మధ్యయుగ చరిత్ర 12 AD నుండి 16 AD వరకు ముఖ్యమైన రాజ్యాలు

క్రీ.శ.1200 నుండి క్రీ.శ.1526 మధ్య ఉత్తర భారతదేశంలో గణనీయమైన ప్రాంతాలను పాలించిన పాలకులను సుల్తానులు అని, వారి పాలనా కాలాన్ని ఢిల్లీ సుల్తానేట్ అని పిలిచేవారు. ఈ పాలకులు టర్కిష్ మరియు ఆఫ్ఘన్ సంతతికి చెందినవారు. ఉత్తర భారతదేశంలో ప్రధానంగా రాజపుత్రులుగా ఉన్న భారతీయ పాలక వంశాలను ఓడించిన తరువాత వారు భారతదేశంలో తమ పాలనను స్థాపించారు. ఢిల్లీ నుండి దండయాత్ర చేసిన టర్క్ ముహమ్మద్ ఘోరి చేత పదవీచ్యుతుడైన ప్రధాన పాలకుడు పృథ్వీ రాజ్ చౌహాన్. ఈ సుల్తానులు 300 సంవత్సరాలకు పైగా (క్రీ.శ 1200 నుండి క్రీ.శ 1526 వరకు) పాలించారు. ఢిల్లీ సుల్తానులలో చివరివాడైన ఇబ్రహీం లోడీని క్రీ.శ.1526లో భారతదేశంలో మొఘల్ సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించిన బాబర్ నాయకత్వంలో మొఘలులు పట్టాభిషేకం చేశారు.

APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group

14వ శతాబ్దంలో భారతదేశంలో నాలుగు రాజ్యాలు ఉన్నాయి అవి:

1. దేవగిరి (పశ్చిమ దక్కన్ ప్రాంతం)
2. ద్వారసముద్రం
3. వరంగల్ లోని కాకతీయులు
4. మధురై పాండ్యులు

దేవగిరి (పశ్చిమ దక్కన్ ప్రాంతం)

• దేవగిరి భారతదేశంలోని మహారాష్ట్రలోని 14వ శతాబ్దపు కోట నగరం, చారిత్రక త్రిభుజాకార కోటను 1187లో మొదటి యాదవ రాజు భిలాన్ నిర్మించారు.
• శ్రీకృష్ణుడు వీరి వంశానికి చెందిన వారు అని ఇతిహాసాలలో ఉంది.
• వీరి రాజ్యం తుంగభద్ర నుండి నర్మదా వరకు విస్తరించి ఉంది, వీరిని సీనా, సేవునా అని కూడా పిలిచేవారు .
• నాసిక్ నుండి దేవగిరి (దౌలతాబాద్) వరకు ఉన్న ప్రాంతం వరకు పరిపాలన చేసిన వారిని సేవణులుగా సంభోధించేవారు.
•  ఈ వంశానికి చెందిన గొప్ప రాజు రామచంద్ర దేవ ఇతను 1271 AD నుండి 1309 AD వరకు పాలించారు.
• అలా-ఉద్-దిన్-ఖిల్జీ వీరిని ఓడించి ఢిల్లీ సుల్తానేట్ కు సామంతుడిగా చేసాడు.
• ఢిల్లీ సుల్తానులు దేవగిరి కోటలో జుమా మసీదుని మరియు చాంద్ మినార్ ను నిర్మించారు.
• యాదవ వంశానికి మూలపురుషుడు దృథ పృహరుడు.
• యాదవ యుగ్ర-సంస్కృత కవులందరిలో హేముద్రి అగ్రగణ్యుడు, ఇతనే వ్రత ఖండ అనే గ్రంథాన్ని రచించారు.

