दैनिक चालू घडामोडी: 27 जून 2023

राष्ट्रीय बातम्या

1. पशुवैद्यकीय औषधे, लसींसाठी एनओसी देण्यासाठी सरकारने नंदी पोर्टल सुरू केले.

• मत्स्यव्यवसाय, पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय मंत्रालयाने नंदी पोर्टल सुरू करून पशुवैद्यकीय औषधे आणि लसींसाठी नियामक मान्यता प्रक्रिया सुलभ करण्याच्या दिशेने महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे. या अत्यावश्यक उत्पादनांसाठी अर्जांवर वेळेवर प्रक्रिया करणे आणि नॉन-ऑब्जेक्शन प्रमाणपत्रे (एनओसी) देणे हे पोर्टलचे उद्दिष्ट आहे. पशुवैद्यकीय उत्पादनांच्या वाढत्या मागणीसह, विशेषत: चालू असलेल्या पशुधन लसीकरण मोहिमेमुळे, नंदी पोर्टल मान्यता प्रक्रिया जलद करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावेल.

2. भांडवली गुंतवणुकीसाठी राज्यांना विशेष सहाय्य 2023-24 योजनेअंतर्गत 16 राज्यांना रु. 56,415 कोटी  केंद्राने मंजूर केले.

• भारत सरकारच्या वित्त मंत्रालयाच्या खर्च विभागाने एकूण 56,415 कोटी रु च्या भांडवली गुंतवणुकीच्या प्रस्तावांना मंजुरी दिली आहे.
• चालू आर्थिक वर्षात 16 राज्यांना हे महत्त्वपूर्ण वाटप ‘भांडवली गुंतवणुकीसाठी राज्यांना विशेष सहाय्य 2023-24’ योजनेअंतर्गत येते, ज्याचा उद्देश राज्यांकडून भांडवली खर्चाला वेळेवर चालना देण्याचे आहे. मंजूर निधी आरोग्य, शिक्षण, सिंचन, पाणीपुरवठा, वीज, रस्ते, पूल आणि रेल्वे यासारख्या क्षेत्रातील विविध प्रकल्पांना मदत करेल.

दैनिक चालू घडामोडी: 25 आणि 26 जून 2023

महाराष्ट्र राज्य बातम्या

3. ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्पात राबविला जाणार ‘भरारी प्रकल्प’

• येत्या पर्यटन हंगामात ताडोबातील वाहनांचे सारथ्य आता महिला करणार आहेत. ताडोबा अंधारी
  व्याघ्र प्रकल्प प्रशासनाने ‘भरारी’ या उपक्रमा अंतर्गत बफर आणि विशेषतः गाभा क्षेत्राच्या अगदी
  जवळच्या गावातील 18 ते 35 वयोगटातील युवती व महिलांकरता चार चाकी वाहन चालक प्रशिक्षण
  देणे सुरू केले आहे.

4. महाराष्ट्र राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी एक रुपयात पिक विमा योजना

• राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी एक रुपयात पिक विमा योजना राबवण्याचा मार्ग मोकळा झाला आहे.
  यंदाच्या वर्षापासून ‘सर्व समावेश पिक विमा योजना’ या नावाने ही योजना राबविली जाणार आहे.
  यात केवळ एक रुपयात शेतकऱ्यांना पिक विमा काढता येणार आहे. कृषी विभागाने याबाबतचा
  शासन निर्णय जारी केला आहे.

5. आठ महिने पाण्याविना जगू शकणाऱ्या वनस्पतींच्या 62 प्रजातींचा शोध लागला.

• पुण्यातील आघारकर संशोधन संस्थेतील वनस्पती शास्त्रज्ञ डॉ.मंदार दातार,स्मृतीविजयन,डॉक्टर
  अबोली कुलकर्णी,भूषण शिगवण यांच्यासह जर्मनीतील रोस्टोक विद्यापीठातील डॉक्टर स्टेफान
  फॉरेनबसकी यांनी पाण्याविना जगणाऱ्या वनस्पतींचे संशोधन केले.
• पाण्याविना आठ महिने जगणाऱ्या वनस्पतींच्या 62 प्रजातीपैकी बहुसंख्य सह्याद्रीच्या परिसरातील
  आहेत. काही प्रजाती हिमालयातील तर काही पूर्व घाटातील आहेत.

6. आयआयएम आणि जिल्हा प्रशासनामध्ये ‘डिस्ट्रिक्ट स्ट्रॅटेजिक प्लॅन’ संदर्भात सामंजस्य करार करण्यात आला.

• विकसित भारतासाठी राज्याची अर्थव्यवस्था 2027 पर्यंत 1 ट्रिलियन डॉलर करण्याचे ध्येय आहे.हे ध्येय गाठण्यासाठी जिल्हा विकास आराखडा (डिस्ट्रिक्ट स्ट्रॅटेजिक प्लॅन) महत्त्वाची भूमिका बजावणार आहे. जिल्हा विकास आराखड्यात सुसूत्रता यावी व सुयोग्य नियोजन व्हावे यासाठी नागपूरच्या भारतीय व्यवस्थापन संस्थेचे (आयआयएम) सहकार्य घेतले जाणार आहे.

