Adda247 APP
వలసవాదానికి ముందు, భారతదేశం సామ్రాజ్యాలు మరియు రాజ్యాల మొజాయిక్గా ఉండేది, మొఘల్ సామ్రాజ్యం సాంస్కృతిక మరియు ఆర్థిక శిఖరాగ్రానికి ప్రతీకగా నిలిచింది. ఆధునిక వలసవాదం యొక్క మూలాలు 15 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో యూరోపియన్ అన్వేషణతో గుర్తించబడ్డాయి. బ్రిటీష్ వారు, ఇతర యూరోపియన్ శక్తులతో పాటు, ప్రపంచవ్యాప్తంగా కాలనీలను స్థాపించారు, ఇది పారిశ్రామిక విప్లవం యొక్క విస్తరణవాద విధానాలకు దారితీసింది. 20 వ శతాబ్దం మధ్యలో స్వాతంత్ర్య ఉద్యమాలు మరియు రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత వలసరాజ్యాల బలహీన స్థితి కారణంగా కాలనీల విముక్తిని చూసింది, ఇది అలీన ఉద్యమం మరియు ఐక్యరాజ్యసమితి యొక్క వలసీకరణ కార్యక్రమాలు వంటి ప్రపంచ ప్రయత్నాల ద్వారా హైలైట్ చేయబడింది. 1980 ఏప్రిల్ 18న జింబాబ్వే కొత్త దేశంగా అవతరించింది దక్షిణ రోడేషియాలోని బ్రిటిష్ కాలనీ స్వాతంత్ర్యం పొందిన చివరి కాలనీ.
భారతదేశంలో వలసవాదం
భారతదేశంలో వలసవాదం అనేది 16వ శతాబ్దం చివరలో ఈస్టిండియా కంపెనీ రాకతో ప్రారంభమై 1947లో భారతదేశ స్వాతంత్ర్యంతో ముగిసింది. భారతదేశంలో వలసవాదంపై విభిన్న దృక్కోణాలు ఉన్నాయి. ఉదారవాద దృక్పథం వలసవాదం ద్వారా తెచ్చిన పాశ్చాత్య నాగరికత యొక్క ఆర్థిక అభివృద్ధి మరియు వ్యాప్తిని నొక్కి చెబుతుంది, అయితే మార్క్సిస్ట్ దృక్పథం వలసరాజ్యాల ప్రజల దోపిడీ మరియు అణచివేతను నొక్కి చెబుతుంది. వలసవాదం భారతదేశ ఆర్థిక అభివృద్ధి, లింగ పాత్రలు మరియు సంబంధాలు మరియు విద్యా వ్యవస్థపై కూడా గణనీయమైన ప్రభావాన్ని చూపింది.
1857 తిరుగుబాటు వలసవాద కాలంలో ఒక ముఖ్యమైన సంఘటన. బ్రిటీష్ పాలనను కొనసాగించడంలో బ్రిటిష్ రాజ్ మరియు ఇండియన్ సివిల్ సర్వీస్ పాత్రతో సహా భారతదేశంలోని వలస పాలన యొక్క పౌర పరిపాలన మరియు చట్టపరమైన పునాదులు మరియు భారతీయ సమాజంపై బ్రిటిష్ చట్టం ప్రభావం కూడా ఈ కాలంలో ముఖ్యమైన అంశాలు.
బ్రిటీష్ పాలనలో చాలా మంది భారతీయులు తీవ్రమైన పేదరికం, కరువు, ఆకలితో అలమటించారు. వలసవాద కాలం అనేది భారతదేశ ఆర్థిక వ్యవస్థ మరియు సమాజాన్ని ప్రపంచ పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థతో ఒక సంక్లిష్టమైన ఏకీకరణ మరియు సమ్మేళనంగా సుమారు 200 సంవత్సరాల పాటు అధీన లేదా అధీన స్థితిలో నిర్వహించబడింది.
