ఎలక్టోరల్ బాండ్ల గురించి పూర్తి సమాచారం

2017 కేంద్ర బడ్జెట్ లో ఎలక్టోరల్ బాండ్ల ప్రస్తావన వచ్చింది, ఇవి రాజకీయ పార్టీలకు నిధులను సమకూర్చడంలో ఒక చొరవను సూచిస్తుంది. రాజకీయ పార్టీలకు మద్దతు ఇవ్వడానికి  వివిధ మార్గాల ద్వారా ఉన్న సాధనాలను ఇది నిర్వీర్యం చేసింది. ఎలక్టోరల్ బాండ్లు ప్రవేశ పెట్టాక వ్యక్తులు, సంస్థలు,  ప్రైవేట్ కంపెనీలకు ఇది ఒక బాధ్యతాయుతమైన మార్గాన్ని అందిస్తుంది. అనామక మార్గాల నుంచి వచ్చే విరాళాలకు వడ్డీ లేని సాధనాలుగా ఈ ఎలక్టోరల్ బాండ్లు ఉపయోగపడతాయి. ఈ ఎలక్టోరల్ బాండ్లు ఒక బేరర్ ఇన్స్ట్రుమెంట్ లాగా పనిచేస్తాయి ఎవరైనా కొనుగోలు చేసి  ఈ బేరర్ ఇన్ స్ట్రుమెంట్స్ రాజకీయ పార్టీలకి అందించచ్చు. ఎలక్టోరల్ బాండ్లలో కొన్నలేదా తీసుకున్న వారికి సంబంధించి ఎలాంటి సమాచారాన్ని కలిగి ఉండవు. ఈ కధనం లో మేము ఎలక్టోరల్ బాండ్ల గురించి పూర్తి సమాచారం తెలుసుకోండి. ఎన్నికల సంస్కరణలలో భాగంగా ఈ ఎలక్టోరల్ బాండ్స్ ని సూచిస్తారు.

APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group

భారతదేశంలో ఎలక్టోరల్ బాండ్ల పథకం

ఎలక్టోరల్ బాండ్స్ స్కీమ్ అనేది భారతదేశంలోని రాజకీయ పార్టీలకు విరాళాలను అందించడానికి రూపొందించబడిన ఒక చర్య. ఈ బాండ్లను వ్యక్తులు మరియు కంపెనీలు స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (SBI) నుండి పొందవచ్చు మరియు తరువాత రాజకీయ పార్టీకి విరాళంగా ఇవ్వవచ్చు. ఈ బాండ్లను రూ.1000 నుండి ఒక కోటి రూపాయాల్లో లభిస్తాయి వీటిని స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా మాత్రమే అందిస్తుంది ఇవి దాత పేరును కలిగి ఉండవు.

ఎలక్టోరల్ బాండ్ అంటే ఏమిటి?

ఎలక్టోరల్ బాండ్లు భారతదేశంలోని రాజకీయ పార్టీలకు విరాళాలు ఇవ్వడానికి ఉపయోగించే ఆర్థిక సాధనాలగా పనిచేస్తాయి. అర్హులైన రాజకీయ పార్టీలకు మద్దతుగా వ్యక్తులు, సంస్థలు ఈ బాండ్లను కొనుగోలు చేసి నచ్చిన రాజకీయ పార్టీకి అందించవచ్చు. ఈ బాండ్లు సాధారణ నోట్ల మాదిరిగా పనిచేస్తాయి, వడ్డీ ఏమీ ఉండదు. రాజకీయ పార్టీలు విరాళాలు స్వీకరించాలంటే ప్రజాప్రాతినిధ్య చట్టం 1951లోని సెక్షన్ 29ఏ కింద రిజిస్టర్ అయి ఉండాలి. ఎలక్టోరల్ బాండ్లను డిజిటల్ రూపంలో లేదా డిమాండ్ డ్రాఫ్ట్స్ (DD) లేదా చెక్కుల ద్వారా కొనుగోలు చేయవచ్చు. ఎలక్టోరల్ బాండ్ స్కీమ్ 29 జనవరి 2018న అధికారికంగా  ప్రధాని నరేంద్ర మోడీ నేతృత్వంలోని NDA ప్రభుత్వం వీటిని ప్రవేశపెట్టింది.

