అవిశ్వాస తీర్మానం గురించి పూర్తి సమాచారం

అవిశ్వాస తీర్మానం అంటే ఏమిటి?

లోక్‌సభలో, ఏ సభ్యునికైనా అవిశ్వాస తీర్మానం ప్రతిపాదించే ప్రత్యేక హక్కు ఉంటుంది. అవిశ్వాసం అంటే వాడుక బాషలో ప్రభుత్వం పై నమ్మకం లేదు అని చెప్పుకోవచ్చు. ప్రతిపక్షం లోని సభ్యులు  ప్రస్తుత ప్రభుత్వానికి మెజారిటీ లేదని సభ్యుడు విశ్వసిస్తే మాత్రమే ఈ తీర్మానాన్ని ప్రవేశపెడతారు. స్పీకర్ తీర్మానాన్ని ఆమోదించిన తర్వాత, కేంద్రంలోని అధికార పార్టీ తన మెజారిటీని సభలో నిరూపించుకోవాలి లేకపోతే ప్రభుత్వం కూలిపోయే అవకాశం ఉంటుంది.

APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group

ఎవరు అవిశ్వాస తీర్మానాన్ని ఎవరు ప్రవేశ పెట్టవచ్చు?

లోక్ సభలో ఉన్న సభ్యులు ఎవ్వరైన ఈ అవిశ్వాస తీర్మానాన్ని ప్రవేశపెట్టవచ్చు కాకపోతే అవిశ్వాస తీర్మానాన్ని కనీసం 50 మంది సభ్యులు దానికి మద్దతు ఇవ్వాలి. రాజ్యసభ లోని సభ్యులకి అవిశ్వాస తీర్మానం పెట్టె హక్కు లేదు.

అవిశ్వాస తీర్మానం ఎలా ప్రవేశ పెట్టెడప్పుడు పాటించవల్సిన నియమాలు ఏమిటి ?

అవిశ్వాస తీర్మానం ప్రవేశ పెట్టేముందు మరియు ప్రవేశ పెట్టిన తర్వాత లోక్ సభ నియమాలని తప్పక పాటించాలి అవి:

• రూల్ 198(1)(ఎ) ప్రకారం: స్పీకర్ సభ్యులని పిలిచి తీర్మానాన్ని ప్రవేశపెట్టడానికి ఒక తేదీని అడుగుతారు.
• రూల్ 198(1)(బి) ప్రకారం: అటువంటి సెలవు కోరే సభ్యుడు అతను/ఆమె తీర్మానాన్ని ప్రతిపాదించిన రోజు ఉదయం 10 గంటలలోపు లోక్‌సభ సెక్రటరీ జనరల్‌కు లిఖిత పూర్వకంగా నోటీసు ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది.  ఉదయం 10 గంటల తర్వాత నోటీసు అందితే, అది మరుసటి రోజున వచ్చినట్టు భావించి ఆ తర్వాత సభ జరిగే రోజు పై తదుపరి చర్య చేపడతారు.
• రూల్ 198(2) ప్రకారం: తీర్మానం సరైనది అని స్పీకర్ అభిప్రాయపడితే, అతను/ఆమె తీర్మానాన్ని సభకు చదివి వినిపిస్తారు, దానికి అనుకూలంగా ఉన్న సభ్యులను వారి స్థానాల్లో లేవమని అభ్యర్థిస్తారు.
• కనీసం, 50 మంది సభ్యులు తీర్మానాన్ని బలపరిస్తే, స్పీకర్ అవిశ్వాస తీర్మానం ఆమోదించబడినట్లుగా ద్రువీకరిస్తారు
• అవిశ్వాస తీర్మానం అడిగిన తేది నుండి 10 రోజులలో లోపు తీర్మానం తీసుకోబడుతుంది
• రూల్ 198(3) ప్రకారం, తీర్మానం మంజూరు చేసినట్లయితే, స్పీకర్ ఒక రోజు/రోజులో కొంత భాగం/ కొన్ని రోజులను తీర్మానంపై చర్చకు కేటాయించే అవకాశం ఉంది. సభలో పరిస్థితిని పరిగణనలోకి తీసుకున్న తర్వాత తేదీని నిర్ణయించడం జరుగుతుంది.
• రూల్ 198(4) ప్రకారం: స్పీకర్ నిర్ణీత రోజున నిర్ణీత సమయంలో  తీర్మానం పై సభ నిర్ణయాన్ని నిర్ణయించడానికి అవసరమైన ప్రశ్నలను అనుమతిస్తారు.
• రూల్ 198(5): స్పీకర్ ప్రసంగాలకు సమయ పరిమితిని నిర్దేశిస్తారు.
• సభలో తీర్మానం ఆమోదం పొందితే, ప్రభుత్వం కూలిపోతుంది.

అవిశ్వాస తీర్మానంపై ఎవరు చర్చిస్తారు?

లోక్‌సభలో అవిశ్వాస తీర్మానం ప్రవేశ పెట్టాక దాని పై చర్చ జరుగుతుంది. తీర్మానాన్ని సమర్పించిన సభ్యునిచే చర్చ మొదలవుతుంది మరియు ఆ తర్వాత ప్రభుత్వం తీర్మానంపై ప్రతిస్పందిస్తుంది. ఆ తర్వాత ఈ తీర్మానంపై ప్రతిపక్షం లో ఉన్న సభ్యులు మాట్లాడే అవకాశం ఉంటుంది.

అవిశ్వాస తీర్మానం పై ఓటు ఎవరికి ఉంటుంది ?

