భారతదేశం రక్షణ సాంకేతికతలో సంవత్సరాలుగా గణనీయమైన అభివృద్ధిని సాధించింది. దేశంలో సాయుధ బలగాలను బలోపేతం చేయడానికి వివిధ రక్షణ వ్యవస్థలను అభివృద్ధి చేయడం మరియు కొనుగోలు చేయడంలో చురుకుగా పాల్గొంటుంది. ఈ కధనంలో భారతదేశం రక్షణ సాంకేతికతకు సంబంధించిన పూర్తి వివరాలు ఈ కధనంలో అందించాము.
రక్షణ పరిశోధన మరియు అభివృద్ధి సంస్థ (DRDO)
రక్షణ పరిశోధన మరియు అభివృద్ధి సంస్థ (DRDO) భారత ప్రభుత్వ రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ యొక్క పరిపాలనా నియంత్రణలో పనిచేస్తుంది. ఇది భారతదేశం కోసం ప్రపంచ స్థాయి సైన్స్ మరియు టెక్నాలజీ స్థావరాన్ని నెలకొల్పడానికి కృషి చేస్తోంది మరియు అంతర్జాతీయంగా పోటీ వ్యవస్థలు మరియు పరిష్కారాలతో వాటిని సన్నద్ధం చేయడం ద్వారా మా రక్షణ సేవలకు నిర్ణయాత్మక అంచుని అందిస్తుంది.
విజన్
అత్యాధునిక స్వదేశీ రక్షణ సాంకేతికతలు మరియు వ్యవస్థలతో దేశాన్ని శక్తివంతం చేయడం.
మిషన్
- రక్షణ సేవల కోసం అత్యాధునిక సెన్సార్లు, ఆయుధ వ్యవస్థలు, ప్లాట్ఫారమ్లు మరియు అనుబంధ పరికరాలను రూపొందించడం, అభివృద్ధి చేయడం మరియు ఉత్పత్తికి దారి తీయడం
- పోరాట ప్రభావాన్ని ఆప్టిమైజ్ చేయడానికి మరియు దళాల శ్రేయస్సును ప్రోత్సహించడానికి సేవలకు సాంకేతిక పరిష్కారాలను అందించడం
- మౌలిక సదుపాయాలను అభివృద్ధి చేయడం మరియు నాణ్యమైన మానవశక్తిని కట్టబెట్టడం మరియు బలమైన స్వదేశీ సాంకేతికత పునాదిని నిర్మించడం
APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group
DRDO యొక్క నేపధ్యం
- DRDO 1958లో డిఫెన్స్ సైన్స్ ఆర్గనైజేషన్ (DSO)తో ఇండియన్ ఆర్మీ యొక్క టెక్నికల్ డెవలప్మెంట్ ఎస్టాబ్లిష్మెంట్ (TDEలు) మరియు డైరెక్టరేట్ ఆఫ్ టెక్నికల్ డెవలప్మెంట్ & ప్రొడక్షన్ (DTDP)ని కలపడం ద్వారా స్థాపించబడింది.
- 10 ప్రయోగశాలలతో ప్రారంభించి, DRDO ఇప్పుడు 52 లేబొరేటరీల నెట్వర్క్గా ఎదిగింది, ఇవి ఏరోనాటిక్స్, ఆయుధాలు, ఎలక్ట్రానిక్స్, కంబాట్ వెహికల్స్, ఇంజినీరింగ్ సిస్టమ్స్, ఇన్స్ట్రుమెంటేషన్, పదార్థాలు, నౌకాదళ వ్యవస్థలు, జీవిత శాస్త్రాలు, శిక్షణ, సమాచార వ్యవస్థలు మరియు వ్యవసాయం, మిస్సైల్స్, అడ్వాన్స్డ్ కంప్యూటింగ్ మరియు సిమ్యులేషన్ వంటి వివిధ విభాగాలను కవర్ చేసే రక్షణ సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని అభివృద్ధి చేయడంలో లోతుగా నిమగ్నమై ఉన్నాయి.
- ప్రస్తుతం, సంస్థకు 5000 మంది శాస్త్రవేత్తలు మరియు దాదాపు 25,000 మంది ఇతర శాస్త్రీయ, సాంకేతిక మరియు సహాయక సిబ్బంది మద్దతునిస్తున్నారు.
- క్షిపణులు, ఆయుధాలు, తేలికపాటి యుద్ధ విమానాలు, రాడార్లు, ఎలక్ట్రానిక్ వార్ఫేర్ సిస్టమ్లు మొదలైన వాటి అభివృద్ధికి అనేక ప్రధాన ప్రాజెక్టులు అందుబాటులో ఉన్నాయి మరియు అటువంటి అనేక సాంకేతికతలలో ఇప్పటికే గణనీయమైన విజయాలు సాధించబడ్డాయి.