ఎలక్టోరల్ బాండ్స్ స్కీమ్ యొక్క లక్ష్యాలు

భారతదేశంలో రాజకీయ నిధుల వ్యవస్థను సంస్కరించడం మరియు సంస్కరించడం ఎలక్టోరల్ బాండ్ల పథకం యొక్క ప్రాథమిక లక్ష్యం. ఇది దేశంలోని రాజకీయ పార్టీకి నల్లధనాన్ని నిరోధించడానికి మరియు అక్రమ నిధులను పార్టీలకు అందించడాన్ని ఇది నిరోధించడానికి ప్రయత్నిస్తుంది. ఈ పథకం రాజకీయ విరాళాలలో పారదర్శకతను పెంచుతుందని, అదే సమయంలో దాత గుర్తింపును కాపాడుతుందని ప్రభుత్వం పేర్కొంది.

ఎలక్టోరల్ బాండ్ల డినామినేషన్‌

ఎలక్టోరల్ బాండ్‌లు వివిధ డినామినేషన్‌లలో అందుబాటులో ఉన్నాయి, ఇవి విస్తృత శ్రేణి సహకారులకు అందుబాటులో ఉంటాయి. ఈ డినామినేషన్లలో రూ. 1,000, రూ. 10,000, రూ. 1 లక్ష, రూ. 10 లక్షలు మరియు రూ. 1 కోటి గుణిజాలు ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా, ఒక వ్యక్తి లేదా కంపెనీ కొనుగోలు చేయగల బాండ్ల సంఖ్యపై నిర్దిష్ట పరిమితి లేదు.

ఎలక్టోరల్ బాండ్స్ స్కీమ్ అర్హత ప్రమాణాలు

ఎలక్టోరల్ బాండ్స్ స్కీమ్ ద్వారా విరాళాలను స్వీకరించడానికి అర్హత పొందడానికి, ఒక రాజకీయ పార్టీ నిర్దిష్ట ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా ఉండాలి:

• నమోదు: రాజకీయ పార్టీ ప్రజాప్రాతినిధ్య చట్టం, 1951 (43 ఆఫ్ 1951) సెక్షన్ 29A కింద రాజకీయ పార్టీ  నమోదు చేయబడాలి.
• ఓట్ల శాతం: ఇటీవలి లోక్‌సభ లేదా రాష్ట్ర ఎన్నికలలో పోల్ అయిన ఓట్లలో కనీసం ఒక శాతం ఓట్లను పార్టీ సాధించి ఉండాలి.
• ధృవీకరించబడిన ఖాతా: భారత ఎన్నికల సంఘం రాజకీయ పార్టీకి ధృవీకరించబడిన ఖాతాను కేటాయించి ఉండాలి.

ఎలక్టోరల్ బాండ్స్ స్కీమ్ అమ్మకాలు

ఎలక్టోరల్ బాండ్‌లు నిర్దిష్ట సమయంలో కొనుగోలు కోసం అందుబాటులో ఉంచుతారు, విరాళ ప్రక్రియకు ఇది ఎంతగానో ఉపయోగపడుతుంది.

• త్రైమాసిక విండోస్: ఈ బాండ్‌లు ప్రతి త్రైమాసికం ప్రారంభంలో 10-రోజుల వ్యవధిలో విక్రయించబడతాయి, ఇది జనవరి, ఏప్రిల్, జూలై మరియు అక్టోబర్‌లలో వస్తుంది.
• లోక్‌సభ ఎన్నికల సంవత్సరాలు: లోక్‌సభ ఎన్నికల సంవత్సరాల్లో, పెరిగిన రాజకీయ కార్యకలాపాలకు అనుగుణంగా కేంద్ర ప్రభుత్వం 30-రోజుల విక్రయ విండోను పొడిగించవచ్చు.

