పాలిటి స్టడీ మెటీరీయల్: బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల (సవరణ) బిల్లు, 2022 | APPSC, TSPSC గ్రూప్స్

బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల (సవరణ) బిల్లు, 2022

మల్టీ-స్టేట్ కో-ఆపరేటివ్ సొసైటీస్ (సవరణ) బిల్లు, 2022, డిసెంబర్ 7, 2022న లోక్‌సభలో ప్రవేశపెట్టబడింది.  ఇటీవల, బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల (సవరణ) బిల్లు 2022ను పార్లమెంటు ఆమోదించింది. సహకార ఎన్నికల అథారిటీని ఏర్పాటు చేయడం, సహకార పునరావాస పునర్నిర్మాణం మరియు అభివృద్ధి నిధిని సృష్టించడం, సహకార అంబుడ్స్‌మన్ మరియు సమాచార అధికారుల నియామకం వంటి నిబంధనలతో సహా సహకార రంగంలో పారదర్శకత, జవాబుదారీతనం మరియు సులభంగా వ్యాపారం చేయడం ఈ బిల్లు లక్ష్యం.  బలహీన వర్గాల సాధికారత మరియు వారి భాగస్వామ్యాన్ని ప్రోత్సహించే ప్రయత్నాలతో, సహకార ఉద్యమంలో చేరిక మరియు సభ్యుల కేంద్రీకరణ యొక్క ప్రాముఖ్యతను కూడా బిల్లు హైలైట్ చేస్తుంది.

APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group

సహకార సంఘాల గురించి

• సహకార సంఘం అనేది ఉమ్మడి ఆర్థిక ప్రయోజనాల సాధన కోసం చేతులు కలిపే సాధారణ అవసరాలను కలిగి ఉన్న వ్యక్తుల స్వచ్ఛంద సంఘం.
• స్వయం-సహాయం మరియు పరస్పర సహాయం సూత్రం ద్వారా సమాజంలోని పేద వర్గాల ప్రయోజనాలకు సేవ చేయడం దీని లక్ష్యం.
• వ్యవసాయంలో, సహకార డెయిరీలు, చక్కెర మిల్లులు, స్పిన్నింగ్ మిల్లులు మొదలైనవి తమ ఉత్పత్తులను ప్రాసెస్ చేయాలనుకునే రైతుల వనరులతో ఏర్పడతాయి.
• అమూల్ బహుశా భారతదేశంలోని అత్యుత్తమ సహకార సంఘం.

బిల్లును ప్రవేశపెట్టడం యొక్క లక్ష్యం

పారదర్శకత మరియు జవాబుదారీతనాన్ని పెంపొందించడం మరియు రిజిస్ట్రేషన్ వ్యవధిని తగ్గించడం ద్వారా వ్యాపార సౌలభ్యాన్ని మెరుగుపరిచే లక్ష్యంతో ఈ బిల్లు ప్రవేశపెట్టబడింది.

బిల్లులోని ముఖ్యాంశాలు

సహకార ఎన్నికల అధికారం:

• సహకార రంగంలో ఎన్నికల సంస్కరణలు తీసుకురావడానికి సహకార ఎన్నికల అథారిటీని ఏర్పాటు చేయాలని కూడా బిల్లు కోరుతోంది.
• 2002 చట్టంలోని సెక్షన్ 45ను ప్రత్యామ్నాయం చేయాలని ప్రభుత్వం ప్రతిపాదించింది.
  ప్రతిపాదిత సవరణ ప్రకారం, అధికారంలో ఒక చైర్‌పర్సన్, ఒక వైస్ చైర్‌పర్సన్ మరియు గరిష్టంగా ముగ్గురు సభ్యులను కేంద్రం నియమించాలి.

ఫండ్ స్థాపన & ఏకకాలిక ఆడిట్:

• “అనారోగ్య బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల” పునరుద్ధరణ కోసం “సహకార పునరావాసం, పునర్నిర్మాణం మరియు అభివృద్ధి నిధి స్థాపన”కు సంబంధించిన కొత్త విభాగాన్ని చొప్పించడానికి బిల్లు ప్రయత్నిస్తుంది.
• వార్షిక టర్నోవర్ లేదా కేంద్రం నిర్ణయించిన మొత్తం కంటే ఎక్కువ డిపాజిట్ ఉన్న బహుళ-రాష్ట్ర సొసైటీల కోసం “కాకరెంట్ ఆడిట్”కి సంబంధించిన సెక్షన్‌ను చొప్పించాలని కూడా ఇది ప్రతిపాదిస్తుంది.

నిర్దేశిత సహకార సంఘాలు: చట్టం ప్రకారం, కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆదేశాలు ఇవ్వవచ్చు మరియు నిర్దిష్ట బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల బోర్డులను భర్తీ చేయవచ్చు. ఇవి కేంద్ర ప్రభుత్వం కనీసం 51% వాటాను కలిగి ఉన్న బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాలు. ప్రభుత్వం ఏదైనా వాటాను కలిగి ఉన్న లేదా ఏదైనా రుణం, ఆర్థిక సహాయం లేదా హామీని పొడిగించిన ఏదైనా బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాన్ని చేర్చడానికి బిల్లు ఈ నిర్వచనాన్ని సవరిస్తుంది.

