నేషనల్ మిషన్ ఆన్ అడ్వాన్స్డ్ అండ్ హై-ఇంపాక్ట్ రీసెర్చ్ (MAHIR)
నేషనల్ మిషన్ ఆన్ అడ్వాన్స్డ్ అండ్ హై-ఇంపాక్ట్ రీసెర్చ్ (MAHIR) అనే కొత్త చొరవపై విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ మరియు కొత్త మరియు పునరుత్పాదక ఇంధన మంత్రిత్వ శాఖ సహకరిస్తున్నాయి. భారతదేశం లోపల మరియు వెలుపల విద్యుత్ రంగంలో అభివృద్ధి చెందుతున్న సాంకేతికతలను గుర్తించడం మరియు అభివృద్ధి చేయడం ఈ మిషన్ లక్ష్యం.
భారతదేశాన్ని గ్లోబల్ మ్యానుఫ్యాక్చరింగ్ హబ్‌గా మార్చడం ద్వారా విద్యుత్ రంగంలో సరికొత్త సాంకేతికతల స్వదేశీ పరిశోధన, అభివృద్ధి మరియు ప్రదర్శనను ప్రోత్సహించడం దీని లక్ష్యం. ఈ మిషన్ కోసం నిధులు విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ, నూతన మరియు పునరుత్పాదక ఇంధన మంత్రిత్వ శాఖ మరియు కేంద్ర ప్రభుత్వ రంగ సంస్థల నుండి వస్తాయి, అవసరమైతే భారత ప్రభుత్వ బడ్జెట్ నుండి అదనపు వనరులు కేటాయించబడతాయి.
పరిచయం
2023 నుండి 2028 వరకు ఐదు సంవత్సరాల ప్రారంభ కాలానికి అమలు చేయడానికి షెడ్యూల్ చేయబడింది, ఆలోచన నుండి ఉత్పత్తికి వరకూ MAHIR సాంకేతిక జీవన చక్రాన్ని అనుసరిస్తుంది. నికర జీరో ఉద్గారాల వంటి జాతీయ ప్రాధాన్యతలను సాధించడంలో, అలాగే మేక్ ఇన్ ఇండియా మరియు స్టార్ట్-అప్ ఇండియా వంటి కార్యక్రమాలకు మద్దతు ఇవ్వడంలో ఈ మిషన్ కీలక పాత్ర పోషిస్తుందని కేంద్ర విద్యుత్ & NRE మంత్రి శ్రీ R. K. సింగ్ ఉద్ఘాటించారు.
ఇది ఐక్యరాజ్యసమితి యొక్క సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాలను సాధించడానికి (SDGs) కూడా దోహదపడుతుంది. భారతదేశ విద్యుత్ అవసరాలని అంచనా వేసిన గణనీయమైన వృద్ధిని మరియు దేశం యొక్క ఇంధన పరివర్తనను నడపడంతో పాటు ఆవిష్కరణల ఆవశ్యకతను మంత్రి సింగ్ తెలియజేశారు.
నేషనల్ మిషన్ ఆన్ అడ్వాన్స్డ్ అండ్ హై ఇంపాక్ట్ రీసెర్చ్ (MAHIR) గురించి
విద్యుత్ రంగంలో ఆవిష్కరణలు, పరిశోధన అనువాదాల కోసం పర్యావరణ వ్యవస్థను సృష్టించడానికి పరిశ్రమలు, విద్యావేత్తలు మరియు ప్రభుత్వం మధ్య సహకారాన్ని మహిర్ ప్రోత్సహిస్తుందని విద్యుత్ కార్యదర్శి శ్రీ అలోక్ కుమార్ పేర్కొన్నారు. ఐఐటీలు, ఐఐఎంలు, ఎన్ ఐటీలు, ఐఐఎస్ ఈఆర్ లు, యూనివర్సిటీలు వంటి ప్రముఖ సంస్థలతో పాటు విద్యుత్ రంగంలో స్టార్టప్ లు, స్థాపించిన పరిశ్రమలతోనూ ఈ మిషన్ పనిచేయనుంది. ఈ ఇన్నోవేషన్ ఎకోసిస్టమ్ ఏర్పాటులో ప్రభుత్వం కీలక పాత్ర పోషించనుంది.
