అంతర రాష్ట్ర మండలి – కూర్పు, విధులు మరియు మరిన్ని వివరాలు

అంతర రాష్ట్ర మండలి

భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 263 ప్రకారం, ఒక అంతర్-రాష్ట్ర మండలి (ISC) “ఏ సమయంలోనైనా రాష్ట్రపతికి అవసరం అనిపిస్తే, ఒక కౌన్సిల్ ఏర్పాటు ద్వారా ప్రజా ప్రయోజనాలను పరిష్కరిస్తారని” ఏర్పాటు చేయవచ్చు. సర్కారియా కమిషన్ ప్రతిపాదనపై, మే 28, 1990న రాష్ట్రపతి ఉత్తర్వు ద్వారా దీనిని ఏర్పాటు చేశారు. అంతర్-రాష్ట్ర మండలి (ఇంటర్-స్టేట్ కౌన్సిల్) అనేది శాశ్వత రాజ్యాంగ సంస్థ కాదు. సర్కారియా కమిషన్ సిఫార్సుపై 28 మే 1990 నాటి రాష్ట్రపతి ఉత్తర్వు ద్వారా అంతర రాష్ట్ర మండలి ఏర్పడింది. ప్రధానమంత్రి నేతృత్వంలోని అంతర రాష్ట్ర మండలి ప్రధానంగా వివిధ ప్రభుత్వాల మధ్య చర్చల వేదికగా పనిచేయడానికి ఉద్దేశించబడింది. మండలి సంవత్సరానికి కనీసం మూడుసార్లు సమావేశమవుతుంది. మండలి స్టాండింగ్ కమిటీ కూడా ఉంది.

అంతర రాష్ట్ర మండలి యొక్క కూర్పు

• ప్రధానమంత్రి నేతృత్వంలోని అంతర్ రాష్ట్ర మండలి ఉంటుంది మరియు  ఛైర్మన్ గా ప్రధాన మంత్రి వ్యవహరిస్తారు.
• అన్ని రాష్ట్రాల ముఖ్యమంత్రులు అంతర రాష్ట్ర మండలి యొక్క సభ్యులు
• శాసనసభను కలిగి ఉన్న కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల ముఖ్యమంత్రులు మరియు శాసనసభ లేని UTల నిర్వాహకులు మరియు రాష్ట్రపతి పాలనలో రాష్ట్రాల గవర్నర్లు అంతర రాష్ట్ర మండలి సభ్యులు
• కేంద్ర మంత్రి మండలిలో కేబినెట్ హోదా కలిగిన ఆరుగురు మంత్రులను ప్రధానమంత్రి సభ్యులు నామినేట్ చేయాలి
• క్యాబినెట్‌లో నలుగురు మంత్రులు శాశ్వత ఆహ్వానితుల సభ్యులుగా ఉంటారు

గమనిక: కేంద్ర ప్రభుత్వంలో స్వతంత్ర బాధ్యతలు కలిగిన ఇతర మంత్రులు మరియు రాష్ట్ర మంత్రులను కౌన్సిల్ ఛైర్మన్ నామినేట్ చేసినట్లయితే లేదా వారి ఆధీనంలో ఉన్న అంశానికి సంబంధించిన ఏదైనా అంశం చర్చకు వచ్చినప్పుడు వారిని శాశ్వత ఆహ్వానితులుగా ఆహ్వానించవచ్చు.

APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group

అంతర రాష్ట్ర మండలి ఆర్టికల్

ఆర్టికల్ 263 ప్రకారం రాష్ట్రాల మధ్య మరియు కేంద్రం మరియు రాష్ట్రాల మధ్య సమన్వయాన్ని సులభతరం చేయడానికి అంతర రాష్ట్ర మండలి ఏర్పాటును సూచిస్తుంది.

రాష్ట్రపతి ప్రజా ప్రయోజనాల కోసం అవసరం అనిపించినపుడు అటువంటి మండలిని ఏర్పాటు చేయవచ్చు. అటువంటి కౌన్సిల్ యొక్క విధుల స్వభావాన్ని, అలాగే దాని సంస్థ మరియు విధానాన్ని నిర్వచించే అధికారం కూడా అతనికి ఉంది.

అంతర రాష్ట్ర మండలి రాజ్యాంగ సంస్థ?

సర్కారియా కమిషన్ సిఫార్సుపై 28 మే 1990 నాటి రాష్ట్రపతి ఉత్తర్వు ద్వారా అంతర్ రాష్ట్ర మండలి ఏర్పడింది. ఇది రాష్ట్రపతి ఉత్తర్వు ద్వారా ఏర్పాటు చేయబడిన అశాశ్వత, రాజ్యాంగబద్ధమైన సంస్థ. ఇది రాష్ట్ర అధికారాలను వికేంద్రీకరించడానికి ఏర్పడింది మరియు సహకారం, సమన్వయం మరియు ఉమ్మడి విధానాల పరిణామానికి సాధనంగా పనిచేస్తుంది.

అంతర రాష్ట్ర మండలి విధులు

అంతర్ రాష్ట్ర మండలి అనేది యూనియన్ మరియు రాష్ట్రాలు లేదా రాష్ట్రాల మధ్య ఉమ్మడి ఆసక్తి ఉన్న విషయాలను పరిశోధించడానికి మరియు చర్చించడానికి, సిఫార్సులను చేయడం మరియు మెరుగైన సమన్వయం కోసం విధులను కలిగి ఉండే ఒక సిఫార్సు సంస్థ.