साप्ताहिक चालू घडामोडी (18 ते 24 जून 2023)

आंतरराष्ट्रीय बातम्या

7. किरियाकोस मित्सोटाकिस यांनी ग्रीक पंतप्रधान म्हणून शपथ घेतली.

• मध्य-उजव्या न्यू डेमोक्रसी पक्षाचे नेते किरियाकोस मित्सोटाकिस यांनी निवडणुकीत दणदणीत विजय मिळवल्यानंतर दुसऱ्यांदा ग्रीसचे पंतप्रधान म्हणून शपथ घेतली. मित्सोटाकिसने ग्रीसचे क्रेडिट रेटिंग पुनर्बांधणी, नोकऱ्या निर्माण करणे, वेतन वाढवणे आणि राज्य महसूल वाढवणे या त्यांच्या योजनांची रूपरेषा आखली आहे. त्यांच्या पक्षाने 300 जागांच्या संसदेत 158 जागा मिळवल्या, देशाच्या आर्थिक संकटाच्या काळात 2015-2019 पर्यंत ग्रीसवर राज्य करणाऱ्या डाव्या सिरीझा पक्षाला मागे टाकले.

नियुक्ती बातम्या

8. डीबीएस बँक इंडियाने रजत वर्मा यांची व्यवस्थापकीय संचालक म्हणून नियुक्ती केली

• डीबीएस बँक इंडियाने रजत वर्मा यांची व्यवस्थापकीय संचालक म्हणून नियुक्ती केली.
• DBS बँक इंडियाने रजत वर्मा यांची भारतातील संस्थात्मक बँकिंगचे व्यवस्थापकीय संचालक आणि प्रमुख म्हणून नियुक्ती केली आहे. संस्थात्मक बँकिंगचे वर्तमान प्रमुख निरज मित्तल यांनी अलीकडेच ऑस्ट्रेलियातील DBS बँकेचे देश प्रमुख म्हणून नवीन भूमिकेत स्थानांतर केले आहे.

सर्व स्पर्धात्मक परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे: 

• DBS बँकेचे CEO: पियुष गुप्ता (9 नोव्हें 2009–)
• DBS बँकेचे मुख्यालय: सिंगापूर
• DBS बँक संस्थापक: सिंगापूर सरकार
• DBS बँकेची स्थापना: 16 जुलै 1968, सिंगापूर

9. भारतीय आर्थिक व्यापार संघटनेने नूतन रुंगटा यांची यूएसए ईस्ट कोस्टच्या संचालकपदी नियुक्ती केली

• इंडियन इकॉनॉमिक ट्रेड ऑर्गनायझेशन (IETO) ने नुकतीच यूएसए ईस्ट कोस्ट चॅप्टरच्या संचालकपदी नूतन रूंगटा यांची नियुक्ती जाहीर केली आहे. हा महत्त्वपूर्ण विकास इंडियन इकॉनॉमिक ट्रेड ऑर्गनायझेशन ची उपस्थिती वाढवण्याची आणि भारत आणि युनायटेड स्टेट्स यांच्यातील द्विपक्षीय व्यापार आणि आर्थिक सहकार्याला चालना देण्याच्या वचनबद्धतेवर प्रकाश टाकतो.

10. मास्टरकार्डचे सीईओ मायकेल मिबाक USISPF संचालक मंडळात सामील झाले

• यूएस-इंडिया स्ट्रॅटेजिक अँड पार्टनरशिप फोरम (USISPF) च्या संचालक मंडळात मास्टरकार्डचे सीईओ मायकेल मिबॅच सामील झाले असून, यूएसआयएसपीएफ हे व्यवसाय आणि सरकारी नेत्यांसाठी एकत्र येण्यासाठी आणि यूएस-भारत भागीदारीतील वाढीचा पुढचा टप्पा चालवण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण मंच आहे.

अर्थव्यवस्था बातम्या

11. S&P ने FY24 साठी भारताचा वाढीचा अंदाज 6% राखून ठेवला.

• S&P ग्लोबल रेटिंग्स या अग्रगण्य क्रेडिट रेटिंग एजन्सीने 2023-2024 या आर्थिक वर्षासाठी भारताचा GDP वाढीचा अंदाज सहा टक्के राखून ठेवला आहे. हा अंदाज आशिया पॅसिफिक राष्ट्रांमध्ये सर्वात वेगाने वाढणारी अर्थव्यवस्था म्हणून भारताला स्थान देतो. रेटिंग एजन्सीचा वाढीचा दृष्टीकोन राखण्याचा निर्णय देशाच्या देशांतर्गत लवचिकतेवर आधारित आहे.

शिखर परिषद बातम्या

12. 8 वी ग्लोबल फार्मास्युटिकल क्वालिटी समिट 2023 मुंबईत संपन्न झाली.

