గనులు మరియు ఖనిజాల (అభివృద్ధి మరియు నియంత్రణ) చట్టం, 1957 (ఇకపై ‘ది యాక్ట్’గా సూచిస్తారు)కు సవరణలు చేయడానికి గనులు మరియు ఖనిజాల (అభివృద్ధి మరియు నియంత్రణ) సవరణ బిల్లు, 2023ని రాజ్యసభ ఆమోదించింది. ఈ 28 జూలై 2023న బిల్లు లోక్‌సభ ఆమోదించింది మరియు రాజ్యసభలో బిల్లు ఆమోదం పొందడంతో, బిల్లు ఆమోదం కోసం భారత రాష్ట్రపతికి పంపబడుతుంది.
గనులు మరియు ఖనిజాలు (అభివృద్ధి మరియు నియంత్రణ) సవరణ బిల్లు, 2023 జూలై 26, 2023న లోక్‌సభలో ప్రవేశపెట్టబడింది. ఈ బిల్లు గనులు మరియు ఖనిజాల (అభివృద్ధి మరియు నియంత్రణ) చట్టం, 1957ను సవరించింది. ఈ చట్టం మైనింగ్ రంగాన్ని నియంత్రిస్తుంది. నియంత్రణ కోసం, చట్టం మైనింగ్-సంబంధిత కార్యకలాపాలను ఇలా వర్గీకరిస్తుంది:
(i) గూఢచారి, ఖనిజ వనరులను గుర్తించడానికి ప్రాథమిక సర్వేను కలిగి ఉంటుంది
(ii) ఖనిజ నిక్షేపాలను అన్వేషించడం, గుర్తించడం లేదా రుజువు చేయడం వంటి ప్రాస్పెక్టింగ్, మరియు
(iii) మైనింగ్, ఖనిజాల వెలికితీత యొక్క వాణిజ్య కార్యకలాపాలు.
గనులు మరియు ఖనిజాల (అభివృద్ధి మరియు నియంత్రణ) సవరణ బిల్లు, 2023 నేపథ్యం
- పారదర్శకత కోసం వేలం ఆధారిత ఖనిజ రాయితీ కేటాయింపులను ప్రవేశపెట్టడం, ప్రభావిత వర్గాల సంక్షేమం కోసం డిస్ట్రిక్ట్ మినరల్ ఫౌండేషన్ (DMF) ఏర్పాటు చేయడం, అన్వేషణను ప్రోత్సహించడానికి నేషనల్ మినరల్ ఎక్స్ప్లోరేషన్ ట్రస్ట్ (NMET) ఏర్పాటు చేయడం, అక్రమ మైనింగ్కు కఠినమైన జరిమానాలు విధించడానికి MMDR చట్టం, 1957ను 2015లో సవరించారు.
- నిర్దిష్ట అత్యవసర సమస్యలను పరిష్కరించడానికి 2016 మరియు 2020లో చట్టం మరింత సవరించబడింది మరియు క్యాప్టివ్ మరియు వ్యాపారి గనుల మధ్య వ్యత్యాసాన్ని తొలగించడం వంటి రంగంలో మరిన్ని సంస్కరణలను తీసుకురావడానికి చివరిగా 2021లో సవరించబడింది.
- అయినప్పటికీ, దేశంలో ఆర్థికాభివృద్ధికి మరియు జాతీయ భద్రతకు అవసరమైన కీలకమైన ఖనిజాల అన్వేషణ మరియు మైనింగ్‌ను పెంచడం కోసం ఖనిజ రంగానికి మరిన్ని సంస్కరణలు అవసరం.
- కొన్ని భౌగోళిక ప్రదేశాలలో కీలకమైన ఖనిజాల లభ్యత లేకపోవడం లేదా వాటి వెలికితీత లేదా ప్రాసెసింగ్ ఏకాగ్రత సరఫరా గొలుసు దుర్బలత్వాలకు మరియు సరఫరాలకు అంతరాయం కలిగించవచ్చు.
