar Pradesh / उत्तर प्रदेश | 21.8.2020 | 4.31 |
| 46 | Upper Ganga River (Brijghat to Narora Stretch) / अप्पर गंगा नदी (ब्रिजघाट ते नरोरा स्ट्रेच) |
Uttar Pradesh / उत्तर प्रदेश | 8.11.2005 | 265.9 |
| 47 | Asan Conservation Reserve / आसन संवर्धन क्षेत्र | Uttarakhand / उत्तराखंड | 21.7.2020 | 4.444 |
| 48 | East Kolkata Wetlands / पूर्व कोलकाता वेटलँड्स | West Bengal / पश्चिम बंगाल | 19.8.2002 | 125 |
| 49 | Sunderbans Wetland / सुंदरबन वेटलँड | West Bengal / पश्चिम बंगाल | 30.1.2019 | 4230 |
| 50 | Karikili Bird Sanctuary / कारीकिली पक्षी अभयारण्य | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 26.07.2022 | 61.21-hectare |
| 51 | Pallikaranai Marsh Reserve Forest / पल्लिकरणाई पाणथळ राखीव अभयारण्य | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 26.07.2022 | 56.27 |
| 52 | Pichavaram Mangrove / पिचावरम कांदळवन | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 26.07.2022 | 1100 hectare |
| 53 | Pala wetland/ पाला पाणथळ प्रदेश | Mizoram / मिझोरम | 26.07.2022 | 250 |
| 54 | Sakhya Sagar / सख्य सागर | Madhya Pradesh / मध्य प्रदेश | 26.07.2022 | – |
| 55 | Koonthankulam Bird Sanctuary / कुंथनकुलम पक्षी अभयारण्य | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 08.11.2021 | 72.04 |
| 56 | Satkosia Gorge / सातकोसिया घाट | Odisha / ओडिशा | 12.10.2021 | 98196.72 |
| 57 | Nanda Lake / नंदा तलाव | Goa / गोवा | 08.06.2022 | 42.01 |
| 58 | Gulf of Mannar Marine Biosphere Reserve / मन्नार मरीन बायोस्फीअर रिझर्व्हचे आखात | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 08.04.2022 | 52671.88 |
| 59 | Ranganathituu BS / रंगनाथिटू बीएस | Karnataka / कर्नाटक | 15.02.2022 | 517.70 |
| 60 | Vembannur Wetland Complex / वेंबन्नूर वेटलँड कॉम्प्लेक्स | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 08.04.2022 | 19.75 |
| 64 | Vellode Bird Sanctuary / वेल्लोड पक्षी अभयारण्य | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 08.04.2022 | 77.19 |
| 62 | Sirpur wetland / सिरपूर वेटलँड | Madhya Pradesh / मध्य प्रदेश | 07.01.2022 | 161 |
| 63 | Vedanthangal Bird Sanctuary / वेदांतंगल पक्षी अभयारण्य | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 08.04.2022 | 40.35 |
| 64 | Udhayamarthandapuram Bird Sanctuary / उदयमार्थंडपुरम पक्षी अभयारण्य | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 08.04.2022 | 43.77 |
| 65 | Tampara Lake / तांपारा तलाव | Odisha / ओडिशा | 13.08.2022 | 300 hectare |
| 66 | Hirakud Reservoir / हिराकुड जलाशय | Odisha / ओडिशा | 13.08.2022 | 65400 hectare |
| 67 | Ansupa Lake / अनसुपा तला | Odisha / ओडिशा | 13.08.2022 | 231 hectare |
| 68 | Yashwant Sagar / यशवंत सागर | Madhya Pradesh / मध्यप्रदेश | 13.08.2022 | 822.90 hectare |
| 69 | Chitrangudi Bird Sanctuary / चित्रागुडी पक्षी अभयारण्य | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 13.08.2022 | 260.47 hectare |
| 70 | Suchindram Theroor Wetland Complex / सुचिंद्रम थेरूर वेटलँड कॉम्प्लेक्स | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 13.08.2022 | 94.23 hectare |
| 71 | Vaduvur Bird Sanctuary / वडुवूर पक्षी अभयारण्य | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 13.08.2022 | 112.64 hectare |
| 72 | Kanjirankulam Bird Sanctuary / कांजिरंकुलम पक्षी अभयारण्य | Tamil Nadu / तमिळनाडू | 13.08.2022 | 96.89 hectare |
| 73 | Thane Creek / ठाणे खाडी | Maharashtra / महाराष्ट्र | 13.08.2022 | 6521.08 hectare |
| 74 | Hygam Wetland Conservation Reserve / हायगम वेटलँड कंझर्व्हेशन रिझर्व्ह | Jammu and Kashmir / जम्मू आणि काश्मीर | 13.08.2022 | 801.82 hectare |
| 75 | Shallbugh Wetland Conservation Reserve / शालबुग वेटलँड कंझर्व्हेशन रिझर्व्ह | Jammu and Kashmir / जम्मू आणि काश्मीर | 13.08.2022 | 1675 hectare |
See Also
FAQs: List of Ramsar Wetland Sites in India
Q1. How many Ramsar wetlands are there in India?
Ans. In August 2022, There were 75 Ramsar wetlands in India.
Q2. How many Ramsar sites are in Maharashtra?
Ans. There were 03 Ramsar sites in Maharashtra
Q2. Which newly added Ramsar site is in Maharashtra?
Ans. Newly added Ramsar site is in Maharashtra is Thane Creek
Q4. Which state has maximum Ramsar Sites in India?
Ans. Uttar Pradesh has the maximum number of Ramsar Sites in India.
| Latest Maharashtra Govt. Jobs | Majhi Naukri 2022 |
| Home Page | Adda 247 Marathi |
| Current Affairs in Marathi | Chalu Ghadamodi |
YouTube channel- Adda247 Marathi
Adda247 मराठी App | Add247Marathi Telegram group