భారతదేశంలో పోర్చుగీసు వారు:
1498 లో వాస్కోడిగామా కాలికట్ కు రావడంతో ఆసియా-యూరోపియన్ సంబంధాలలో పోర్చుగల్ గణనీయమైన పాత్ర పోషించింది. పోర్చుగీసు వారు గోవా, డయ్యూ, డామన్ మరియు బొంబాయితో సహా భారతదేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో వ్యూహాత్మక వాణిజ్య కేంద్రాలు మరియు కోటలను స్థాపించారు. హిందూ మహాసముద్ర వాణిజ్య మార్గాలలో వారి ఆధిపత్యం ప్రారంభంలో అరబ్ వాణిజ్యాన్ని సవాలు చేసింది, కాని చివరికి బ్రెజిల్ ఆవిష్కరణ మరియు ఇతర ఐరోపా శక్తుల పెరుగుదలతో క్షీణించింది.
డచ్ ప్రభావం:
పోర్చుగీసు విజయంతో ప్రేరణ పొందిన డచ్ వారు 1602 లో యునైటెడ్ ఈస్టిండియా కంపెనీని ఏర్పాటు చేశారు, తూర్పులో వాణిజ్యం, యుద్ధం మరియు పరిపాలన కోసం చార్టర్లను సంపాదించారు. వారు మలక్కా, సిలోన్ మరియు కోరమాండల్, బెంగాల్ మరియు బీహార్ వంటి వివిధ భారతీయ ప్రాంతాలలో కోటలను స్థాపించారు, తరచుగా పోర్చుగీస్ మరియు ఆంగ్ల వ్యాపారులతో ఘర్షణ పడ్డారు.
ఫ్రెంచ్ రాక:
ప్రారంభంలో తూర్పు వాణిజ్య సంబంధాలను స్థాపించడానికి ఆసక్తి చూపినప్పటికీ, ఆసియా వాణిజ్య రంగంలో ప్రవేశించిన చివరి ప్రధాన యూరోపియన్ శక్తిగా ఫ్రెంచ్ ఉంది. డచ్ మరియు ఆంగ్లేయులతో వారి వైరం సంఘర్షణలకు దారితీసింది, ముఖ్యంగా వారి పాండిచ్చేరి కర్మాగారాన్ని స్వాధీనం చేసుకోవడం మరియు చివరికి పునరుద్ధరించడం.
భారతదేశంలో వలసవాదానికి కారణాలు:
వనరులు, వాణిజ్య మార్గాలు, వ్యూహాత్మక ఆధిపత్యం కోసం ఐరోపా శక్తుల అన్వేషణ భారతదేశంలో వలసవాదానికి దారితీసింది. ఆర్థిక, రాజకీయ ఆకాంక్షలతో భారత ఉపఖండంలో బ్రిటీష్ పట్టు సాధించడంలో బ్రిటిష్ ఈస్టిండియా కంపెనీ కీలక పాత్ర పోషించింది.
వలసవాదం రకాలు:
వలసవాదం చరిత్ర అంతటా వివిధ రూపాల్లో వ్యక్తమైంది:
సెటిలర్ వలసవాదం: ఆస్ట్రేలియా, యు.ఎస్.ఎ మరియు కెనడాలో కనిపించే విధంగా పెద్ద ఎత్తున వలసలు మరియు స్థానిక జనాభా భర్తీ ద్వారా వర్గీకరించబడుతుంది.
దోపిడీ వలసవాదం: భారతదేశం మరియు ఆగ్నేయాసియాలో బ్రిటిష్ విధానాలలో స్పష్టంగా కనిపించే వనరులు మరియు కార్మిక దోపిడీపై దృష్టి సారించింది.
సరోగేట్ వలసవాదం: దక్షిణ ఆఫ్రికా మరియు రోడేషియాలో కనిపిస్తుంది, ఇక్కడ వలసరాజ్య శక్తి మద్దతుతో ఒక స్థిరనివాసం ఆధిపత్య అల్పసంఖ్యాక జాతి సమూహానికి దారితీస్తుంది.