ఇంటిగ్రేటెడ్ గైడెడ్ మిస్సైల్ డెవలప్మెంట్ ప్రోగ్రామ్ (IGMDP)
- IGMDP అనేది క్షిపణుల యొక్క సమగ్ర శ్రేణిని పరిశోధించడానికి మరియు అభివృద్ధి చేయడానికి భారత రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ కార్యక్రమం.
- ఈ ప్రాజెక్ట్ 1982-1983లో డాక్టర్ APJ అబ్దుల్ కలాం నేతృత్వంలో ప్రారంభమైంది.
- ఈ కార్యక్రమం డాక్టర్ APJ అబ్దుల్ కలాంను భారతదేశ క్షిపణి మనిషిని చేసింది.
- ఇంటిగ్రేటెడ్ గైడెడ్ మిస్సైల్ ప్రోగ్రామ్ 2008లో పూర్తయింది.
- వ్యూహాత్మక, స్వదేశీ క్షిపణి వ్యవస్థలకు రూపాన్ని ఇవ్వడంలో దేశంలోని వైజ్ఞానిక సంఘం, విద్యాసంస్థలు, R&D ప్రయోగశాలలు, పరిశ్రమలు మరియు మూడు రక్షణ సేవలను ఏకతాటిపైకి తెచ్చింది.
- సమగ్ర శ్రేణి క్షిపణుల అభివృద్ధికి సంబంధించిన కార్యక్రమాన్ని DRDO మరియు ఆర్డినెన్స్ ఫ్యాక్టరీల బోర్డు నిర్వహించాయి.
IGMDP కింద అభివృద్ధి చేసిన క్షిపణులు:
- స్వల్ప-శ్రేణి ఉపరితలం నుండి ఉపరితల బాలిస్టిక్ క్షిపణి – పృథ్వీ
- ఇంటర్మీడియట్-రేంజ్ ఉపరితలం నుండి ఉపరితల బాలిస్టిక్ క్షిపణి – అగ్ని
- స్వల్ప-శ్రేణి తక్కువ-స్థాయి ఉపరితలం నుండి గగనతల క్షిపణి – త్రిశూల్
- మధ్యస్థ-శ్రేణి ఉపరితలం నుండి గాలికి ప్రయోగించే క్షిపణి – ఆకాష్
- మూడవ తరం ట్యాంక్ నిరోధక క్షిపణి – నాగ్
- మొదట రీ-ఎంట్రీ వెహికల్ రూపంలో టెక్నాలజీ డెమోన్స్ట్రేటర్ ప్రాజెక్ట్గా భావించిన అగ్ని, తర్వాత వివిధ శ్రేణులతో కూడిన బాలిస్టిక్ క్షిపణిగా అప్గ్రేడ్ చేయబడింది. అగ్ని మరియు పృథ్వీ క్షిపణుల అభివృద్ధి మరియు కార్యాచరణలో డా. కలాం ప్రధాన పాత్ర పోషించారు.
- క్షిపణి సాంకేతికతలో భారతదేశాన్ని స్వావలంబన చేసే లక్ష్యాన్ని సాధించిన తర్వాత, DRDO జనవరి 8, 2008న అధికారికంగా IGMDPని విజయవంతంగా పూర్తి చేసినట్లు ప్రకటించింది.
- ఇటీవల, ఒడిశా, బాలాసోర్ తీరంలోని డాక్టర్ APJ అబ్దుల్ కలాం ద్వీపం నుండి డిఫెన్స్ రీసెర్చ్ అండ్ డెవలప్మెంట్ ఆర్గనైజేషన్ (DRDO) ద్వారా కొత్త తరం అణు సామర్థ్యం గల బాలిస్టిక్ క్షిపణి అగ్ని-పి (ప్రైమ్) విజయవంతంగా ప్రయోగించబడింది.
- అగ్ని-పి అనేది అగ్ని తరగతికి చెందిన కొత్త తరం అధునాతన రూపాంతరం (IGMDP – ఇంటిగ్రేటెడ్ గైడెడ్ మిస్సైల్ డెవలప్మెంట్ ప్రోగ్రామ్ కింద).
DRDO అభివృద్ధి చేసిన సాంకేతికతలు
మొబైల్ అటానమస్ రోబోట్ సిస్టమ్: MARS అనేది ల్యాండ్ మైన్లు మరియు జడ పేలుడు పరికరాలను (IEDలు) నిర్వహించడానికి ఒక స్మార్ట్ రోబస్ట్ రోబోట్, ఇది శత్రు పరిసరాలు ఉన్నప్పటికీ సుదూర ప్రాంతాల నుండి వాటిని నిరాయుధులను చేయడానికి భారతీయ సాయుధ దళాలకు సహాయపడుతుంది.