అంతర్ రాష్ట్ర మండలి విధులు

• దేశవ్యాప్తంగా సహకార సమాఖ్యవాదాన్ని ప్రోత్సహించడానికి మరియు మద్దతు ఇవ్వడానికి బలమైన సంస్థాగత ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ను ఏర్పాటు చేయడం, అలాగే సాధారణ సమావేశాలను నిర్వహించడం ద్వారా కౌన్సిల్ మరియు జోనల్ కౌన్సిల్‌లను సక్రియం చేయడం.
• కేంద్ర-రాష్ట్ర మరియు అంతర్-రాష్ట్ర సంబంధాలలో పెండింగ్‌లో ఉన్న మరియు ఉద్భవిస్తున్న అన్ని సమస్యలను పరిగణనలోకి తీసుకోవడానికి జోనల్ మరియు ఇంటర్ అంతర్ రాష్ట్ర మండలి లను అనుమతిస్తుంది.
• వారి సిఫార్సుల అమలును పర్యవేక్షించడానికి పటిష్టమైన వ్యవస్థను సృష్టిస్తుంది.

ప్రభుత్వాల మధ్య చట్టపరమైన వివాదాన్ని నిర్ణయించడానికి ఆర్టికల్ 131 ప్రకారం సుప్రీం కోర్ట్ అధికార పరిధికి అంతర్ రాష్ట్ర వివాదాలపై విచారణ మరియు సలహా ఇవ్వడానికి అంతర్ రాష్ట్ర మండలి యొక్క విధి పరిపూరకరమైనది. మండలి ఏదైనా వివాదాన్ని చట్టపరమైన లేదా నాన్-లీగల్ అయినా ఎదుర్కోగలదు, కానీ దాని పనితీరు న్యాయస్థానం వలె కాకుండా సలహాదారుగా ఉంటుంది

అంతర రాష్ట్ర మండలి స్టాండింగ్ కమిటీ

• కౌన్సిల్ పరిశీలనకు సంబంధించిన విషయాలను నిరంతరం సంప్రదింపులు మరియు ప్రాసెసింగ్ కోసం ఇది 1996లో ఏర్పాటు చేయబడింది.
• ఇది క్రింది సభ్యులను కలిగి ఉంటుంది: (i) ఛైర్మన్‌గా కేంద్ర హోం మంత్రి (ii) ఐదుగురు కేంద్ర క్యాబినెట్ మంత్రులు (iii) తొమ్మిది మంది ముఖ్యమంత్రులు కౌన్సిల్‌కు ఇంటర్-స్టేట్ కౌన్సిల్ సెక్రటేరియట్ అనే సెక్రటేరియట్ సహాయం చేస్తుంది.
• ఈ సచివాలయం 1991లో ఏర్పాటైంది మరియు దీనికి భారత ప్రభుత్వ కార్యదర్శి నేతృత్వం వహిస్తారు. 2011 నుండి, ఇది మండల పరిషత్తుల సెక్రటేరియట్‌గా కూడా పనిచేస్తుంది.

విధులు

• మండలి పరిశీలన కోసం స్టాండింగ్ కమిటీ నిరంతర సంప్రదింపులు మరియు ప్రక్రియ విషయాలను కలిగి ఉంటుంది, అంతర్-రాష్ట్ర మండలిలో పరిశీలనకు తీసుకునే ముందు కేంద్ర-రాష్ట్ర సంబంధాలకు సంబంధించిన అన్ని విషయాలను ప్రాసెస్ చేస్తుంది.
• కౌన్సిల్ సిఫార్సులపై తీసుకున్న నిర్ణయాల అమలును కూడా స్టాండింగ్ కమిటీ పర్యవేక్షిస్తుంది మరియు ఛైర్మన్ లేదా కౌన్సిల్ సూచించిన ఏదైనా ఇతర విషయాలను పరిగణనలోకి తీసుకుంటుంది.

అంతర రాష్ట్ర మండలి ప్రాముఖ్యత

జాతీయ మరియు సమాజ సంక్షేమాన్ని అభివృద్ధి చేయడానికి ఈ అంతర్ రాష్ట్ర కమిటీ కీలకం. ప్రజల ప్రయోజనాలు మరియు సంఘర్షణల ప్రకారం అటువంటి కమిటీలను ఏర్పాటు చేయడానికి రాష్ట్రపతికి పూర్తి హక్కు ఉంది. విధానాలు మరియు చట్టాలను చర్చించడానికి, మెరుగైన కేంద్ర-రాష్ట్ర సంబంధాలను నిర్మించడానికి మరియు అంతరాలను తగ్గించడానికి మరియు సంఘర్షణలు మరియు సవాళ్లను సరిదిద్దడానికి వారధిగా పనిచేయడానికి అంతర్ రాష్ట్ర మండలి తోడ్పడుతుంది. చట్టాల పనితీరును సరిగ్గా నిర్వహించడానికి సంవత్సరంలో ఏ సమయంలోనైనా అటువంటి మండలిని ఏర్పాటు చేసే హక్కు దేశ అధ్యక్షుడికి ఉంది.

Sharing is caring!