అంతర్గత వలసవాదం: ఒక రాజ్యంలో వివక్షాపూరిత అధికార నిర్మాణాలను కలిగి ఉంటుంది, ఇది ప్రాంతీయ నియంత్రణ మరియు దోపిడీని ప్రభావితం చేస్తుంది.
వలసవాదానికి దారితీసే ప్రధాన అంశాలు మరియు వాటి ప్రభావం:
కొత్త భూములు మరియు వాణిజ్య మార్గాల ఆవిష్కరణ:
వలసవాదం ఎక్కువగా కొత్త భూభాగాలు మరియు సముద్ర మార్గాలను కనుగొనడం ద్వారా సాగింది. వాస్కోడిగామా వంటి యూరోపియన్ అన్వేషకులు ఆసియాతో ప్రత్యక్ష సముద్ర సంబంధాలను తెరిచారు, ఇది తూర్పులో యూరోపియన్ వలస ప్రయత్నాలకు నాంది పలికింది.
ఎకనామిక్ కన్సాలిడేషన్:
ఇంగ్లాండు, ఫ్రాన్స్, స్పెయిన్, పోర్చుగల్ వంటి దేశాలు ప్రధానంగా ఆర్థిక ప్రయోజనాల కోసం వలసవాదాన్ని అనుసరించాయి. కాలనీల స్థాపన విలువైన వనరులను పొందడానికి, వాణిజ్య నెట్వర్క్లను స్థాపించడానికి మరియు జాతీయ సంపదను పెంచడానికి ఒక సాధనంగా ఉపయోగపడింది.
వ్యాపారవాదం:
వలసవాద విస్తరణకు కేంద్ర బిందువైన ఈ ఆర్థిక విధానం వలస భూభాగాలు ప్రధానంగా మాతృదేశానికి ప్రయోజనం చేకూర్చాలని సూచించింది. ఇది ముడి సరుకుల కోసం కాలనీల దోపిడీకి దారితీసింది, తరువాత వీటిని వలసరాజ్యాల ఆర్థిక వ్యవస్థలను బలోపేతం చేయడానికి ఉపయోగించారు.
వలసవాద ప్రభావం:
వలసవాదం ప్రపంచవ్యాప్తంగా పరివర్తనాత్మక ప్రభావాన్ని చూపింది, వీటిలో అపఖ్యాతి చెందిన బానిస వాణిజ్యం మరియు కొలంబియన్ ఎక్స్ఛేంజ్ ఉన్నాయి. అమెరికాలు మరియు యురేషియా మధ్య జరిగిన ఈ మార్పిడిలో మొక్కలు, జంతువులు, సంస్కృతి, జనాభా మరియు ఆలోచనల గణనీయమైన బదిలీ జరిగింది, ఇది వ్యాపారవాదానికి మరింత ఆజ్యం పోసింది.
భారతీయ సమాజంపై వలసవాదం ప్రభావం:
వలసవాదం భారతీయ సమాజాన్ని పునర్నిర్మించింది, సామాజిక శ్రేణిని, విద్యను మరియు సాంస్కృతిక నిబంధనలను మార్చింది. బోధనా మాధ్యమంగా ఆంగ్లాన్ని ప్రవేశపెట్టడం భారతీయ సమాజం మరియు సంస్కృతిపై గణనీయమైన ప్రభావాలను చూపింది. అదేసమయంలో ఎంతో విలువైన వనరులను కూడా కోల్పోయింది ఇది భారతదేశ భవిష్యత్తుని ఎంతో ప్రభావితం చేసింది.
ఆర్థిక దోపిడీ:
వలసరాజ్యాల కాలంలో భారతదేశం విచ్చలవిడిగా ఆర్థిక దోపిడీకి గురైంది, బ్రిటన్ కు సంపద వెలికితీత జరిగింది. ఈ కాలంలో సంప్రదాయ పరిశ్రమల క్షీణత మరియు ముడి పదార్థాల వెలికితీతకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడింది.
రాజకీయ నియంత్రణ:
బ్రిటిష్ వలసవాదులు సంక్లిష్టమైన పరిపాలనా వ్యవస్థను స్థాపించారు, ఇండియన్ సివిల్ సర్వీస్ ను ప్రవేశపెట్టారు మరియు సంస్థానాలను పునర్వ్యవస్థీకరించారు. ఈ శకంలో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ వంటి రాజకీయ ఉద్యమాలు కూడా ఆవిర్భవించాయి.
సాంస్కృతిక మరియు మతపరమైన ప్రభావం:
వలసవాదం భారతీయ సంస్కృతి మరియు మతాన్ని ప్రభావితం చేసింది, మిషనరీ కార్యకలాపాలు మరియు భారతీయ సంప్రదాయాలకు సవాళ్లు పెరిగాయి. సాంస్కృతిక సమీకరణ, ప్రతిఘటన ప్రధాన ఇతివృత్తాలుగా మారాయి.
ప్రతిఘటన మరియు తిరుగుబాటు:
మహాత్మాగాంధీ, సుభాష్ చంద్రబోస్, భగత్ సింగ్ వంటి మహానుభావులు వివిధ భావజాలాలు, పద్ధతుల ద్వారా స్వాతంత్ర్యం కోసం బ్రిటీష్ పాలనకు వ్యతిరేకంగా అనేక ప్రతిఘటన ఉద్యమాలను భారతదేశం చూసింది. స్వతంత్రయ పోరాటం మొదలు నుంచి చివరి రోజు వరకూ ఎన్నో ప్రాణత్యాగాల నడుమ భారత దేశ ప్రజలు కలసికట్టుగా పోరాటాన్ని సాగించి వలసవాదం నుండి స్వేచ్చ వైపు అడుగులు వేశారు.
వలసవాదానికి ముగింపు:
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ప్రభావం మరియు స్థిరమైన స్వాతంత్ర్య ఉద్యమంతో భారతదేశంలో వలసవాదం పరాకాష్ట వేగవంతమైంది. 1947 లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం రావడం ఒక ముఖ్యమైన చారిత్రక మలుపు. స్వాతంత్ర్యం తర్వాత ఎన్నో అడ్డంకులను ఎదుర్కొంటూ భారతదేశం సుస్థిరత వైపు పయనం సాగించింది.
వలసవాద వారసత్వం:
విభజన, ఆర్థిక అసమానతలు, సామాజిక సవాళ్లు వంటి అంశాలను ప్రభావితం చేస్తూ వలసవాద కాలం ఆధునిక భారతదేశంపై చెరగని ముద్ర వేసింది. భారతదేశ ప్రస్తుత సామాజిక-రాజకీయ ముఖచిత్రాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి వలసవాద వారసత్వం అంతర్భాగం.
భారతదేశంలో వలసవాద శకం బహుముఖ మరియు సంక్లిష్టమైన కాలం, స్వాతంత్ర్యం మరియు దాని సమకాలీన గుర్తింపు దిశగా దేశం యొక్క ప్రయాణాన్ని రూపొందించడంలో కీలకమైనది. ఏపీపీఎస్సీ, టీఎస్ పీఎస్సీ గ్రూప్-2 అభ్యర్థులకు భారతదేశ చారిత్రక పరిణామం, నేటి సమాజంపై దాని శాశ్వత ప్రభావాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ఈ కాలంపై సమగ్ర అవగాహన చాలా ముఖ్యం.
| మరింత చదవండి: | |
| తాజా ఉద్యోగ ప్రకటనలు | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
| ఉచిత స్టడీ మెటీరియల్ (APPSC, TSPSC) | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
| ఉచిత మాక్ టెస్టులు | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
