భారతదేశంలోని నేలలు రకాలు: మట్టి యొక్క మొదటి శాస్త్రీయ వర్గీకరణ వాసిలీ డోకుచెవ్ చేత చేయబడింది. భారతదేశంలో, ఇండియన్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ అగ్రికల్చరల్ రీసెర్చ్ (ICAR) నేలలను 8 వర్గాలుగా వర్గీకరించింది. 1. ఒండ్రుమట్టి నేలలు, 2. నల్లరేగడి నేలలు, 3. ఎర్ర నేలలు, 4. పసుపు–ఎర్ర మిశ్రమ నేలలు, 5. లేటరైట్ నేలలు, 6. ఎడారి నేలలు,7. అటవీ నేలలు, 8. క్షార లేదా ఆమ్ల నేలలు
APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group
ఒండ్రుమట్టి నేలలు
ఈ నేలలు గంగా–సింధు–బ్రహ్మçపుత్ర మైదానం,తీర మైదానాలు,డెల్టాలు,నదీ హరివాణా ప్రాంతాల్లో విస్తరించి ఉన్నాయి. ఈ నేలలు చాలా సారవంతమైనవి. వీటిలో పంట దిగుబడి అధికంగా ఉంటుంది. ఒండ్రుమట్టి నేలలు రవాణా నేలల తరగతికి చెందినవి. మాతృక శిలలు వేర్వేరు ప్రాంతాలకు చెందినవి. దాంతో ఒండ్రుమట్టి నేలల్లో వివిధ స్థూల, సూక్ష్మ పోషకాలు ఉంటాయి. అందువల్ల ఈ నేలలు అనేక రకాల పంటల సాగుకు అనువైనవి.
ఈ నేలలు వరి, గోధుమలు, చెరకు, పొగాకు, పత్తి, జనపనార, మొక్కజొన్న, నూనెగింజలు, కూరగాయలు మరియు పండ్ల అద్భుతమైన పంటలను అందిస్తాయి.
ఒండ్రు నేలల రసాయన లక్షణాలు
- నత్రజని యొక్క నిష్పత్తి సాధారణంగా తక్కువగా ఉంటుంది.
- పొటాష్, ఫాస్పోరిక్ ఆమ్లం మరియు క్షారాల నిష్పత్తి సరిపోతుంది
- ఐరన్ ఆక్సైడ్ మరియు సున్నం యొక్క నిష్పత్తి విస్తృత పరిధిలో మారుతూ ఉంటుంది.
నల్లరేగడి నేలలు
వింధ్యా–సాత్పురా పర్వత శ్రేణుల నుంచి మహారాష్ట్ర, కర్ణాటక, తెలంగాణ, ఆంధ్రప్రదేశ్ వరకు నల్లరేగడి మండలం విస్తరించి ఉంది. ఈ నేలలు ప్రధానంగా గుజరాత్, మధ్యప్రదేశ్‌లలోని మాళ్వా పీఠభూమి, పశ్చిమ మహారాష్ట్ర, ఉత్తర కర్ణాటక, పశ్చిమ తెలంగాణ ప్రాంతాల్లో విస్తరించి ఉన్నాయి. దక్కన్ నాపల ప్రాంతంలో బసాల్ట్‌ తరగతికి చెందిన అగ్నిశిలలు తీవ్ర క్రమక్షయం వల్ల నల్లరేగడి నేలలుగా ఏర్పడ్డాయి. ఇవి తేమను పీల్చుకొని ఎక్కవ కాలం తమలో నిల్వ చేసుకుంటాయి. అందువల్ల ఈ నేలలు వర్షాధార వ్యవసాయానికి అనువైనవి. నీటి ముంపునకు గురైతే ముద్దగా మారి సాగుకు అనువుగా ఉండవు. అందువల్ల నల్లరేగడి నేలల్లో సాగునీటి వ్యవసాయం సాధ్యం కాదు. ఇవి పత్తిసాగుకు చాలా అనువైనవి.
పంటలు
- ఈ నేలలు పత్తి పంటలకు బాగా అనుకూలం. అందువల్ల ఈ నేలలను రేగుర్ మరియు నల్ల పత్తి నేలలు అంటారు.