మహీర్: ముఖ్య లక్ష్యాలు
మిషన్ యొక్క ప్రధాన లక్ష్యాలు:
- ప్రపంచ విద్యుత్ రంగానికి భవిష్యత్ ప్రాముఖ్యత ఉన్న అభివృద్ధి చెందుతున్న సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలు మరియు రంగాలను గుర్తించడం మరియు దేశంలో సంబంధిత సాంకేతిక పరిజ్ఞానాల పూర్తి అభివృద్ధిని చేపట్టడం.
- విద్యుత్ రంగంలోని భాగస్వాములు కలిసి పనిచేయడానికి మరియు సమిష్టిగా ఆలోచనలను మేధోమథనం చేయడానికి, సినర్జిస్టిక్ టెక్నాలజీలను అభివృద్ధి చేయడానికి మరియు సజావుగా సాంకేతిక బదిలీకి మార్గాలను సృష్టించడానికి ఒక భాగస్వామ్య వేదికను ఏర్పాటు చేయడం.
- స్వదేశీ సాంకేతిక పరిజ్ఞానం కోసం పైలట్ ప్రాజెక్టులకు, ముఖ్యంగా భారతీయ అంకుర సంస్థలు అభివృద్ధి చేసిన వాటికి మద్దతు ఇవ్వడం, వాటి వాణిజ్యీకరణను సులభతరం చేయడం.
- అధునాతన సాంకేతిక పరిజ్ఞానాల పరిశోధనాభివృద్ధిని వేగవంతం చేయడానికి, ద్వైపాక్షిక లేదా బహుపాక్షిక సహకారం ద్వారా నైపుణ్య సామర్థ్యాలు, అధునాతన సాంకేతికతలకు ప్రాప్యతను పెంపొందించడానికి అంతర్జాతీయ పొత్తులు మరియు భాగస్వామ్యాలను ఉపయోగించుకోవడానికి ఉపయోగపడుతుంది. ఇది జ్ఞాన మార్పిడి మరియు సాంకేతిక పరిజ్ఞాన బదిలీని సులభతరం చేస్తుంది.
- శాస్త్రీయ మరియు పారిశ్రామిక పరిశోధనాభివృద్ధిని ప్రోత్సహించి విస్తరించడం, అలాగే దేశంలోని విద్యుత్ రంగంలో డైనమిక్ మరియు సృజనాత్మక పర్యావరణ వ్యవస్థను సృష్టించడం.
- విద్యుత్ వ్యవస్థకు సంబంధించిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానం, అనువర్తనాల అభివృద్ధిలో మన దేశాన్ని అగ్రగామి దేశాలలో ఒకటిగా నిలిపేందుకు కృషి చేయనుంది.
మహిర్: పరిశోధన యొక్క కీలక రంగాలు
మొదట, పరిశోధన క్రింది ఎనిమిది రంగాలపై దృష్టి పెడుతుంది:
- లిథియం-అయాన్ నిల్వ బ్యాటరీలకు ప్రత్యామ్నాయాలను అన్వేషించడం.
- భారతీయ వంట పద్ధతులకు అనుగుణంగా ఎలక్ట్రిక్ కుక్కర్లు మరియు ప్యాన్‌లను మార్చడం.
- మొబిలిటీలో సమర్థవంతమైన ఇంధన కణాల కోసం గ్రీన్ హైడ్రోజన్‌ను ఉపయోగించడం.
- కార్బన్ క్యాప్చర్ కోసం పద్ధతులను అభివృద్ధి చేయడం.
- పునరుత్పాదక వనరుగా జియో థర్మల్ ఎనర్జీని ఉపయోగించడం.
- ఘన-స్థితి శీతలీకరణ సాంకేతికతలను పరిశోధించడం.
- ఎలక్ట్రిక్ వెహికల్ (EV) బ్యాటరీలను మెరుగుపరచడానికి నానో-టెక్నాలజీని ఉపయోగించడం.
- కోల్డ్ రోల్డ్ గ్రెయిన్-ఓరియెంటెడ్ (CRGO) పదార్థాల కోసం స్వదేశీ సాంకేతికతను అభివృద్ధి చేయడం.
మహీర్: మిషన్ నిర్మాణం
ఈ మిషన్ లో సాంకేతిక కమిటీ, అపెక్స్ కమిటీ అనే రెండు ప్రధాన సంస్థలు ఉంటాయి.
టెక్నికల్ స్కోపింగ్ కమిటీ (TSC)
- సెంట్రల్ ఎలక్ట్రిసిటీ అథారిటీ చైర్‌పర్సన్ నేతృత్వంలోని టెక్నికల్ స్కోపింగ్ కమిటీ, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రస్తుత మరియు అభివృద్ధి చెందుతున్న పరిశోధనా ప్రాంతాలను విశ్లేషించి వాటిని గుర్తిస్తుంది.
- ఇది మిషన్‌లో భాగంగా అభివృద్ధి చేయవలసిన సంభావ్య సాంకేతికతలను సూచిస్తుంది, వాటి సాంకేతిక-ఆర్థిక ప్రయోజనాలకు సమర్థనలను అందిస్తుంది, పరిశోధన ప్రణాళికలను రూపుమాపడం మరియు ఆమోదించబడిన పరిశోధన ప్రాజెక్టులను క్రమం తప్పకుండా పర్యవేక్షిస్తుంది.
- ప్రపంచవ్యాప్తంగా కొనసాగుతున్న మరియు అభివృద్ధి చెందుతున్న పరిశోధనా ప్రాంతాలను గుర్తించడానికి సాంకేతిక స్కోపింగ్ కమిటీ (TSC) ఒక సర్వేను నిర్వహిస్తుంది. ఆ తర్వాత అపెక్స్ కమిటీకి సిఫారసులను అందజేస్తుంది.
- మిషన్‌లో అభివృద్ధి చేయగల సంభావ్య సాంకేతికతలను TSC నిర్ణయిస్తుంది. ఇది విద్యుత్ రంగం యొక్క భవిష్యత్తు కోసం ఈ సాంకేతికతల యొక్క ప్రాముఖ్యతను హైలైట్ చేస్తుంది మరియు స్వదేశీ అభివృద్ధి యొక్క ప్రయోజనాలను సమర్థిస్తుంది.
- TSC మార్కెట్‌లో ఈ సాంకేతికతలను ప్రోత్సహించడానికి రోడ్‌మ్యాప్‌ను కూడా రూపొందిస్తుంది.
- అదనంగా, TSC తుది ఉత్పత్తికి కావలసిన స్పెసిఫికేషన్లను నిర్వచిస్తుంది.
- ఆమోదించబడిన పరిశోధన ప్రాజెక్ట్‌ల పురోగతిని కాలానుగుణంగా పర్యవేక్షించడానికి కూడా ఇది బాధ్యత వహిస్తుంది.
అపెక్స్ కమిటీ
- కేంద్ర విద్యుత్ & కొత్త మరియు పునరుత్పాదక ఇంధన మంత్రి నేతృత్వంలోని అపెక్స్ కమిటీ, అభివృద్ధి చేయాల్సిన సాంకేతికతలు మరియు ఉత్పత్తుల గురించి చర్చించి పరిశోధన ప్రతిపాదనలను ఆమోదిస్తుంది.
- అపెక్స్ కమిటీ అంతర్జాతీయ సహకారాల అవకాశాలను కూడా పరిశీలిస్తుంది.
- అపెక్స్ కమిటీ పరిశోధన ప్రతిపాదనలకు ఆమోదం అందిస్తుంది మరియు పరిశోధన కార్యకలాపాల పురోగతిని పర్యవేక్షిస్తుంది.
- మిషన్ కింద అభివృద్ధి చేయాల్సిన సాంకేతికతలు మరియు ఉత్పత్తులపై ఇది ఉద్దేశపూర్వకంగా చర్చిస్తుంది.
- అన్ని పరిశోధన ప్రతిపాదనలు మరియు ప్రాజెక్ట్‌లను ఆమోదించడానికి అపెక్స్ కమిటీకి తుది అధికారం ఉంటుంది.
- TSC సాంకేతికత అభివృద్ధికి అంతర్జాతీయ సహకారాన్ని సిఫార్సు చేస్తే, అపెక్స్ కమిటీ సంబంధిత సహకార దేశంతో చర్చిస్తుంది.
- ఏదైనా సహకారానికి ఆమోదం, అభివృద్ధి చేయాల్సిన సాంకేతికత ఎంపిక మరియు సహకరించే దేశంతో కుదుర్చుకోవాల్సిన ఒప్పందాలకు సంబంధించి అపెక్స్ కమిటీ నిర్ణయాలు తీసుకుంటుంది.
అపెక్స్ కమిటీకి ప్రాతినిధ్యం వహించేవారు ఈ క్రింది పట్టిక తెలియచేస్తుంది:
| కేంద్ర విద్యుత్ మరియు నూతన పునరుత్పాదక ఇంధన శాఖ మంత్రి | చైర్ పర్సన్ |
| విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ కార్యదర్శి | మెంబర్ |
| కొత్త మరియు పునరుత్పాదక ఇంధన మంత్రిత్వ శాఖ కార్యదర్శి | మెంబర్ |
| సెక్రటరీ, డి/ఓ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ | మెంబర్ |
| ప్రిన్సిపల్ సైంటిఫిక్ అడ్వైజర్ లేదా అతని/ఆమె ప్రతినిధి | మెంబర్ |
| ఛైర్ పర్సన్, సీఈఏ | మెంబర్ |
| నీతి ఆయోగ్ ప్రతినిధి | మెంబర్ |
| విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సంయుక్త కార్యదర్శి/ఆర్థిక సలహాదారు (టీఅండ్ఆర్) | మెంబర్ |
| ఎన్టీపీసీ/ పీజీసీఐఎల్/ పీఎఫ్సీ/ ఆర్ఈసీ/ ఎన్హెచ్పీసీ/ నీప్కో/ టీహెచ్డీసీ/ ఎస్జేవీఎన్ఎల్/ జీసీఐఎల్/ ఐఆర్ఈడీఏ, ఎండీ, ఎస్ఈసీఐ, బీబీఎంబీ/ డీవీసీ, ఎన్పీటీఐ/ బీఈఈ/ ఎన్ఐఎస్ఈ/ ఎన్ఐఎస్ఈ/ ఎన్ఐడబ్ల్యూఈ/ ఎన్ఐబీఈల డీజీల సీఎండీలు | సభ్యులు |
| ఐఐటీల డైరెక్టర్లు, ఢిల్లీ/ బొంబాయి/ మద్రాస్/ కాన్పూర్ | సభ్యుడు(లు) |
| డైరెక్టర్ జనరల్, సీఎస్ఐఆర్ | మెంబర్ |
| డైరెక్టర్ జనరల్, సీపీఆర్ఐ | మెంబర్ కన్వీనర్ |
మహిర్: స్కోప్ మరియు విజన్
- పరిశోధనా ప్రాంతాలను అపెక్స్ కమిటీ గుర్తించి ఆమోదించిన తర్వాత, నిర్దిష్ట ఫలితాలను సాధించడంపై దృష్టి సారించి, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న కంపెనీలు మరియు సంస్థల నుండి నిధుల కోసం ప్రతిపాదనలను మిషన్ ఆహ్వానిస్తుంది.
- ప్రతిపాదనల ఎంపిక నాణ్యత మరియు వ్యయ పరిశీలనల కలయికపై ఆధారపడి ఉంటుంది. సాంకేతికతలను అభివృద్ధి చేయడానికి మంత్రిత్వ శాఖల సంస్థలు ఎంచుకున్న రీసెర్చ్ ఏజెన్సీతో కూడా సహకరించవచ్చు.
- అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానం యొక్క మేధో సంపత్తి హక్కులు (IPR) భారత ప్రభుత్వం మరియు పరిశోధనా సంస్థ మధ్య భాగస్వామ్యం చేయబడతాయి.
- అదనంగా, మిషన్ భారతీయ స్టార్ట్-అప్‌లు చేపట్టే పైలట్ ప్రాజెక్ట్‌లకు నిధులను అందిస్తుంది మరియు రెండు మంత్రిత్వ శాఖల పరిధిలోని కేంద్ర ప్రభుత్వ రంగ సంస్థల ద్వారా వాటి వాణిజ్యీకరణలో సహాయం చేస్తుంది.
- స్టార్టప్‌లు తమ IPRని భారత ప్రభుత్వం లేదా సెంట్రల్ పవర్ రీసెర్చ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌తో పంచుకోవాల్సి ఉంటుంది.
జ్ఞానం మరియు సాంకేతికత బదిలీని ప్రారంభించడానికి మిషన్ అంతర్జాతీయ సహకారాన్ని సులభతరం చేస్తుంది. సాంకేతికతలను సంయుక్తంగా అభివృద్ధి చేయడానికి ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న అగ్రశ్రేణి ప్రయోగశాలలతో భాగస్వామ్యాన్ని కూడా కోరుతుంది.
మరింత చదవండి:
| తాజా ఉద్యోగ ప్రకటనలు | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
| ఉచిత స్టడీ మెటీరియల్ (APPSC, TSPSC) | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
| ఉచిత మాక్ టెస్టులు | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
