పార్లమెంటు ప్రత్యేక సమావేశాలు 2023

పార్లమెంట్ ప్రత్యేక సమావేశాలు 2023 సెప్టెంబర్ 18, 2023 నుంచి సెప్టెంబర్ 22, 2023 మధ్య జరగనున్నాయి.  మరియు కొత్త పార్లమెంట్ భవనంలో మొత్తం 5 సార్లు సమావేశమవ్వనున్నారు. సెప్టెంబర్ 18, 2023న ఉభయ సభల్లో “సంవిధాన్ సభ నుండి ప్రారంభమయ్యే 75 సంవత్సరాల పార్లమెంటరీ ప్రస్థానం, విజయాలు, అనుభవాలు, జ్ఞాపకాలు మరియు అభ్యాసాలు” అనే అంశంపై చర్చ జరుగుతుంది. 5 రోజుల పార్లమెంట్ ప్రత్యేక సమావేశాలు 2023లో ప్రశ్నోత్తరాల సమయం, జీరో అవర్, లేదా ప్రైవేట్ మెంబర్ బిల్ ఉండదు. ప్రస్తుతం, 37 బిల్లులు పార్లమెంటులో పెండింగ్‌లో ఉన్నాయి. కానీ అనూహ్యంగా మహిళల రిజర్వేషన్ బిల్లు ఆమోదం పొందింది. ఇది భారత దేశ చరిత్రలో ఒక ముఖ్య ఘట్టం అని చెప్పవచ్చు.

ఐదు రోజులపాటు ఎన్నో ఊహాగాణాలతో మొదలైన పార్లమెంటు ప్రత్యేక సమావేశాలు దేశం మొత్తం చర్చనీయాంశం అయ్యింది. ప్రభత్వం నుంచి తాత్కాలిక ఏజండా లో 75 సంవత్సరాల పార్లమెంటు సమావేశాల తో పాటు మరో ముఖ్యమైన 4 బిల్లులను తీసుకుని వస్తాము అని చెప్పింది.

APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group

పార్లమెంటు ప్రత్యేక సమావేశాలు  ఎప్పుడు నిర్వహిస్తారు?

సాధారణంగా పార్లమెంటు సమావేశాలు ముగిసిన తర్వాత ఎప్పుడైనా అత్యవసర పరిస్థితి లేదా బాగా ప్రాధాన్యత ఉన్న అంశాల గురించి చట్టాలు లేదా చర్చలు చేయడానికి ఈ ప్రత్యేక సమావేశాలు నిర్వహిస్తారు. ఇప్పటి వరకూ భారతదేశం లో ప్రత్యేక పార్లమెంటు సమావేశాలు 7 సార్లు నిర్వహించారు.

పార్లమెంటు సమావేశాల క్యాలెండర్

ప్రత్యేకంగా పార్లమెంటరీ సమావేశాలకు అంటూ నిర్దేశిత క్యాలెండర్ ఏమీ లేదు కానీ, 1955 లోక్ సభ కమిటీ బడ్జెట్ సమావేశాలకు తేదీలను నిర్దేశించింది. పార్లమెంటు సంవత్సరానికి 3 సార్లు సమావేశమవుతుంది అవి:

• మే 1 నుంచి 7వ తేదీలలో బడ్జెట్ సమావేశాలు నిర్వహించ డానికి.
• వర్షాకాల సమావేశాలు జూలై 15 నుంచి సెప్టెంబర్ 15 మధ్యలో నిర్వహించడానికి.
• శీతాకాల సమావేశాలను నవంబర్ 5 నుంచి లేదా దీపావళి ముగిసిన నాలుగో రోజు నుంచి ప్రారంభించాలని పేర్కొంది. డిసెంబర్ 22 నాటికి పూర్తవుతాయి.

రాజ్యాంగం ప్రకారం పార్లమెంటు రెండు సమావేశాల మధ్య 6 నెలలకు మించి ఖాళీ సమయం ఉండకూడదు.

పార్లమెంటు ప్రత్యేక సమావేశాలు: చరిత్ర

1947 ఆగస్ట్ 14 మరియు 15 తేదీలలో, భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం మరియు బ్రిటిష్ వారి నుండి సార్వభౌమాధికారాన్ని అప్పగించిన జ్ఞాపకార్థం పార్లమెంట్ యొక్క మొట్టమొదటి ప్రత్యేక సమావేశం జరిగింది.

ఆ సమయంలో జన్ సంఘ్ నాయకుడు అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి నేతృత్వంలోని ప్రతినిధి బృందం 1962 భారతదేశం-చైనా యుద్ధంపై చర్చించడానికి పార్లమెంటు ప్రత్యేక సమావేశాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. నవంబర్ 8న ప్రధాని జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ తన డిమాండ్‌ను అంగీకరించిన తర్వాత సమావేశాన్ని ఏర్పాటు చేశారు. ఆసక్తికరంగా, సబ్జెక్ట్ యొక్క “సున్నితమైన” స్వభావం కారణంగా ప్రత్యేక సెషన్‌ను “రహస్యంగా” నిర్వహించాలని సభ్యుడు సూచించారు. అయితే, నెహ్రూ ఈ ఆలోచనను తిరస్కరించారు మరియు సభ ముందు ఉన్న అంశాలు “మొత్తం దేశానికి అత్యంత ఆసక్తిని కలిగించేవి” అని పేర్కొన్నారు. తరువాత శీతాకాల సమావేశాలలో, భారత పార్లమెంటు చైనాపై 1962 తీర్మానాన్ని ఆమోదించింది, ఇది చైనీయులు స్వాధీనం చేసుకున్న ప్రతి అంగుళం భూభాగాన్ని తిరిగి పొందాలని ప్రతిజ్ఞ చేసింది.

ఇప్పటిదాకా పార్లమెంటు ప్రత్యేక సమావేశాలు 7 సార్లు నిర్వహించారు. కాగా వీటిలో మూడు జాతీయ ప్రాధాన్యమున్న సందర్భాల్లో నిర్వహించారు. రెండు రాష్ట్రపతి పాలనకు సంబంధించినది. ఒకటి 2008లో విశ్వాస పరీక్షకు సమబంధించి, ఇంకోటి 2017లో GST బిల్లు ఆమోదం కోసం నిర్వహించారు. ఈ 7 సందర్భాల గురించి వివరంగా తెలుసుకోండి:

1. ఆర్టికల్ 356(4)లోని రెండవ క్లాజ్ ప్రకారం, తమిళనాడు మరియు నాగాలాండ్‌లలో రాష్ట్రపతి పాలనను పొడిగించేందుకు 1977 ఫిబ్రవరిలో రెండు రోజుల పాటు రాజ్యసభ ప్రత్యేక సమావేశం నిర్వహించబడింది.
2. జూన్ 3 మరియు 4, 1991 తేదీలలో, హర్యానాలో రాష్ట్రపతి పాలనను ఆమోదించడానికి ఆర్టికల్ 356(3) ప్రకారం రెండవ రెండు రోజుల అసాధారణ సెషన్ (158వ సెషన్) జరిగింది
3. క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం 50వ దినోత్సవంని పురస్కరించుకుని 1992వ సంవత్సరంలో ఆగస్టు 9న అర్ధరాత్రి పార్ల మెంటు ప్రత్యేకంగా నిర్వహించింది.
4. భారత స్వాతంత్ర్య స్వర్ణోత్సవాలను గుర్తు చేసుకుంటూ 1997వ సంవత్సరంలో ఆగస్టు 26 నుంచి సెప్టెంబరు 1 వరకూ ప్రత్యేక సమావేశాలు జరిగాయి.
5. 2008వ సంవత్సరంలో మన్మోహన్ ప్రభుత్వం పై లెఫ్ట్ మద్దతు ఉప సంహరించుకోవడంతో ప్రభుత్వం పై విశ్వాస పరీక్ష కోసం ప్రత్యేక సమావేశాన్ని నిర్వహించారు.
6. డాక్టర్ బీఆర్ అంబేడ్కర్ 125వ జయంతి వేడుకలను పురస్కరించుకుంటూ 2015వ సంవత్సరంలో  ప్రత్యేక సమావేశాలు జరిగాయి.
7. GST బిల్లు  ఆమోదం కోసం అర్ధరాత్రి 2017 లో  సభ 7వ సారి సమావేశమయ్యింది.

పార్లమెంటరీ ప్రత్యేక సమావేశాలపై రాజ్యాంగం

రాజ్యాంగం ప్రత్యేకంగా “ప్రత్యేక సమావేశాల” గురించి ప్రస్తావించలేదు. అయితే, రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 352 (ఎమర్జెన్సీ ప్రకటన)లో “సభ యొక్క ప్రత్యేక సమావేశం” ప్రస్తావించబడింది, ఇది దేశంలో ఎమర్జెన్సీని ప్రకటించే అధికారానికి రక్షణ కల్పించడానికి చేర్చబడింది.

రాజ్యాంగ నిర్మాతలు దీనిని భారత ప్రభుత్వ చట్టం 1935 నుండి స్వీకరించారు. ఇది బ్రిటీష్ గవర్నర్ జనరల్  తన అభీష్టానుసారం కేంద్ర శాసనసభ సమావేశాన్ని నిర్వహించేందుకు అనుమతించింది, రెండు సెషన్‌ల మధ్య గ్యాప్ 12 నెలల కంటే ఎక్కువ ఉండకూడదు. అయితే, రెండు పార్లమెంటరీ సమావేశాల మధ్య 6 నెలల సమయం ఉండకూడదని రాజ్యాంగం నిర్దేశిస్తుంది.

ప్రత్యేక సమావేశాలు నిర్వహించడానికి  పాటించే విధానం

భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 85(1)లో పార్లమెంటు ప్రత్యేక సెషన్‌ను పిలిచే ప్రక్రియ వివరించబడింది.

• ఈ రాజ్యాంగ నిబంధన అవసరమైతే ప్రత్యేక సమావేశాలతో సహా పార్లమెంటును సమావేశపరిచే అధికారాన్ని రాష్ట్రపతికి ఇస్తుంది.
• ఆర్టికల్ 85(1)లో– “అధ్యక్షుడు ఎప్పటికప్పుడు ప్రతి పార్లమెంటు సభను తను/ఆమె సరైనది అనుకున్న సమయంలో మరియు ప్రదేశంలో సమావేశానికి పిలిపిస్తారు, అయితే ఒక సెషన్‌లో దాని చివరి సమావేశం మరియు తేదీ మధ్య ఆరు నెలలు మించి సమయం ఉండకూడదు.
• సాధారణ సమావేశాలకు ప్రతి ఆరు నెలలకు రెండు సెషన్‌లు నిర్వహించాలని రాజ్యాంగం నిర్దేశించినప్పటికీ, పార్లమెంటును తరచుగా సమావేశపరచడాన్ని రాజ్యాంగం నిషేధించలేదు.

Sharing is caring!