- నల్ల నేలల్లో పండే ఇతర ప్రధాన పంటలలో గోధుమ, జొన్న, లిన్సీడ్, వర్జీనియా పొగాకు, ఆముదం, పొద్దుతిరుగుడు మరియు మినుములు ఉన్నాయి.
- నీటిపారుదల సౌకర్యం ఉన్నచోట వరి మరియు చెరకు సమానంగా ముఖ్యమైనవి.
నల్ల నేలల్లో చాల రకాల కూరగాయలు మరియు పండ్లు కూడా పండిస్తారు.
నల్ల నేలల రసాయన లక్షణాలు
- 10 శాతం అల్యూమినా,
- 9-10 శాతం ఐరన్ ఆక్సైడ్,
- 6-8 శాతం సున్నం మరియు మెగ్నీషియం కార్బోనేట్లు,
- పొటాష్ వేరియబుల్ (0.5 శాతం కంటే తక్కువ) మరియు
- ఫాస్ఫేట్లు, నైట్రోజన్ మరియు హ్యూమస్ తక్కువగా ఉంటాయి.
- ఇనుము మరియు సున్నంతో సమృద్ధిగా ఉంటుంది
ఎర్రనేలలు
భారత్‌లోని పీఠభూమి ప్రాంతంలో ఈ నేలలు విస్తరించి ఉన్నాయి. ఇవి పోషకాల పరంగా సారవంతమైనవి. అయితే ఎర్ర ఇసుక నేలల్లో పంటల దిగుబడి తక్కువ. తెలంగాణ,రాయలసీమ, ఒడిశా, జార్ఖండ్‌ రాష్ట్రాల్లోని నేలలు ఈ తరగతికి చెందినవి. గులకరాళ్లు, బండరాళ్లు పరుచుకొని ఉంటాయి. అందువల్ల ఈ నేలలను సాగులోకి తేవడం చాలా వ్యయ ప్రయాసలతో కూడుకున్నది. ఈ నేలలను ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో స్థానికంగా చెలకలు అంటారు. వీటిలో పంటల దిగుబడి తక్కువ. వరుసగా పంటలను సాగు చేస్తే త్వరగా సారాన్ని కోల్పోతాయి. సాగునీరు, ఎరువులను వాడటం వల్ల దిగుబడిని స్థిరీకరించవచ్చు. ఎర్రనేలలు, నల్లరేగడి మండలాల మధ్య ప్రాంత నేలల్లో ఈ రెండింటి మిశ్రమ లక్షణాలు కనిపిస్తాయి.
పంటలు
- ఇది వరి, చెరకు, పత్తి సాగుకు మద్దతు ఇస్తుంది
- మినుములు మరియు పప్పుధాన్యాలు పొడి ప్రాంతాల్లో పండిస్తారు
- కావేరీ మరియు వైగై బేసిన్‌లు ఎర్ర ఒండ్రుమట్టికి ప్రసిద్ధి చెందాయి మరియు బాగా నీటిపారుదల ఉంటే వరికి అనుకూలం.
- కర్ణాటక మరియు కేరళలోని పెద్ద ప్రాంతాలు రబ్బరు మరియు కాఫీ తోటల పెంపకం కోసం ఎర్ర నేల ప్రాంతాలను అభివృద్ధి చేశాయి.
ఎర్ర నేలల రసాయన లక్షణాలు
- సాధారణంగా, ఈ నేలల్లో ఫాస్ఫేట్, సున్నం, మెగ్నీషియా, హ్యూమస్ మరియు నత్రజని లోపం ఉంటుంది.
పసుపు–ఎర్ర మిశ్రమ నేలలు
- “ఓమ్నిబస్ గ్రూప్” అని కూడా పిలుస్తారు.
- ఇది దేశంలోని మొత్తం భూభాగంలో దాదాపు 18.5% విస్తీర్ణంలో ఉంది.
- ఇది తక్కువ వర్షపాతం ఉన్న ప్రాంతాలలో (దక్కన్ పీఠభూమి యొక్క తూర్పు మరియు దక్షిణ భాగాలు) కనిపిస్తుంది. పశ్చిమ కనుమలలోని పీడ్‌మాంట్ జోన్‌తో పాటు, ఎర్రటి లోమీ నేలతో సుదీర్ఘమైన ప్రాంతం ఆక్రమించబడింది. ఈ నేల ఒడిశా మరియు చత్తీస్‌గఢ్‌లోని కొన్ని ప్రాంతాలలో మరియు మధ్య గంగా మైదానంలోని దక్షిణ ప్రాంతాలలో కూడా ఉంది.
- స్ఫటికాకార మరియు రూపాంతర శిలలలో ఇనుము ఉండటం వల్ల ఎరుపు రంగు వస్తుంది. నేల హైడ్రేటెడ్ రూపంలో ఉన్నప్పుడు పసుపు రంగులో కనిపిస్తుంది.
- చక్కటి-కణిత ఎరుపు మరియు పసుపు నేల సాధారణంగా సారవంతమైనది అయితే ముతక-కణిత నేల తక్కువ సారవంతమైనది.
- ఈ రకమైన నేలలో సాధారణంగా నత్రజని, భాస్వరం మరియు హ్యూమస్ లోపిస్తుంది.
- గోధుమలు, పత్తి, నూనె గింజలు, మినుములు, పొగాకు, పప్పుధాన్యాలు ప్రధానంగా ఎరుపు మరియు పసుపు నేలల్లో సాగు చేస్తారు.
లేటరైట్ నేలలు
భారతదేశంలోని కొండలు, పీఠభూమి శిఖర భాగాల్లో లేటరైట్ నేలలు ఏర్పడ్డాయి. అధిక వర్షపాతం, ఉష్ణోగ్రత ఉన్న ప్రాంతాల్లో ఇవి ఏర్పడతాయి. ఖనిజ పోషకాలు ఈ నేలల పైపొరల నుంచి కింది పొరల్లోకి ఇంకిపోతాయి. దీనివల్ల పైపొరల్లో కేవలం ఫెర్రస్‌ ఆక్సైడ్, అల్యూమినియం హైడ్రాక్సైడ్‌ లాంటి ఖనిజాలు మాత్రమే మిగులుతాయి. అందువల్ల ఇవి వ్యవసాయానికి అంతగా అనువైనవి కావు. ఈ నేలలు ముదురు జేగురు వర్ణంలో ఉంటాయి. సహ్యాద్రి, అన్నామలై, వింధ్యా పర్వతాలు, తూర్పు కనుమల శిఖరాల్లోని నేలలు ఈ కోవకు చెందినవి.
పంటలు
- వేరుశనగ, జీడిపప్పు మొదలైన పంటలకు ఇది ప్రసిద్ధి.
- కర్ణాటకలోని లేటరైట్ మట్టిని కాఫీ, రబ్బరు మరియు సుగంధ ద్రవ్యాల సాగుకు ఇస్తారు.
ఎడారి నేలలు
ఈ నేలలు పశ్చిమ రాజస్థాన్, ఉత్తర గుజరాత్ లలో విస్తరించి ఉన్నాయి. వీటి పైపొరల్లో కఠిన లవణాలు ఉంటాయి. అందువల్ల ఇవి వ్యవసాయానికి పనికిరావు. సాగు నీటి ద్వారా ఉపరితల కఠిన పొరను తొలగిస్తే పంటలు పండించే అవకాశం ఉంటుంది. పశ్చిమ రాజస్థాన్ లోని ఇందిరాగాంధీ కాలువ ఆయకట్టు ప్రాంతంలో సాగునీటి ద్వారా కఠిన లవణ పొరను తొలగించి పంటలను సాగు చేస్తున్నారు.
పంటలు
- ఇవి బజ్రా, పప్పుధాన్యాలు, పశుగ్రాసం మరియు గ్వార్ వంటి తక్కువ నీటి వినియోగం ఉన్న పంటలకు అనుకూలంగా ఉంటాయి.
ఆమ్ల (క్షార) మృత్తికలు
నిస్సారమైన ఈ మృత్తికలు ఒండ్రుమట్టి నేలల్లో చెదురుమదురుగా కనిపిస్తాయి. ఈ మృత్తికలను స్థానికంగా కల్లార్, రే, ఉసార్, నేలలు అంటారు. ఈ చౌడు నేలలను తటస్థీకరించడానికి సున్నం, జింక్‌లను నేలలకు కలుపుతారు. ఈ మృత్తికల్లో వ్యవసాయ పంటల దిగుబడి తక్కువ. కేరళ తీర ప్రాంతంలోని కొచ్చిన్, అల్లెప్పీల సమీపంలో ‘పీట్‌’ తరగతికి చెందిన నేలలు విస్తరించి ఉన్నాయి.
అటవీ నేలలు
- వర్షపాతం తగినంతగా ఉన్న అటవీ ప్రాంతాలలో ఈ రకమైన నేల కనిపిస్తుంది.
- నేల యొక్క ఆకృతి అవి కనిపించే పర్వత వాతావరణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
- ఈ నేలలు ఎగువ వాలులలో ముతకగా ఉంటాయి మరియు లోయ వైపులా లోమీ మరియు బురదగా ఉంటాయి.
- హిమాలయాలలో మంచుతో కప్పబడిన ప్రాంతాలలో, ఈ నేలలు క్షీణతకు గురవుతాయి మరియు తక్కువ హ్యూమస్ కంటెంట్‌తో ఆమ్లంగా ఉంటాయి. దిగువ లోయలలో కనిపించే నేలలు సారవంతమైనవి.
మృత్తికా సంరక్షణ చర్యలు
వేగంగా ప్రవహించే నదుల వల్ల మృత్తికా క్రమక్షయం జరుగుతుంది. కొండల వాలులో చెట్లు నాటడం వల్ల నేలల క్రమక్షయాన్ని తగ్గించవచ్చు. మృత్తికా సంరక్షణ కోసం ప్రభుత్వం అనేక పథకాలు అమలు చేస్తోంది. కాంటార్‌ బండింగ్, సోపాన వ్యవసాయం, చెక్‌డ్యామ్‌ల నిర్మాణం, వాటర్‌షెడ్‌ పథకాల నిర్వహణపై దృష్టి కేంద్రీకరిస్తోంది. నేలల క్రమక్షయాన్ని తగ్గించడానికి రైతులు మల్చింగ్, స్ట్రిప్‌క్రాపింగ్‌ వంటి పద్ధతులను అనుసరిస్తున్నారు. పంట చేతికొచ్చిన తర్వాత మిగిలిన రొట్టను పొలంలోనే ఉంచి దున్నడం ద్వారా నేలల సారాన్ని పెంచొచ్చు. మల్చింగ్ పద్ధతిలో రొట్టను పొలంలో పరిచి, పవనాల వల్ల నేలల క్రమక్షయాన్ని అరికట్టొచ్చు. స్ట్రిప్‌ క్రాపింగ్‌ పద్ధతిలో వివిధ కాల వ్యవధుల్లో కోతకు వచ్చే పంటలను వరుసల్లో పెంచుతారు. చంబల్‌–యమునా లోయ ప్రాంతంలో నేలల తీవ్ర క్రమక్షయం వల్ల గల్లీలు, రావైన్‌లు ఏర్పడి ఆ ప్రాంతమంతా ‘బ్యాడ్‌ల్యాండ్‌’ భూస్వరూపాన్ని సంతరించుకుంది. ఈ ప్రాంతంలో భూవనరులను పునరుద్ధరించడానికి ప్రభుత్వం ప్రత్యేక పథకాన్ని అమలు చేస్తోంది. పంటల మార్పిడి పద్ధతి ద్వారా కూడా నేలల సారం పెంచొచ్చు. లెగ్యూమ్‌ జాతికి చెందిన పంటలను మార్పిడి పంటగా వాడుతున్నారు.
| మరింత చదవండి: | |
| తాజా ఉద్యోగ ప్రకటనలు | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
| ఉచిత స్టడీ మెటీరియల్ (APPSC, TSPSC) | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
| ఉచిత మాక్ టెస్టులు | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