ఎలక్టోరల్ బాండ్ల పథకం యొక్క ప్రయోజనాలు

అజ్ఞాతం: ఈ పథకం దాతలను అనామకంగా రాజకీయ విరాళాలు చేయడానికి అనుమతిస్తుంది, ఇది తమ రాజకీయ అనుబంధాల కోసం పరిణామాలు లేదా వేధింపులకు భయపడే వారికి రక్షణ కల్పిస్తుంది.
దాతలకు పారదర్శకత: ఎలక్టోరల్ బాండ్ల ద్వారా విరాళాలు ఇచ్చే వారికి, అధికారిక ఆర్థిక మార్గాలను ఉపయోగించి బాండ్‌లను కొనుగోలు చేయవచ్చు కాబట్టి, ప్రక్రియ పారదర్శకంగా మరియు గుర్తించదగినదిగా ఉంటుంది.
డిజిటల్ చెల్లింపులకు ప్రోత్సాహకం: నగదు రహిత ఆర్థిక వ్యవస్థ కోసం భారతదేశం యొక్క పుష్‌కు అనుగుణంగా ఎలక్ట్రానిక్‌గా ఎలక్టోరల్ బాండ్‌లను కొనుగోలు చేయడానికి వ్యక్తులు మరియు సంస్థలను ఎనేబుల్ చేయడం ద్వారా ఈ పథకం డిజిటల్ లావాదేవీలను ప్రోత్సహిస్తుంది.
తగ్గిన నగదు లావాదేవీలు: నగదు విరాళాలకు ప్రత్యామ్నాయాన్ని అందించడం ద్వారా, రాజకీయ నిధులలో ఖాతాలో లేని నగదు పరిమాణాన్ని తగ్గించడం ఈ పథకం లక్ష్యం.

ఎలక్టోరల్ బాండ్ల పథకం యొక్క ప్రతికూలతలు

అపరిమిత విరాళాలు: ఈ పథకం అనియంత్రిత రాజకీయ విరాళాలకు అవకాశం కల్పిస్తుందని విమర్శకులు వాదిస్తున్నారు.
అపారదర్శక నిధులు: రాజకీయ పార్టీలకు దాతలు పేరు చెప్పకపోవడం పారదర్శకత మరియు జవాబుదారీతనం గురించి ఆందోళన కలిగిస్తుంది.
చట్టపరమైన సవాళ్లు: ఎలక్టోరల్ బాండ్ల పరిచయం ద్రవ్య బిల్లుల ద్వారా సవరణలను కలిగి ఉంది, ఇవి రాజ్యాంగపరంగా సందేహాస్పదంగా ఉండటానికి చట్టపరమైన సవాళ్లను ఎదుర్కొన్నాయి.
మినహాయింపులు మరియు సవరణలు: కంపెనీల చట్టం మరియు FCRA చట్టంతో సహా వివిధ చట్టాలకు సవరణలు ఆందోళనలను లేవనెత్తాయి, ప్రత్యేకించి రాజకీయ విరాళాలను బహిర్గతం చేయకుండా కంపెనీలను మినహాయించడం మరియు భారతీయ రాజకీయ పార్టీలకు నిధులు సమకూర్చడానికి విదేశీ కంపెనీలను అనుమతించడం వంటివి ఉన్నాయి.
ఎన్నికల మార్గదర్శకాల ఉల్లంఘన: రాజకీయ పార్టీల ఆర్థిక వివరాలను వెల్లడించడానికి సంబంధించి భారత ఎన్నికల సంఘం నిర్దేశించిన మార్గదర్శకాలను ఉల్లంఘించినందుకు పథకం సవరణలు విమర్శించబడ్డాయి.
మనీ లాండరింగ్ ఆందోళనలు: ఫిజికల్ బాండ్ల జారీ, పారదర్శకమైన ట్రయల్‌ను సృష్టించకుండానే బదిలీ చేయదగినవి, మనీ లాండరింగ్ సంభావ్యత గురించి ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది.

ఎందుకు వివాదాస్పదం అయ్యింది?