- శక్తి పరివర్తన మరియు 2070 నాటికి నికర-సున్నా ఉద్గారాన్ని సాధించడం పట్ల భారతదేశం యొక్క నిబద్ధత దృష్ట్యా క్లిష్టమైన ఖనిజాలు ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకున్నాయి.
APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group
బిల్లు కింద ఉన్న కీలక నిబంధనలు ఏమిటి?
| కీలక నిబంధనలు |
MMDR చట్టం 1957 |
MMDR సవరణ బిల్లు |
| ప్రైవేట్ సెక్టార్ నుండి మైన్ అటామిక్ మినరల్స్ |
లిథియం, బెరీలియం, నియోబియం, టైటానియం, టాంటాలమ్ మరియు జిర్కోనియం వంటి అణు ఖనిజాల అన్వేషణలో ఏకైక రాష్ట్ర ఏజెన్సీలను చట్టం అనుమతిస్తుంది. |
లిథియం, బెరీలియం, నియోబియం, టైటానియం, టాంటాలమ్ మరియు జిర్కోనియం వంటి 12 అణు ఖనిజాలలో ఆరింటిని తవ్వుకోవడానికి ప్రైవేట్ రంగం అనుమతించింది.
ఇది చట్టంగా మారినప్పుడు, బంగారం, వెండి, రాగి, జింక్, సీసం, నికెల్ మొదలైన కీలకమైన ఖనిజాల కోసం మైనింగ్ లీజు మరియు కాంపోజిట్ లైసెన్స్‌ను వేలం వేసే అధికారాలు కేంద్రానికి ఉంటాయి. |
| అన్వేషణ లైసెన్స్ కోసం వేలం |
|
అన్వేషణ లైసెన్స్‌ను రాష్ట్ర ప్రభుత్వం పోటీ బిడ్డింగ్ ద్వారా మంజూరు చేస్తుంది.
నిబంధనల ద్వారా అన్వేషణ లైసెన్స్ కోసం వేలం విధానం, నిబంధనలు మరియు షరతులు మరియు బిడ్డింగ్ పారామీటర్ల వంటి వివరాలను కేంద్ర ప్రభుత్వం నిర్దేశిస్తుంది. |
| కార్యకలాపాలు అనుమతించబడిన గరిష్ట ప్రాంతం |
చట్టం ప్రకారం, ప్రాస్పెక్టింగ్ లైసెన్స్ 25 చదరపు కిలోమీటర్ల పరిధిలో కార్యకలాపాలను అనుమతిస్తుంది మరియు ఒకే నిఘా అనుమతి 5,000 చదరపు కిలోమీటర్ల పరిధిలో కార్యకలాపాలను అనుమతిస్తుంది. |
1,000 చదరపు కిలోమీటర్ల పరిధిలో ఒకే అన్వేషణ లైసెన్స్ కింద కార్యకలాపాలను బిల్లు అనుమతిస్తుంది.
మొదటి మూడు సంవత్సరాల తర్వాత, లైసెన్స్ పొందిన వ్యక్తి వాస్తవానికి అధీకృత ప్రాంతంలో 25% వరకు కలిగి ఉండేందుకు అనుమతించబడతారు. |
| అన్వేషణ లైసెన్స్ కోసం ప్రోత్సాహకాలు |
|
అన్వేషణ తర్వాత వనరులు రుజువైనట్లయితే, అన్వేషణ లైసెన్స్‌దారు నివేదికను సమర్పించిన ఆరు నెలల్లోపు మైనింగ్ లీజు కోసం రాష్ట్ర ప్రభుత్వం వేలం నిర్వహించాలి. మైనింగ్ లీజు వేలం విలువలో లైసెన్సీ వారు ఆశించిన ఖనిజానికి వాటాను అందుకుంటారు. |
భారతదేశంలో మైనింగ్ రంగం
మౌలిక సదుపాయాల రంగాలకు వెన్నెముక:
- మైనింగ్ పరిశ్రమ దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థలో కీలక పాత్ర పోషిస్తూ తయారీ, మౌలిక సదుపాయాల రంగాలకు వెన్నెముకగా నిలుస్తోంది.
- గనుల మంత్రిత్వ శాఖ ప్రకారం, 2021-22 లో ఖనిజ ఉత్పత్తి మొత్తం విలువ (అణు, ఇంధన ఖనిజాలను మినహాయించి) రూ.2,11,857 కోట్లు.
పరిధి:
- ఇనుప ఖనిజం ఉత్పత్తిలో భారతదేశం ప్రపంచవ్యాప్తంగా 4వ స్థానంలో ఉంది మరియు 2021 నాటికి ప్రపంచంలో 2వ అతిపెద్ద బొగ్గు ఉత్పత్తిదారుగా ఉంది.
- భారతదేశంలో సంయుక్త అల్యూమినియం ఉత్పత్తి (ప్రాధమిక మరియు ద్వితీయ) FY21లో సంవత్సరానికి 4.1 MT ప్రపంచంలోనే 2వ అతిపెద్దది.
- 2023లో, భారతదేశంలో విస్తరించిన విద్యుదీకరణ మరియు మొత్తం ఆర్థిక వృద్ధి కారణంగా ఖనిజాల డిమాండ్ 3% పెరిగే అవకాశం ఉంది.
- ఉక్కు మరియు అల్యూమినాలో ఉత్పత్తి మరియు మార్పిడి ఖర్చులలో భారతదేశం న్యాయమైన ప్రయోజనాన్ని కలిగి ఉంది. దీని వ్యూహాత్మక స్థానం ఆసియా మార్కెట్లను అభివృద్ధి చేయడంతోపాటు వేగంగా అభివృద్ధి చెందడానికి ఎగుమతి అవకాశాలను అనుమతిస్తుంది.
- 1947లో భారతదేశం స్వాతంత్ర్యం పొందడంతో, ఈ ప్రాంతం యొక్క దీర్ఘకాల మైనింగ్ వారసత్వం ప్రపంచంలోని ఇతర ప్రాంతాలతో పాటు ఆధునికీకరణను అనుభవించింది.
- 1991 ఆర్థిక సంస్కరణలు మరియు 1993 జాతీయ మైనింగ్ విధానం రెండూ మైనింగ్ పరిశ్రమ విస్తరణకు దోహదపడ్డాయి.
- మెటాలిక్ మరియు నాన్-మెటాలిక్ ఖనిజాలు రెండూ భారతదేశంలో కనిపిస్తాయి. నాన్-మెటాలిక్ ఖనిజాలలో ఖనిజ ఇంధనాలు మరియు విలువైన రాళ్ళు ఉన్నాయి, అయితే లోహ ఖనిజాలలో ఫెర్రస్ మరియు నాన్-ఫెర్రస్ ఖనిజాలు ఉన్నాయి.
- భారతదేశంలో ఇనుప ఖనిజం, బాక్సైట్, క్రోమియం, మాంగనీస్ ఖనిజం, బారైట్, అరుదైన భూమి మరియు ఖనిజ లవణాలు పెద్ద మొత్తంలో నిల్వలు ఉన్నాయి.
ప్రధాన మైనింగ్ రాష్ట్రాలు
- ఆంధ్రప్రదేశ్
- జార్ఖండ్
- ఒడిశా
- రాజస్థాన్
- కర్ణాటక
- మధ్యప్రదేశ్
- మహారాష్ట్ర
గనులు మరియు ఖనిజాలు (అభివృద్ధి & నియంత్రణ) సవరణ బిల్లు, 2023 కీలక అంశాలు:
- భారత పార్లమెంటు ఆమోదించిన గనులు మరియు ఖనిజాల (అభివృద్ధి మరియు నియంత్రణ) సవరణ బిల్లు, 2023, దేశంలోని కీలకమైన మరియు లోతైన ఖనిజాలను అన్వేషించడంలో ప్రైవేట్ రంగ పెట్టుబడులను ఆకర్షించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
- ఎలక్ట్రిక్ వాహనాల బ్యాటరీలు మరియు ఇతర శక్తి నిల్వ పరిష్కారాలలో ఉపయోగించే లిథియంతో సహా ఆరు ఖనిజాలను బిల్లు “క్లిష్టమైన మరియు వ్యూహాత్మక” ఖనిజాల జాబితాలో ఉంచింది. ఈ ఆరు ఖనిజాల అన్వేషణ మరియు మైనింగ్, గతంలో అణు ఖనిజాలుగా వర్గీకరించబడ్డాయి, ప్రభుత్వ యాజమాన్యంలోని సంస్థలకు మాత్రమే పరిమితం చేయబడ్డాయి.
- లిథియం వంటి క్లిష్టమైన ఖనిజాలు, వీటిని ‘వైట్ గోల్డ్’ అని కూడా పిలుస్తారు మరియు ఇతర కోబాల్ట్, గ్రాఫైట్ మరియు అరుదైన భూమి మూలకాలు (REEs) ఉన్నాయి.
- లేదా ఉదాహరణకు, డెమోక్రటిక్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ కాంగోలో చైనా కోబాల్ట్ గనుల యాజమాన్యాన్ని కలిగి ఉంది, ఇక్కడ ప్రపంచంలోని 70% కోబాల్ట్ తవ్వబడుతుంది. వియత్నాం, బ్రెజిల్ మరియు రష్యా తర్వాతి స్థానాల్లో ప్రపంచంలోని ఏ దేశానికైనా చైనా అత్యధిక మొత్తంలో REE నిల్వలను కలిగి ఉంది.
- ఉదాహరణకు, మంత్రిత్వ శాఖ ఉల్లేఖించిన గణాంకాల ప్రకారం, లిథియం, కోబాల్ట్, నికెల్, నియోబియం, బెరీలియం మరియు టాంటాలమ్ వంటి కీలకమైన ఖనిజాల సరఫరా కోసం చైనా, రష్యా, ఆస్ట్రేలియా, దక్షిణాఫ్రికా మరియు యుఎస్‌తో సహా దేశాలపై భారతదేశం 100% దిగుమతులపై ఆధారపడి ఉంది.
- ఉదాహరణకు, 2022-23లో, భారతదేశం అధికారిక గణాంకాల ప్రకారం ₹ 27,000 కోట్ల విలువైన దాదాపు 12 లక్షల టన్నుల రాగిని (మరియు దాని సాంద్రతలు) దిగుమతి చేసుకుంది.
- గనులు మరియు ఖనిజాలు (అభివృద్ధి & నియంత్రణ) చట్టం (MMDR చట్టం), 1957, దేశంలో మైనింగ్‌ను నియంత్రించే ప్రాథమిక చట్టం 2015, 2020 మరియు 2021లో అమలులోకి వచ్చినప్పటి నుండి అనేకసార్లు సవరించబడింది.
FAQs
గనులు మరియు ఖనిజాలు (అభివృద్ధి మరియు నియంత్రణ) సవరణ బిల్లు, 2023 ఎప్పుడు ఆమోదించబడింది?
గనులు మరియు ఖనిజాల (అభివృద్ధి మరియు నియంత్రణ) చట్టం, 1957 (ఇకపై ‘ది యాక్ట్’గా సూచిస్తారు)కు సవరణలు చేయడానికి గనులు మరియు ఖనిజాల (అభివృద్ధి మరియు నియంత్రణ) సవరణ బిల్లు, 2023ని జూలై 26, 2023న రాజ్యసభ ఆమోదించింది.