పెనాల్టీలను పెంచడం: చట్టం ప్రకారం, బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘం లేదా దాని అధికారి లేదా సభ్యుడు చేసే కొన్ని నేరాలు తప్పుడు రిటర్న్‌లు చేయడం, తప్పుడు సమాచారాన్ని అందించడం లేదా ఏదైనా సమన్‌లకు అవిధేయత చూపడం వంటివి నేరాలు. ఇలాంటి నేరాలకు జరిమానా రూ.2,000 నుంచి రూ.10,000 వరకు ఉంటుంది. ఏదైనా రిటర్న్ లేదా సమాచారాన్ని ఫైల్ చేయడంలో వైఫల్యం కూడా నేరంగా పరిగణించబడుతుందని బిల్లు జతచేస్తుంది. ఈ అన్ని నేరాలకు జరిమానా రూ. 5,000 నుండి లక్ష రూపాయల వరకు పొడిగించబడుతుంది.

సహకార అంబుడ్స్‌మన్: సభ్యులు చేసిన ఫిర్యాదులపై విచారణ కోసం ప్రాదేశిక అధికార పరిధితో ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ మంది “కో-ఆపరేటివ్ అంబుడ్స్‌మన్”ను నియమించాలని ప్రభుత్వం ప్రతిపాదించింది.
కో-ఆపరేటివ్ అంబుడ్స్‌మన్‌కు సమన్లు మరియు పరిశీలనలో సివిల్ కోర్టు అధికారాలు ఉంటాయి.

పునరావాసం మరియు అభివృద్ధి నిధి: “అనారోగ్య MSCS” పునరుద్ధరణ కోసం “సహకార పునరావాసం, పునర్నిర్మాణం మరియు అభివృద్ధి నిధి ఏర్పాటు” కూడా బిల్లు కోరుతుంది. వార్షిక టర్నోవర్ లేదా కేంద్ర ప్రభుత్వం నిర్ణయించిన మొత్తం కంటే ఎక్కువ డిపాజిట్ కలిగి ఉన్న MSCSల కోసం “కాకరెంట్ ఆడిట్”కి సంబంధించి కొత్త సెక్షన్ 70Aని చేర్చాలని కూడా ఇది ప్రతిపాదిస్తుంది.

బిల్లుపై విమర్శలు

• రాజ్యాంగంలో ఎటువంటి నిబంధన లేదు: విమర్శకుల ప్రకారం, భారత యూనియన్ ద్వారా పాలించబడే రాష్ట్ర సహకార సంఘాలు మరియు బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల మధ్య రాజ్యాంగం తేడాను చూపుతుంది.
• రాష్ట్ర చట్టం ప్రకారం ఒక బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘంతో విలీనం చేయబడిన సహకార సంఘాన్ని విలీనం చేయడానికి రాజ్యాంగంలోని ఏ నిబంధనా మార్గం లేదు.
• లాభదాయకమైన బహుళ-రాష్ట్ర కో-ఆపరేటివ్ సొసైటీల విరాళాల ద్వారా ఆర్థిక సహాయం చేసే ఫండ్ ద్వారా  అభివృద్ధి చెందని బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాలు పునరుద్ధరించబడతాయి. ఇది బాగా పనిచేసే సొసైటీలపై ప్రభావవంతంగా ఖర్చును విధిస్తుంది.
• బహుళ-రాష్ట్ర కో-ఆపరేటివ్ సొసైటీలలో దాని వాటా విముక్తిని పరిమితం చేసే అధికారాన్ని ప్రభుత్వానికి ఇవ్వడం స్వయంప్రతిపత్తి మరియు స్వాతంత్ర్యం యొక్క సహకార సూత్రాలకు విరుద్ధంగా ఉండవచ్చు

బిల్లు యొక్క ప్రాముఖ్యత

• పారదర్శకత మరియు జవాబుదారీతనం: సహకార రంగంలో పారదర్శకత మరియు జవాబుదారీతనం తీసుకురావడానికి బిల్లు ప్రయత్నిస్తుంది.
• సుపరిపాలన: ఇది పరిపాలనను పటిష్టం చేయడం, ఎన్నికల ప్రక్రియను సంస్కరించడం, పర్యవేక్షణ యంత్రాంగాన్ని మెరుగుపరచడం మరియు బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాలలో వ్యాపారాన్ని సులభతరం చేయడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
• ఆర్థిక క్రమశిక్షణ: MCSCలలో నిధుల సమీకరణను ప్రారంభించడంతో పాటు, బోర్డు కూర్పును మెరుగుపరచడానికి మరియు ఆర్థిక క్రమశిక్షణను నిర్ధారించడానికి కూడా బిల్లు ప్రయత్నిస్తుంది.

తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తలు

• ప్రభుత్వం మరియు రాజకీయ పార్టీల జోక్యం మరియు నియంత్రణను తగ్గించడం ద్వారా సహకార సంఘాల స్వయంప్రతిపత్తి మరియు ప్రజాస్వామ్య పనితీరును బలోపేతం చేయడం.
• ఈక్విటీ, రుణాలు, గ్రాంట్లు మరియు సబ్సిడీలు వంటి వివిధ నిధుల వనరులను యాక్సెస్ చేయడానికి వీలు కల్పించడం ద్వారా సహకార సంస్థల మూలధన నిర్మాణం మరియు వనరుల సమీకరణను మెరుగుపరచడం.

మరింత చదవండి: