Table of Contents
भारतातील पूर्व घाट | Eastern Ghats of India
भारतातील पूर्व घाट | Eastern Ghats of India : भारताच्या पूर्व किनाऱ्याजवळ, पूर्व घाट म्हणून ओळखली जाणारी एक विभक्त पर्वतराजी आहे. पूर्व घाट ओडिशा, आंध्र प्रदेश आणि तेलंगणा ओलांडून प्रवास करून दक्षिणेत तामिळनाडूमध्ये संपतो. महानदी, गोदावरी, कृष्णा आणि कावेरी या द्वीपकल्पीय भारतातील चार प्रमुख नद्या आहेत ज्या त्यांच्यामधून क्षीण होतात आणि कापतात.
|
Title |
Link | Link |
|
महानगरपालिका भरती परीक्षा 2024 अभ्यास योजना |
अँप लिंक | वेब लिंक |
भारतातील पूर्व घाट | Eastern Ghats of India : विहंगावलोकन
| भारतातील पूर्व घाट | Eastern Ghats of India : विहंगावलोकन | |
| श्रेणी | अभ्यास साहित्य |
| उपयोगिता | महानगरपालिका भरती परीक्षा 2024 आणि इतर सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी उपयुक्त |
| विषय | भूगोल |
| लेखाचे नाव | भारतातील पूर्व घाट | Eastern Ghats of India |
| लेखातील प्रमुख मुद्दे |
|
पूर्व घाट
- भारताच्या पूर्व किनाऱ्याजवळ, पूर्व घाट म्हणून ओळखली जाणारी एक विभक्त पर्वतराजी आहे.
- पूर्व घाट ओडिशा, आंध्र प्रदेश आणि तेलंगणा ओलांडून प्रवास करून दक्षिणेत तामिळनाडूमध्ये संपतो.
- महानदी, गोदावरी, कृष्णा आणि कावेरी या द्वीपकल्पीय भारतातील चार प्रमुख नद्या आहेत ज्या त्यांच्यामधून क्षीण होतात आणि कापतात.
- ओडिशातील सर्वोच्च बिंदू देवमाली आहे, ज्याची उंची 1672 मीटर आहे.
- 1680 मीटर उंचीसह, अरमा कोंडा/जिंधागडा शिखर हे आंध्र प्रदेशातील सर्वोच्च स्थान आहे.
- कर्नाटकातील बीआर टेकडी ही पूर्व घाटातील सर्वात उंच आहे, त्यातील अनेक शिखरे 1750 मीटरच्या पुढे आहेत.
- पूर्व घाटातील सर्वात उंच पर्वत बीआर हिल्समधील कट्टाही बेट्टा आहे, जो 1822 मीटरवर उभा आहे.
- तामिळनाडूमधील दुसरी सर्वात उंच पर्वतरांग थलामलाई आहे.
- तिसरी सर्वात उंच डोंगर रांग अराकू आहे.
पूर्व घाट जैवविविधता
- Jerdon’s courser (Rhinoptilus bitorquatus) आणि राखाडी सडपातळ लोरिस ही पूर्व घाटातील स्थानिक जीवजंतूंची दोन उदाहरणे आहेत (Loris lydekkerianus).
- या भागात अनेक दुर्मिळ गेको आढळतात ज्यात भारतीय गोल्डन गेको (कॅलोडॅक्टिलोड्स ऑरियस), ग्रॅनाइट रॉक गेको (हेमिडाक्टाइलस ग्रॅनिटीकोलस), येरकॉड स्लेन्डर गेको (हेमिफिलोडॅक्टिलस ऑरेंटियाकस),शर्मा सरडे (जसे की इतर सरडे) युट्रोपिस नागरजुनी), आणि साप (कोलुबर भोलानाथी).
पूर्व घाट भूविज्ञान
- चार्नोकाइट्स, ग्रॅनाइट गनीसेस, खोंडलाइट्स, मेटामॉर्फिक ग्नीसेस आणि क्वार्टझाइट रॉक फॉर्मेशन्स पूर्व घाट बनवतात.