2017 లో కేంద్ర ప్రభుత్వం ఒక చట్టం ద్వారా రాజకీయ పార్టీలు తాము స్వీకరించిన విరాళాల గురించి చెప్పనవసరం లేదు అని చట్ట సవరణ చేసింది. ఈ చర్య తో ఎన్నికల బాండ్లు పారదర్శకత కోల్పోయాయి అని అందరూ విమర్శించారు. వీటిని కొనుగోలు చేసిన వ్యక్తులు, సంస్థలు, ఎవరి వివరాలు కూడా బహిర్గతం అవ్వవు, దీంతో ఎవరైనా ఏ పార్టీ కైనా, ఎంతైనా విరాళం అందించవచ్చు ఆ విషయం వోటర్లకు  తెలియదు. ఎలక్టోరల్ బాండ్లను ప్రవేశపెట్టడానికి ముందు రాజకీయ పార్టీలు 20 వేల కంటే ఎక్కువ విరాళాలు ఇచ్చిన తమ దాతల వివరాలను బయట పెట్టేవి. కానీ 2017 సవరణతో ప్రజలు వీటి గురించి తెలిసే అవకాశం లేదు. 2018 నుంచి అమలులో ఉన్న ఈ పధకం ద్వారా 2022 జులై నాటికి SBIలో మొత్తం కొనుగోలు చేసిన ఎన్నికల బాండ్ల విలువ 10వేల కోట్లు దాటింది ఇది ఎంతో ఆందోళనకు గురిచేసే చర్య.

ఎలక్టోరల్ బాండ్ల పథకంపై సుప్రీంకోర్టు విచారణ

న్యూఢిల్లీ: రాజకీయ పార్టీ నిధుల్లో కీలకమైన భారత ఎలక్టోరల్ బాండ్ పథకానికి ఎదురవుతున్న సవాళ్లపై సుప్రీంకోర్టు కీలక విచారణను అక్టోబర్ 31కి వాయిదా వేసింది. అసోసియేషన్ ఫర్ డెమొక్రటిక్ రిఫార్మ్స్ (ADR) అనే స్వచ్ఛంద సంస్థకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న ప్రశాంత్ భూషణ్ 2024 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో ఈ పథకాన్ని ఉపయోగించడానికి ముందు ఆందోళనలను పరిష్కరించాలని వాదించారు. ఎలక్టోరల్ బాండ్ల ద్వారా అనామక నిధుల గురించి ప్రశాంత్ భూషణ్ ప్రధాన వాదన తిరుగుతుంది, ఇది సంభావ్య అవినీతి మరియు అవినీతి రహిత దేశం కోసం పౌరుల హక్కుకు ముప్పు అని సూచిస్తుంది.

ప్రధాన న్యాయమూర్తి జస్టిస్ డీవై చంద్రచూడ్ నేతృత్వంలోని సుప్రీంకోర్టు ఈ సమస్యల తీవ్రతను గుర్తించి, నాలుగు పిటిషన్లను తుది విచారణకు షెడ్యూల్ చేసింది. ఈ కేసులో పారదర్శకత, రాజకీయ నిధులు మరియు సంభావ్య ప్రజాస్వామ్య విధ్వంసం ఉన్నాయి, గణనీయమైన నిధులు, సుమారు 12,000 కోట్ల రూపాయలు, ఎలక్టోరల్ బాండ్ల ద్వారా రాజకీయ పార్టీలకు మళ్లించబడ్డాయి, గణనీయమైన వాటా ఒక ప్రధాన రాజకీయ పార్టీకి అనుకూలంగా ఉంది.

ఎలక్టోరల్ బాండ్ స్కీం, రాజకీయ పార్టీలకు వర్తించే సమాచార హక్కు చట్టం, విదేశీ విరాళాల నియంత్రణ చట్టంలో మార్పులతో సహా ఈ చట్టపరమైన విషయాల సంక్లిష్టతను నిశితంగా పరిశీలించాల్సిన అవసరం ఉంది.

Sharing is caring!