Fundamental Rights of Indian Constitution List, Significance | ప్రాథమిక హక్కులు: భారత రాజ్యాంగం ద్వారా ప్రాథమిక హక్కుల గురించిన అన్ని వివరాలు

Fundamental Rights of the Indian Constitution: The Fundamental Rights are named so because they are protected and guaranteed by the Constitution, which is the fundamental law of India. The Fundamental Rights are included in Part 3 of the Indian Constitution from Articles 14 to Article 35. All the Fundamental Rights in the Indian Constitution are taken from or inspired from the Constitution of the USA i.e., the Bill of Rights. Part 3 is also described as the Magna Carta of India. It carries a very comprehensive and long list of ‘justiciable’ Fundamental Rights. The fundamental duties and fundamental rights are complementary to each other. For a successful democracy, both fundamental rights and fundamental duties must co-exist.

భారత రాజ్యాంగం ప్రాథమిక హక్కుల జాబితాను కలిగి ఉంది. భారత రాజ్యాంగం యొక్క ఈ ప్రాథమిక హక్కులు భారత రాజ్యాంగంలోని పార్ట్ IIIలోని ఆర్టికల్ 12 నుండి 35 వరకు ఉన్నాయి. ప్రజల సరైన నైతిక మరియు భౌతిక అభ్యున్నతికి ప్రాథమిక హక్కులు చాలా అవసరం. ఇవి రాజ్యాంగంలో అంతర్భాగం కాబట్టి సాధారణ చట్టం ద్వారా మార్చడం లేదా తీసివేయడం సాధ్యం కాదు. ఏదైనా హక్కులు ఉల్లంఘించబడినట్లయితే, బాధిత వ్యక్తి తన హక్కుల రక్షణ మరియు అమలు కోసం సుప్రీంకోర్టు లేదా హైకోర్టుకు వెళ్లడానికి అర్హులు. ప్రాథమిక హక్కులు జాతీయ అత్యవసర పరిస్థితుల్లో మాత్రమే నిలిపివేయబడతాయి.

APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group

Fundamental Rights : Significance |ప్రాథమిక హక్కులు: ప్రాముఖ్యత

• ప్రాథమిక హక్కులు, భారత రాజ్యాంగంలోని మూడవ భాగం ఆర్టికల్ 12 నుండి 35 వరకు ప్రసాదించిన హక్కులు. ప్రాథమిక హక్కులు, పేరు సూచించినట్లుగా, ఇవి మానవ గౌరవం మరియు సమగ్రత యొక్క రక్షణ మరియు నిర్వహణకు అత్యంత ముఖ్యమైన వనరులలో ఒకటి, ఇది మొత్తం సమాజం అభివృద్ధికి కూడా దోహదం చేస్తుంది.
• సంపూర్ణ మరియు నిర్బంధ స్వభావం కారణంగా ఇవి ప్రాథమిక లేదా ప్రాథమికమైనవి అనే స్థితిని అందిస్తాయి, మరో మాటలో చెప్పాలంటే, ఈ హక్కులను ఏ అణచివేత ప్రభుత్వం లేదా వ్యక్తి సవరించలేని విధంగా, ఉల్లంఘించలేని విధంగా లేదా జోక్యం చేసుకోలేని విధంగా రూపొందించబడ్డాయి మరియు ఇవి హామీ ఇవ్వబడిన హక్కులు కాబట్టి, ఏ వ్యక్తి అయినా మరొకరిచే ఉల్లంఘించబడిన లేదా తారుమారు చేయబడిన హక్కుల నిర్వహణ లేదా అమలు కోసం సుప్రీంకోర్టును ఆశ్రయించవచ్చు.
• ప్రాథమిక హక్కులు రెండు సూత్రాల వ్యవస్థతో బాగా స్థాపించబడ్డాయి, మొదటి అంశం, ప్రభుత్వ అణచివేత చర్యలకు వ్యతిరేకంగా కోర్టు ప్రక్రియల ద్వారా విధించబడే ప్రజల న్యాయమైన హక్కులను అందిస్తుంది. రెండవ కోణం నుండి, ఈ హక్కులు ప్రభుత్వ చర్యలపై కొన్ని పరిమితులు మరియు పరిమితులతో నియంత్రించబడతాయి. తదనుగుణంగా, ప్రభుత్వం పరిపాలనాపరంగా లేదా శాసనపరంగా ఎటువంటి చర్యలు తీసుకోదు, ఫలితంగా ఈ హక్కులు ఉల్లంఘించబడతాయి.

Fundamental Rights of Indian Citizen | భారతీయ పౌరుని ప్రాథమిక హక్కులు

భారత రాజ్యాంగంలో ఆరు (6) ప్రాథమిక హక్కులు ఉన్నాయి.