- स्ट्राइक-स्लिप फॉल्ट्स आणि थ्रस्ट्स दोन्ही पूर्व घाटाच्या संपूर्ण लांबीच्या स्ट्रक्चरल मेकअपमध्ये उपस्थित आहेत.
- पूर्व घाट पर्वत रांगांमध्ये चुनखडी, बॉक्साईट आणि लोह धातूचे साठे आहेत.
- तिरुमाला हिल्सची एपर्चियन अनकॉन्फॉर्मिटी ही एक महत्त्वाची स्ट्रॅटिग्राफिक विघटन आहे जी धूप आणि नॉन-डिपॉझिशनच्या दीर्घकाळापर्यंत चिन्हांकित करते.
- आंध्र प्रदेशातील तिरुपती जिल्ह्यातील तिरुमला घाट रस्त्यांमध्ये नैसर्गिक उतार, रस्त्यावरील डाग आणि नाले यांचा समावेश होतो.
पूर्व घाट राज्ये
- ज्या राज्यांमध्ये पूर्व घाट आहे त्यात ओडिशा, आंध्र प्रदेश, तामिळनाडू, कर्नाटक आणि तेलंगणा यांचा समावेश होतो.
- पूर्व घाट 11° 30′ आणि 22° N अक्षांश आणि 76° 50′ ते 86° 30′ E च्या रेखांशांमध्ये कोरोमंडल पसरतात, सुमारे 75,000 चौरस किलोमीटर क्षेत्र व्यापतात.
- त्याची उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील सीमा ही अनुक्रमे महानदी आणि कावेरी नदीची खोरे आहेत.
- पश्चिमेला तामिळनाडूचा उंच प्रदेश आणि बस्तर, तेलंगणा आणि कर्नाटक पठारांचा शिखर आहे.
- पूर्व किनारपट्टीचा प्रदेश त्याच्या पूर्वेला मर्यादित करतो.
- पूर्व घाट उत्तर ओडिशापासून आंध्र प्रदेश आणि तेलंगणा ते दक्षिणेकडील तामिळनाडूपर्यंत पसरलेला आहे, कर्नाटकच्या काही भागांतून जातो.
भारताच्या नकाशातील पूर्व घाट
पूर्व घाट नद्या
दक्षिण भारताच्या पूर्व किनारपट्टीच्या मैदानात वाहणाऱ्या अनेक लहान आणि मध्यम आकाराच्या नद्या पूर्व घाटात उगम पावतात.
पूर्व घाटातील सर्वोच्च शिखर
पूर्व घाटाचे सर्वोच्च शिखर हे पूर्व भारतापासून दक्षिण भारतापर्यंत पसरलेल्या पर्वतांची असमान श्रेणी आहे. प्रत्येक स्थानाला या पर्वतराजीचे वेगळे नाव आहे. पूर्व घाटातील सर्वोच्च शिखर एकट्या 1,690 मीटर उंच आहे. ही एक पर्वतराजी आहे ज्यामध्ये अंतर आहे. महानदी, गोदावरी, कृष्णा आणि कावेरी या चार प्रमुख भारतीय नद्या आहेत.
जिंदगड शिखर हे पूर्वेकडील घाटातील सर्वोच्च शिखर आहे. पूर्व घाटातील सर्वोच्च पर्वतशिखर असण्याव्यतिरिक्त, आंध्र प्रदेश राज्यातील कोणत्याही पर्वत शिखरापेक्षा जिंदगड शिखराची उंची सर्वात जास्त आहे असे मानले जाते. हे इस्टर घाट शिखर, जे आंध्र प्रदेशच्या अराकू व्हॅलीमध्ये आहे, मूळतः 2011 मध्ये उघडले गेले होते. पूर्व घाटातील सर्वोच्च शिखर घाट एप्रिल 2011 मध्ये श्री व्यंकट रेड्डी यांच्या मार्गदर्शनाखाली एका टीमने शोधले होते.
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