కొన్ని యాడ్-ఆన్లతో, ఈ వ్యవస్థ వస్తువు కోసం భూమిని త్రవ్వడానికి మరియు వివిధ పద్ధతుల ద్వారా మెరుగుపరచబడిన పేలుడు పరికరాన్ని నిర్వీర్యం చేయడానికి కూడా ఉపయోగించవచ్చు.
లడఖ్లోని ఎత్తైన భూగోళ కేంద్రం: లడఖ్లోని DRDO యొక్క కేంద్రం సముద్ర మట్టానికి 17,600 అడుగుల ఎత్తులో పాంగాంగ్ సరస్సు సమీపంలోని చాంగ్లా వద్ద ఉంది, ఇది సహజ మరియు ఔషధ మొక్కల సంరక్షణ కోసం సహజ శీతల నిల్వ యూనిట్గా ఉపయోగపడుతుంది.
క్షిపణి ‘ప్రళయ్’ : ఇటీవల, DRDO (డిఫెన్స్ రీసెర్చ్ అండ్ డెవలప్మెంట్ ఆర్గనైజేషన్) ఐదు భారతీయ కంపెనీలకు దేశీయ విపరీతమైన శీతల వాతావరణ దుస్తుల వ్యవస్థ (ECWCS) కోసం సాంకేతికతను అందజేసింది. అంతకుముందు, DRDO కొత్త స్వదేశీ అభివృద్ధి చేసిన ఉపరితలం నుండి ఉపరితల క్షిపణి ‘ప్రళయ్’ యొక్క తొలి విమాన పరీక్షను విజయవంతంగా నిర్వహించింది.
బాలిస్టిక్ మిస్సైల్ డిఫెన్స్ (BMD) సిస్టమ్: భారతదేశం స్వదేశీ బాలిస్టిక్ క్షిపణి రక్షణ వ్యవస్థను అభివృద్ధి చేసింది, దీనిని పృథ్వీ ఎయిర్ డిఫెన్స్ (PAD) మరియు అడ్వాన్స్డ్ ఎయిర్ డిఫెన్స్ (AAD) వ్యవస్థలుగా పిలుస్తారు. ఈ వ్యవస్థలు ఇన్కమింగ్ బాలిస్టిక్ క్షిపణులను అడ్డగించడానికి మరియు నాశనం చేయడానికి రూపొందించబడ్డాయి.
అడ్వాన్స్డ్ ఫైటర్ ఎయిర్క్రాఫ్ట్: భారతీయ వైమానిక దళం వివిధ అధునాతన యుద్ధ విమానాలను నిర్వహిస్తోంది, ఇందులో స్వదేశీ తేజస్ లైట్ కంబాట్ ఎయిర్క్రాఫ్ట్ (LCA) కూడా ఉంది, ఇది బహుళ-పాత్ర యుద్ధ విమానం. అధునాతన ఏవియానిక్స్ మరియు ఆయుధ వ్యవస్థలతో కూడిన రాఫెల్ యుద్ధ విమానాలను కొనుగోలు చేసేందుకు ఫ్రాన్స్తో భారత్ ఒప్పందం కుదుర్చుకుంది.
అణు జలాంతర్గాములు: భారతదేశం అణుశక్తితో నడిచే బాలిస్టిక్ క్షిపణి జలాంతర్గాములను (SSBNs) INS అరిహంత్ క్లాస్ అని పిలిచే అభివృద్ధి చేసింది మరియు విస్తరించింది. ఈ జలాంతర్గాములు భారతదేశ రక్షణ దళాలకు ముఖ్యమైన వ్యూహాత్మక నిరోధక సామర్థ్యాన్ని అందిస్తాయి.
మానవరహిత వైమానిక వాహనాలు (UAVలు): భారతదేశం నిఘా మరియు పోరాట ప్రయోజనాల కోసం స్వదేశీ మానవరహిత వైమానిక వాహనాల శ్రేణిని అభివృద్ధి చేసింది. రుస్తోమ్-I, రుస్తోమ్-II (తపస్-బిహెచ్), మరియు రుస్తోమ్-హెచ్ సహా రుస్తోమ్ సిరీస్లు భారతీయ UAVలకు ఉదాహరణలు.