• केंद्रीय रसायने आणि खते आणि आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्री डॉ. मनसुख मांडविया यांच्या उपस्थितीमुळे मुंबई येथे आयोजित 8 व्या ग्लोबल फार्मास्युटिकल क्वालिटी समिट 2023 ने लक्ष वेधून घेतले. त्यांच्या भाषणाने कोविड-19 साथीच्या काळात जागतिक फार्मसी म्हणून भारताची महत्त्वपूर्ण भूमिका अधोरेखित केली गेली आणि औषध उद्योगातील गुणवत्ता, संशोधन आणि विकास आणि नवकल्पना यांच्या महत्त्वावर भर दिला.

क्रीडा बातम्या

13. 17-25 जून दरम्यान बर्लिन येथे स्पेशल ऑलिम्पिक वर्ल्ड गेम्स 2023 झाले.

• 16 व्या स्पेशल ऑलिम्पिक वर्ल्ड गेम्स, जगातील सर्वात मोठा समावेशक क्रीडा स्पर्धा, बर्लिन, जर्मनी येथे 17 जून ते 25 जून 2023 या कालावधीत पार पडली. या महत्त्वाच्या प्रसंगाने जगभरातील बौद्धिक अपंगत्व असलेल्या हजारो खेळाडूंना 26 खेळांमध्ये भाग घेण्यासाठी एकत्र आणले.

ज्ञानकोश मासिक चालू घडामोडी – मे 2023

अहवाल व निर्देशांक बातम्या

14. टाईम्स एशिया रॅंकिंग  2023 मध्ये IISc भारतीय विद्यापीठांमध्ये अव्वल स्थावर आहे.

• टाइम्स हायर एज्युकेशन (THE) ने नुकत्याच जाहीर केलेल्या एशिया युनिव्हर्सिटी रँकिंग 2023 मध्ये, इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स (IISc) हे भारतातील आघाडीचे विद्यापीठ म्हणून उदयास आले आहे. क्रमवारीत आशियातील विद्यापीठांची कामगिरी आणि प्रतिष्ठा हायलाइट केली जाते.
• आशिया विद्यापीठ रँकिंग 2023 मध्ये भारताची कामगिरी उच्च शिक्षणातील प्रगतीवर प्रकाश टाकते. इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स (IISc) आशियामध्ये 48 व्या क्रमांकावर आहे, 18 भारतीय विद्यापीठे शीर्ष 200 मध्ये आहेत.

पुस्तके आणि लेखक बातम्या

15. रूपा पै यांचे द योगा सूत्रस फॉर चिल्ड्रेन हे पुस्तक प्रकाशित झाले.

• लेखिका रूपा पै यांचे आगामी बालपुस्तक पतंजलीच्या योगावरील 2,000 वर्ष जुन्या ग्रंथाचे रहस्य उलगडणार आहे. हॅचेट इंडियाने प्रकाशित केलेल्या ‘द योग सूत्रस फॉर चिल्ड्रेन’चा उद्देश मुलांच्या दैनंदिन जीवनाशी योगाच्या सरावाला जोडणे आणि त्याचा संबंध जोडणे आणि त्यांना त्यांच्या मनाची शक्ती वापरून स्वतःमधील सर्वोत्तम गोष्टी आणण्यासाठी मदत करते.

महत्वाचे दिवस

16. जागतिक एमएसएमई दिवस दरवर्षी 27 जून रोजी साजरा केला जातो.

• आंतरराष्ट्रीय सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योग (MSME) दिवस किंवा जागतिक एमएसएमई दिवस दरवर्षी 27 जून रोजी जगभरात एमएसएमईचे महत्त्व अधोरेखित करण्यासाठी आणि ते देशाच्या अर्थव्यवस्थेचा कणा बनण्यात महत्त्वाची भूमिका कशी बजावतात यावर पाळला जातो.
• भारतातील MSME दिवस 2023 ची थीम “भारत@100 साठी भविष्यासाठी तयार MSMEs” आहे.
• ग्लोबल कौन्सिल फॉर द प्रमोशन ऑफ इंटरनॅशनल ट्रेड देखील या वर्षाच्या “बिल्डिंग अ स्ट्राँगर फ्युचर टुगेदर” थीमसह हा दिवस साजरा करत आहे.
• जागतिक संस्था #Brand10000MSMEs Network लाँच करत आहे, जो एक डायनॅमिक प्लॅटफॉर्म आहे जिथे जगभरातील MSMEs एकत्र जोडू शकतात, शिकू शकतात आणि वाढू शकतात.

17. राज्यसभा खासदार हरद्वार दुबे यांचे निधन झाले.

• भारतीय जनता पक्षाचे (भाजप) ज्येष्ठ नेते आणि उत्तर प्रदेशातील राज्यसभा सदस्य हरद्वार दुबे यांचे निधन झाले. नोव्हेंबर 2020 मध्ये ते राज्यसभेवर निवडून आलेले विद्यमान खासदार होते. दिवंगत दुबे, 74, हे 1990 च्या दशकात आग्रा कॅन्टोन्मेंट विधानसभा क्षेत्रातून उत्तर प्रदेश विधानसभेचे सदस्य म्हणून निवडून आले होते आणि 1991 मध्ये त्यांनी कल्याण सिंह मंत्रालयात मंत्री म्हणून काम केले होते.