అవిశ్వాస తీర్మానం చర్చ జరిగాక లోక్ సభ స్పీకర్ ఓటింగ్ నిర్వహిస్తారు  లోక్ సభ లో ఉన్న సభ్యులందరికీ అవిశ్వాస తీర్మానం పై ఓటు హక్కు ఉంటుంది.

వార్తల్లో అవిశ్వాస తీర్మానం ఎందుకు ఉంది ?

లోక్‌సభలో, ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ ప్రభుత్వంపై అవిశ్వాస తీర్మానం కోసం కాంగ్రెస్ పార్టీ మరియు కె చంద్రశేఖర్ రావు యొక్క భారత రాష్ట్ర సమితి (BRS) రెండూ వేర్వేరుగా నోటీసులు సమర్పించాయి. ఈ తీర్మానం మణిపూర్ లో నెలకొన్న అనిశ్చితికి సంబంధించింది. అనంతరం అవిశ్వాస తీర్మానాన్ని స్పీకర్ ఆమోదించారు.

ఈ తీర్మానానికి ఆమోదం తెలిపిన తర్వాత, ప్రధాని మోదీ ఈ అంశాన్ని సభలో ప్రస్తావించాలని విపక్షాలు పట్టుదలతో పట్టుబట్టాయి. తీర్మానంపై చర్చ సందర్భంగా ప్రధానమంత్రి హాజరు మరియు ప్రతిస్పందన కోసం ఒత్తిడి చేయడం విషయం యొక్క తీవ్రత అలాగే మణిపూర్ సమస్యపై ప్రభుత్వం నుండి సమాధానం కోరుతోంది.

దిగువ సభలో ప్రతిపక్ష పార్టీలకు 150 కంటే తక్కువ సీట్లు ఉండటం గమనార్హం. పర్యవసానంగా, వారు అవిశ్వాస తీర్మానం పెట్టాలని నిర్ణయించుకుంటే, వారి పరిమిత సంఖ్యా బలం కారణంగా వారు ఓటమిని ఎదుర్కొనే అవకాశం ఉంది. అదనంగా, లోక్‌సభలో చర్చ సందర్భంగా, ప్రతి పక్షానికి కేటాయించిన సమయాన్ని సభలో దాని బలం ప్రకారం నిర్ణయించబడుతుంది. దీనర్థం ప్రతిపక్షాలు తమ ప్రాతినిధ్యం తక్కువగా ఉన్నందున గణనీయమైన చర్చ సమయాన్ని అందుకోలేకపోవచ్చు.

భారత రాజకీయాల్లో గతంలో జరిగిన అవిశ్వాస తీర్మానాలు
స్వాతంత్ర్యం వచ్చినప్పటి నుండి భారత రాజకీయ చరిత్రలో, లోక్‌సభలో మొత్తం 27 అవిశ్వాస తీర్మానాలు ప్రవేశపెట్టబడ్డాయి.

• మొదటి రెండు అవిశ్వాస తీర్మానాలను ప్రధానమంత్రి జవహర్‌లాల్ నెహ్రూకు వ్యతిరేకంగా ఆగస్టు 1963లో కాంగ్రెస్ నాయకుడు ఆచార్య కృపలానీ నిర్దేశించారు. 1962 యుద్ధంలో చైనాతో భారత్‌ ఓటమి పాలైన వెంటనే ఈ తీర్మానాలు జరిగాయి.
• ఇందిరా గాంధీ ప్రధానమంత్రిగా అత్యధిక సంఖ్యలో అవిశ్వాస తీర్మానాలను ఎదుర్కొన్న రికార్డును కలిగి ఉంది, మొత్తం 15. అయితే, ఆమె ఈ 15 సార్లు కూడా ప్రతిదాని నుంచి విజయవంతంగా బయటపడి, తన స్థానాన్ని నిలబెట్టుకోగలిగింది.
• అవిశ్వాస తీర్మానాలను ఎదుర్కొన్న ఇతర ప్రధానమంత్రులలో నరసింహారావు (3 తీర్మానాలు), మొరార్జీ దేశాయ్ (2 తీర్మానాలు), జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ, రాజీవ్ గాంధీ, అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి మరియు నరేంద్ర మోడీలు ఒక్కొక్కరు తమ తమ పదవీకాలంలో ఒక్కో తీర్మానాన్ని ఎదుర్కొన్నారు.
• 2003లో కాంగ్రెస్ అధ్యక్షురాలు సోనియా గాంధీ ప్రధానమంత్రి అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయికి వ్యతిరేకంగా తీర్మానం ప్రవేశపెట్టినప్పుడు ఇటీవల అవిశ్వాస తీర్మానం జరిగింది.
• ఈ తీర్మానాల మొత్తంలో, లోక్‌సభలో రెండు మినహా చాలా మంది ఓడిపోయారు. 1979లో అవిశ్వాస తీర్మానం విజయవంతం కావడంతో ప్రధాని మొరార్జీ దేశాయ్ రాజీనామా చేయాల్సి వచ్చింది, 1999లో వాజ్‌పేయి నేతృత్వంలోని ప్రభుత్వం మరో అవిశ్వాస తీర్మానం కారణంగా అధికారాన్ని కోల్పోయింది.
• 2018లో నరేంద్ర మోదీ నేతృత్వంలోని ఎన్డీయే ప్రభుత్వం అవిశ్వాస తీర్మానాన్ని ఎదుర్కొని 195 ఓట్లతో మనుగడ సాగించింది. ఈ మోషన్‌కు 135 మంది సభ్యుల మద్దతు లభించగా, 330 మంది ఎంపీలు దానిని తిరస్కరించారు, ప్రభుత్వ కొనసాగింపుకు భరోసా ఇచ్చారు.

మరింత చదవండి: 

Sharing is caring!