ద్వారసముద్రం

• ద్వారసముద్రంలోని హోయసలు 11వ శతాబ్దం నుండి 14వ శతాబ్దం వరకు పాలించారు. శాసనాల ప్రకారం మొదటి చక్రవర్తి నృపకాముడు.
• ద్వారసముద్రం యొక్క పాత పేరు “హళేబీడు”.
• హోసలయాల వలన మైసూర్ రాజ్యం బాగా విస్తరించింది.
• వీరు కన్నడ సాహిత్యాన్ని ప్రోత్సహించారు.
• వినయాదిత్య (1006–1022 CE) మైసూర్‌లో సోసావీర్ రాజధానిగా ఒక చిన్న రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు.
• వినయాదిత్య కుటుంబానికి చెందిన మొదటి విశిష్ట పాలకుడు విష్ణువర్ధనుడు రాజధానిని ద్వారసముద్రానికి మార్చాడు.
• వీరి కాలంలో విశిష్టద్యూవ అత్యంత ప్రజాదరణ పొందాడు.

వరంగల్ కాకతీయులు (12వ -14వ శతాబ్దాలు A.D.)

• కాకతీయుల తొలి ప్రస్తావన తూర్పు చాళుక్య రాజు దానార్ణవుడి మాగల్లు శాసనం (క్రీ.శ. 950) లో ఉంది.. ఇది గుండియ – ఎరియ – కాకర్త్య గుండనల గురించి వివరిస్తుంది.
• మొదటి బేతరాజు (క్రీ.శ. 992 – 1052) మంత్రి నారణయ్య శనిగరంలోని యుద్ధమల్ల జైనాలయాన్ని పునర్నిర్మించాడు.
• మొదటి ప్రోలరాజు (క్రీ.శ. 1052-1076) ఇతనికి అరికేసరి/ అరిగజకేసరి అనే బిరుదులు కలవు. ఇతడు కేసరి తటాకాన్ని తవ్వించాడు.
• రెండో ప్రోలరాజు (క్రీ.శ. 1116-1157), ఇతని విజయాలు రుద్రదేవుడి అనుమకొండ శాసనంలో ఉన్నాయి.
• రెండో బేతరాజు (1076-1108), ఇతనికి త్రిభువనమల్ల, విక్రమచక్ర అనే బిరుదులు కలవు
• కృష్ణా మరియు గోదావరి చాళుక్యుల నుండి హనుమకొండను రాజధానిగా చేసుకుని పాలించారు.
• తదుపరి గొప్ప పాలకుడు గణపతి (1199-1261. A.D.), ఇతను చోళుల నుండి కంచి వరకు భూభాగాలను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.

విజయనగర సామ్రాజ్యం (1336-1672 A.D.):

హరిహర మరియు బుక్క హోయసల రాజు వీర బల్లాల III క్రింద పనిచేశారు వారు 1336 A.D లో తుంగభద్ర దక్షిణ ఒడ్డున విజయనగరం నగరాన్ని స్థాపించారు. వారి రాజధాని హంపి. విజయనగర రాజ్యాన్ని మూడు వందల సంవత్సరాలకు పైగా నాలుగు రాజవంశాలు వరుసగా పాలించాయి:

సంగమ రాజవంశం (1336–1485).

సాళువ రాజవంశం (1485–1505).

తుళువ రాజవంశం (1505–1570)

మధురై పాండ్యులు

• పాండ్యుల రాజధాని మధురై వీరిలో మొదటి పాండ్యరాజు జటావర్మ కులశేఖరుడు.
• క్రీ.శ 1251 నాటికి చోళులకు సామంతులుగా పాండ్యులు మారారు.
• మారవర్మ కులశేఖరుని కాలంలో వెనిస్‌ యాత్రికుడు మార్క్ పోలో పాండ్య రాజ్యాన్ని సందర్శించాడు, ఇతను పాండ్యరాజ్యాన్ని మబుల్ అని వర్ణించాడు.
• పల్లవుల యుద్ధంలో శ్రీమార శ్రీ వల్లభుడు మరణించాడు.
• పాండ్య రాజులలో సమర్ధుడు జటావర్మ సుందర పాండ్యుడు, ఇతని తర్వాత పాలకుడు మారవర్మ కులశేఖరుడు

Sharing is caring!