1. సమానత్వ హక్కు(ఆర్టికల్స్. 14-18)
2. స్వేచ్ఛ హక్కు (ఆర్టికల్స్. 19-22)
3. దోపిడీ వ్యతిరేక హక్కు (ఆర్టికల్స్. 23-24)
4. మత స్వేచ్ఛ హక్కు (ఆర్టికల్స్. 25-28)
5. సాంస్కృతిక మరియు విద్యా హక్కులు (ఆర్టికల్స్. 29-30),
6. రాజ్యాంగ పరిష్కారాల హక్కు (ఆర్టికల్స్. 32-35)

1979కి ముందు ఏడు ప్రాథమిక హక్కులు ఉండేవి. భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 31లో ఉన్న 7వ ప్రాథమిక హక్కులు, “ఆస్తి హక్కు”. ఇది 20 జూన్ 1979 నుండి అమలులోకి వచ్చే 44వ సవరణ చట్టం 1978 ద్వారా రాజ్యాంగం ద్వారా రద్దు చేయబడింది.

Fundamental Rights List | ప్రాథమిక హక్కులు

ఆరు ప్రాథమిక హక్కులు క్రింద చర్చించబడ్డాయి.

1. Right to equality (Articles 14–18) | సమానత్వ హక్కు

ఇది సమాజంలోని అన్ని వర్గాలు మరియు హోదాల మధ్య “హోదా మరియు అవకాశాల సమానత్వం”ని సురక్షితం చేస్తుంది. ఇది ఆర్టికల్ 14-18లో ఉంది.

2. Right to freedom (Articles 19–22) | స్వేచ్ఛ హక్కు

ఇది భారతదేశ పౌరులకు అందించబడిన స్వేచ్ఛ యొక్క ఆలోచనను ప్రోత్సహిస్తుంది. ఇది ఆర్టికల్ 19-22లో ఉంది.

3. Right against exploitation (Articles 23–24) | దోపిడీ వ్యతిరేక హక్కు

నిష్కపటమైన వ్యక్తులు లేదా రాజ్యం కూడా భారతీయ సమాజంలోని బలహీన వర్గాల దోపిడీని నిరోధించడం దీని లక్ష్యం. ఇది ఆర్టికల్ 23 మరియు 24లో ఉంది.

4. Right to freedom of religion (Articles 25–28) | మత స్వేచ్ఛ హక్కు

ఈ ప్రాథమిక హక్కు కింద, ఏ పౌరుడికైనా ఏ మతాన్ని ఆచరించే హక్కు ఉంటుంది. ఇది ఆర్టికల్స్ 25-28లో ఉంది.

5. Cultural and educational rights (Articles 29–30) | సాంస్కృతిక మరియు విద్యా హక్కులు

ఇది ప్రతి పౌరుడికి, ముఖ్యంగా మైనారిటీలకు, సాంస్కృతిక మరియు విద్యా హక్కులకు హామీ ఇస్తుంది. ఇది ఆర్టికల్స్ 29-30లో ఉంది.

6. Right to constitutional remedies (Article 32) | రాజ్యాంగ పరిష్కారాల హక్కు

ప్రాథమిక హక్కుల అమలు కోసం ఈ హక్కు ఉంది. ఇది ఆర్టికల్స్ 32-35లో ఉంది.

SSC, గ్రూప్స్ ,పోలీస్, రైల్వే పరీక్షల వంటి అన్ని పోటీ పరీక్షల్లో ఆర్టికల్స్‌కు అనుగుణంగా ప్రాథమిక హక్కులు ప్రధాన భాగం. ఈ కథనం ఏ ప్రభుత్వా ఉద్యోగనికైనా తరచుగా వచ్చే ప్రశ్నలకు సంబంధించిన అంశాలను కవర్ చేసింది.

Also Read: Polity Study Notes in Telugu

Fundamental Rights of Indian Constitution – FAQs

Q 1. భారతదేశంలో ఎన్ని ప్రాథమిక హక్కులు ఉన్నాయి?

జ: ఆరు ప్రాథమిక హక్కులు ఉన్నాయి.

Q2. రాజ్యాంగం ద్వారా ఏ ప్రాథమిక హక్కు రద్దు చేయబడింది?

జ: భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 31లో ఉన్న 7వ ప్రాథమిక హక్కులు, ‘ఆస్తి హక్కు’ 44వ సవరణ చట్టం 1978 ద్వారా 20 జూన్ 1979 నుండి అమలులోకి వచ్చేలా రాజ్యాంగం ద్వారా రద్దు చేయబడింది.

Q3. ప్రాథమిక హక్కులు ఎప్పుడు నిలిపివేయబడతాయి లేదా ఉనికిలో లేవు?

జ: జాతీయ అత్యవసర పరిస్థితుల్లో మాత్రమే ప్రాథమిక హక్కులు నిలిపివేయబడతాయి లేదా తాత్కాలికంగా నిలిపివేయబడతాయి.

Q4. భారత రాజ్యాంగంలోని ‘హృదయం మరియు ఆత్మ’ ఏ ఆర్టికల్?

జ: బి.ఆర్. ప్రకారం. అంబేద్కర్, ఆర్టికల్ 32 భారత రాజ్యాంగం యొక్క ‘హృదయం మరియు ఆత్మ’ అని అన్నారు.

****************************************************************************

మరింత చదవండి: 

Sharing is caring!