బాలిస్టిక్ క్షిపణులు: సాంప్రదాయిక మరియు అణు వార్హెడ్లను బట్వాడా చేయగల సామర్థ్యం గల బాలిస్టిక్ క్షిపణుల శ్రేణిని భారతదేశం కలిగి ఉంది. వీటిలో అగ్ని సిరీస్ (అగ్ని-I, అగ్ని-II, అగ్ని-III, అగ్ని-IV, అగ్ని-V), పృథ్వీ సిరీస్ మరియు బ్రహ్మోస్ సూపర్సోనిక్ క్రూయిజ్ క్షిపణి (రష్యాతో సంయుక్తంగా అభివృద్ధి చేయబడింది) ఉన్నాయి.
సూపర్సోనిక్ మిస్సైల్ అసిస్టెడ్ రిలీజ్ అఫ్ టార్పెడో : SMART అనేది టార్పెడో పరిధికి మించి యాంటీ సబ్మెరైన్ వార్ఫేర్ (ASW) కార్యకలాపాల కోసం తేలికపాటి యాంటీ-సబ్మెరైన్ టార్పెడో సిస్టమ్ యొక్క క్షిపణి సహాయ విడుదల. SMART, యుద్ధనౌక లేదా ట్రక్కు ఆధారిత తీర బ్యాటరీ నుండి ప్రయోగించబడినప్పుడు, సాధారణ సూపర్సోనిక్ క్షిపణి వలె బయలుదేరుతుంది. ఇది యుద్ధనౌక లేదా ఎయిర్బోర్న్ సబ్మెరైన్ టార్గెట్ డిటెక్షన్ సిస్టమ్ నుండి రెండు-మార్గం డేటా లింక్తో తక్కువ ఎత్తులో గాలిలో దాని విమానాన్ని చాలా వరకు కవర్ చేస్తుంది మరియు దాని విమాన మార్గాన్ని మధ్యలో సరిచేయడానికి శత్రు జలాంతర్గామి యొక్క ఖచ్చితమైన స్థానాన్ని అందిస్తుంది.
ఆకాష్ క్షిపణి (ఆకాష్-NG): ఇది ఉపరితలం నుండి గాలికి ప్రయోగించే క్షిపణి. ఇది దాదాపు 60 కి.మీ దూరంలోని లక్ష్యాలను ఛేదించగలదు మరియు మ్యాక్ 2.5 వేగంతో దూసుకెళ్లగల ఆకాష్ క్షిపణికి కొత్త రూపాంతరం. ఒకసారి మోహరించిన తర్వాత, ఆకాష్-NG ఆయుధ వ్యవస్థ భారత వైమానిక దళం యొక్క వైమానిక రక్షణ సామర్థ్యానికి బలాన్ని గుణించేదిగా నిరూపిస్తుంది.
పినాక, మల్టీ-బ్యారెల్ రాకెట్-లాంచర్ (MBRL) వ్యవస్థ : శివుడి విల్లు పేరుతో పినాక, మల్టీ-బ్యారెల్ రాకెట్-లాంచర్ (MBRL) వ్యవస్థ, 44 సెకన్ల వ్యవధిలో 12 రాకెట్ల సాల్వోను కాల్చగలదు. కొత్త వెర్షన్ దాని బలాన్ని పెంచుకోవడానికి అధునాతన సాంకేతికతను కలిగి ఉంది. మునుపటి వెర్షన్తో పోలిస్తే మెటల్ బరువు తక్కువగా ఉంటుంది. కొత్తగా పరీక్షించిన ఈ వ్యవస్థ 45కిమీల పరిధిని సాధించగలదు, ఇది భారత సైన్యానికి పెద్ద ఘనత. ఇప్పటికే ఆర్మీలో ఉన్న పినాక వ్యవస్థ 35-37కిమీల పరిధిని కలిగి ఉంది.
ఇవి భారతదేశంలో రక్షణ సాంకేతికతకు కొన్ని ఉదాహరణలు మాత్రమే. జాతీయ భద్రతను నిర్ధారించడానికి మరియు దాని రక్షణ సామర్థ్యాలను మెరుగుపరచడానికి దేశం పరిశోధన, అభివృద్ధి మరియు అధునాతన రక్షణ వ్యవస్థల సముపార్జనలో పెట్టుబడి పెట్టడం కొనసాగిస్తోంది. DRDO సైన్స్ మరియు టెక్నాలజీ పరంగా, ముఖ్యంగా సైనిక సాంకేతికత రంగంలో దేశాన్ని బలంగా మరియు స్వావలంబనగా మార్చాలనే దృఢ సంకల్పాన్ని కలిగి ఉంది.
మరింత చదవండి: | |
తాజా ఉద్యోగ ప్రకటనలు | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
ఉచిత స్టడీ మెటీరియల్ (APPSC, TSPSC) | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
ఉచిత మాక్ టెస్టులు | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |