कोडी व कोडीचे प्रकार (Puzzles and Types of Puzzles), संकल्पना, व्याख्या आणि सोडवलेली उदाहरणे

कोडी व कोडीचे प्रकार

आता जवळजवळ सर्व महाराष्ट्रातील स्पर्धा परीक्षा या IBPS TCS मार्फत होत आहेत त्यामुळे स्पर्धा परीक्षेत प्रश्नांचा प्रकारही बदलत जात आहेत त्यामुळे आपल्याला अद्ययावत परीक्षा स्वरूप आणि अभ्यासक्रमाद्वारे अभ्यास करणे अत्यंत महत्वाचे आहे. कोडी हा सर्वात सामान्य स्कोअरिंग विषय आहे जो जवळजवळ सर्व स्पर्धा परीक्षेत दिसून येतो. त्यामुळे या विषयाचा आपला चांगला अभ्यास झाला पाहिजे. या लेखात आपण कोडी व कोडीचे प्रकार, त्याचप्रमाणे त्याची संकल्पना, व्याख्या आणि सोडवलेली उदाहरणे पाहणार आहोत जिणेकरून आपला कोडी या टॉपिक चा चांगला अभ्यास होईल.

कोडी व कोडीचे प्रकार: विहंगावलोकन

स्पर्धा परीक्षेत उत्तम यश मिळवायचे असेल तर सर्व विषयांचे सर्व टॉपिकस वर आपली चांगली पकड असणे गरजेचे आहे. प्रत्येक वर्षासह, स्पर्धा परीक्षेची पातळी देखील वाढत आहे. त्यामुळे, परीक्षेत उत्तीर्ण होण्यासाठी इच्छुकांनी परिपूर्ण तयारी योजना करणे आवश्यक आहे. खालील तक्त्यात आम्ही कोडी व कोडीचे प्रकार (Puzzles and Types of Puzzles) चे विहंगावलोकन दिले आहे.

कोडी व कोडीचे प्रकार (Puzzles and Types of Puzzles): विहंगावलोकन
श्रेणी	अभ्यास साहित्य
उपयोगिता	तलाठी भरती व सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी
विषय	तर्कक्षमता
टॉपिकचे नाव	कोडी व कोडीचे प्रकार
महत्वाचे मुद्दे	कोडी (Puzzle) ची संकल्पना कोडीचे प्रकार (Types of Puzzles) सोडवलेली उदाहरणे

कोडीचे प्रकार (Types of Puzzles)

• बॉक्स आधारित कोडी
• मजला/फ्लॅट आधारित कोडी
• दिवस/महिना/वर्ष आधारित कोडी.
• वय आधारित कोडी
• वर्गीकरणावर आधारित कोडी.
• तुलनेवर आधारित कोडी. (उंची, रंग, गुण, वय इत्यादींवर आधारित)
• रक्ताच्या नात्यावर आधारित कोडी.
• पदावर आधारित (पगार, अनुभव इ.)
• रेखीय कोडे
• समांतर रेषा कोडी
• वर्तुळाकार कोडे
• मिक्स/अनिश्चित कोडे

कोड्यावर आधारित प्रश्न

Direction (1-5): Study the following information carefully and answer the questions given below.

खालील माहितीचा काळजीपूर्वक अभ्यास करा आणि खाली दिलेल्या प्रश्नांची उत्तरे द्या.

Seven Persons P, Q, R, S, T, U and V fill their water tank on seven different days of week starting from Sunday to Saturday but not necessarily in the same order. R fills one of the days after Thursday. Three persons fill between R and Q who fills just after V. Number of persons fills before V is same as the number of persons fills after S who fills three days after P. T fills after P.

सात व्यक्ती P, Q, R, S, T, U आणि V त्यांची पाण्याची टाकी रविवार ते शनिवार या आठवड्यातील सात वेगवेगळ्या दिवशी भरतात परंतु त्याच क्रमाने आवश्यक नाही. R गुरुवारच्या नंतर कधीतरी पाण्याची टाकी भरतो. तीन व्यक्ती R आणि Q जो V च्या लगेच नंतर भरतो, च्या मध्ये भरतात. V च्या आधी भरलेल्या व्यक्तींची संख्या P नंतर तीन दिवसांनी भरणाऱ्या S नंतर भरणाऱ्या व्यक्तींची संख्या समान असते. P नंतर T भरतो.

Q1. Who among the following fills his tank on Sunday?

खालीलपैकी कोण रविवारी त्याची टाकी भरतो?

(a) V
(b) U
(c) Q
(d) P
(e) T

Q2. How many persons fill their tank between U and T?

U आणि T मध्ये किती लोक त्यांची टाकी भरतात?

(a) None/एकही नाही
(b) One/एक
(c) Two/दोन
(d) Three/तीन
(e) Four/चार

Q3. Which of the following combination is true?

खालीलपैकी कोणते संयोजन बरोबर आहे?

(a)  T- Tuesday/T- मंगळवार
(b) Q- Sunday/Q- रविवार
(c) P- Wednesday/P- बुधवार
(d) R- Saturday/R– शनिवार
(e) U- Monday/U- सोमवार

Q4. T fills his tank on which of the following day?

T खालीलपैकी कोणत्या दिवशी त्याची टाकी भरतो?

(a) Thursday/गुरुवार
(b) Wednesday/बुधवार
(c) Monday/सोमवार
(d) Friday/शुक्रवार
(e) Tuesday/मंगळवार

Q5. Who among the following person fills his tank just after Q?

खालीलपैकी कोण आपली टाकी Q च्या लगेच नंतर भरतो?

(a) U
(b) P
(c) T
(d) S
(e) None of these/यापैकी नाही

Directions (6-10): Study the following information carefully and answer the questions given below:

खालील माहितीचा काळजीपूर्वक अभ्यास करा आणि खाली दिलेल्या प्रश्नांची उत्तरे द्या.

Eight persons – A, B, C, D, E, F, G and H attend dance classes in four different months- March, April, August and November on two different dates either 13th or 16th of the same year but not necessarily in the same order.

Two persons attend the classes between A and G. A attend the class in the month having odd number of days. G attends classes after A. D attends the class between A and G on an odd numbered date. E attends the class three persons after D. The number of persons attends the class after E is one less than the number of persons attends the class before B. F attends the class before C on the same numbered date.  

आठ व्यक्ती – A, B, C, D, E, F, G आणि H एकाच वर्षाच्या चार वेगवेगळ्या महिन्यांत म्हणजेच – मार्च, एप्रिल, ऑगस्ट आणि नोव्हेंबर, दोन वेगवेगळ्या तारखांना 13 किंवा 16 नृत्य वर्गांना हजेरी लावतात. सर्व माहिती याच क्रमाने असणे गरजेचे नाही.

A आणि G मध्ये नृत्य वर्गांना दोन व्यक्ती हजेरी लावतात. A एकूण विषम दिवस असलेल्या महिन्यात उपस्थित राहतो. G A च्या नंतर हजेरी लावतो. D विषम क्रमांकाच्या तारखेला A आणि G मध्ये उपस्थित राहतो. E D च्या नंतर तिसरी व्यक्ती आहे जी उपस्थित राहते. E नंतर वर्गात उपस्थित असलेल्या व्यक्तींची संख्या B च्या आधी वर्गात उपस्थित असलेल्या व्यक्तींच्या संख्येपेक्षा एक कमी असते. F त्याच क्रमांकाच्या तारखेला C च्या आधी वर्गात उपस्थित होतो.

Q6. Who among the following person attends dance classes in November?

खालीलपैकी कोण नोव्हेंबरमध्ये नृत्य वर्गात सहभागी होतो?

(a) C

(b) G

(c) A

(d) H

(e) Both C and H/C आणि H दोघे

Q7. How many persons attend classes between H and D?

H आणि D च्या मध्ये वर्गात किती लोक उपस्थित असतात?

(a) Three/तीन

(b) Two/दोन

(c) One/एक

(d) More than three/तीनपेक्षा जास्त

(e) None /एकही नाही

Q8. Four of the following five are alike in a certain way and thus form a group. Who among the following does not belong to the group?

खालील पाच पैकी चार विशिष्ट प्रकारे एकसारखे असतात आणि अशा प्रकारे एक गट तयार करतात. खालीलपैकी कोण गटाचा नाही?

(a) F

(b) D

(c) G

(d) C

(e) H

Q9. Which among the following statement(s) is/are true?

1. G attends the class before A  
2. More than three persons attends the class after B
3. D attends the class in the month having even number of days

खालीलपैकी कोणते विधान/विधाने सत्य आहे/आहेत?

1. G A च्या आधी हजेरी लावतो
2. B नंतर तीनपेक्षा जास्त व्यक्ती वर्गात हजेरी लावतात
3. D हा एकूण सम दिवसांच्या महिन्यामध्ये वर्गात जातो

(a) Both I and II/I आणि II दोन्ही

(b) Both II and III/II आणि III दोन्ही

(c) Only I /फक्त I

(d) Both I and III/I आणि III दोन्ही

(e) Only III/फक्त III

Q10. If A is related to B in the similar way E is related H, then who among the following is related to G?

जर A हा B शी ज्या प्रकारे संबंधित आहे त्याच प्रकारे E हा H शी संबंधित असेल तर खालीलपैकी G शी संबंधित कोण आहे?

(a) B

(b) A

(c) C

(d) D

(e) F

 

उत्तर आणि स्पष्टीकरण

Direction (1-5):

Sol. R fills one of the days after Thursday. Three persons fill between R and Q who fills just after V. There are two possibilities: –

R गुरुवारच्या नंतर कधीतरी पाण्याची टाकी भरतो. तीन व्यक्ती R आणि Q जो V च्या लगेच नंतर भरतो, च्या मध्ये भरतात. दोन शक्यता आहेत:-

Days/दिवस	Persons/ व्यक्ती	Persons/ व्यक्ती
	Case 1 / शक्यता 1	Case 2 / शक्यता 2
Sunday / रविवार	V
Monday / सोमवार	Q	V
Tuesday / मंगळवार		Q
Wednesday / बुधवार
Thursday / गुरुवार
Friday / शुक्रवार	R
Saturday / शनिवार		R

 

Number of persons fills before V is same as the number of persons fills after S who fills three days after P. so case 2 is cancelled here.

V च्या आधी भरलेल्या व्यक्तींची संख्या P नंतर तीन दिवसांनी भरणाऱ्या S नंतर भरणाऱ्या व्यक्तींची संख्या समान असते. त्यामुळे केस 2 येथे रद्द आहे.

Days/ दिवस	Persons/ व्यक्ती	Persons/ व्यक्ती
	Case 1 / शक्यता 1	Case 1 / शक्यता 1
Sunday / रविवार	V
Monday / सोमवार	Q	V
Tuesday / मंगळवार		Q
Wednesday / बुधवार	P
Thursday / गुरुवार
Friday / शुक्रवार	R	S
Saturday / शनिवार	S	R

 

T fills after P. We know, U is one of the persons so the final arrangement: –

P नंतर T भरतो. आपल्याला माहित आहे, U व्यक्तींपैकी एक आहे म्हणून अंतिम व्यवस्था: –

Days/ दिवस	Persons/ व्यक्ती
Sunday / रविवार	V
Monday / सोमवार	Q
Tuesday / मंगळवार	U
Wednesday / बुधवार	P
Thursday / गुरुवार	T
Friday / शुक्रवार	R
Saturday / शनिवार	S

 

S1. Ans. (a)

Sol. V fills his tank on Sunday.

V रविवारी त्याची टाकी भरतो.

S2. Ans. (b)

Sol. One person fills his tank between U and T.

एक व्यक्ती आपली टाकी U आणि T मध्ये भरते.

S3. Ans. (c)

Sol. ‘P- Wednesday’ combination is true.

‘P-बुधवार’ संयोजन बरोबर आहे.

S4. Ans. (a)

Sol. T fills his tank on Thursday. 

T गुरुवारी त्याची टाकी भरतो.

S5. Ans. (a)

Sol. U fills his tank just after Q.

U त्याची टाकी Q नंतर भरतो.

Direction (26-30):

 

Direction (6-10):

Clues/संकेत–

Two persons attend the classes between A and G. A attends the class in the month having odd number of days. G attends classes after A. D attends the class between A and G on an odd numbered date.

A आणि G मध्ये नृत्य वर्गांना दोन व्यक्ती हजेरी लावतात. A एकूण विषम दिवस असलेल्या महिन्यात उपस्थित राहतो. G A च्या नंतर हजेरी लावतो. D विषम क्रमांकाच्या तारखेला A आणि G मध्ये उपस्थित राहतो. 

Inference-
तर्क–

So, here we have three possible cases.

त्यामुळे, आपल्याकडे तीन शक्यता आहेत.

Clues-

संकेत–

E attends the class three persons after D. 

E D च्या नंतर तिसरी व्यक्ती आहे जी उपस्थित राहते. 

Inference-

तर्क–

So, case 3 gets eliminated here. 

तर, शक्यता 3 येथे काढून टाकले जाते.

Clues-

संकेत–

The number of persons attends the class after E is one less than the number of persons attends the class before B. 

E नंतर वर्गात उपस्थित असलेल्या व्यक्तींची संख्या B च्या आधी वर्गात उपस्थित असलेल्या व्यक्तींच्या संख्येपेक्षा एक कमी असते. 

Inference-

तर्क–

So, case 1 gets eliminated here.

तर, शक्यता 1 येथे काढून टाकले जाते.

Clues-

संकेत–

F attends before C on the same numbered date. H is left only so H attends the class on 16th November. 

F त्याच क्रमांकाच्या तारखेला C च्या आधी वर्गात उपस्थित होतो. H फक्त बाकी आहे म्हणून H 16 नोव्हेंबरला वर्गात हजर होतो.

Inference-

तर्क–

Thus, the final arrangement is:

अशा प्रकारे, अंतिम व्यवस्था अशी आहे:

S26. Ans. (e)

Sol. Both C and H attend dance classes in November.

C आणि H दोघेही नोव्हेंबरमध्ये वर्गात जातात.

S27. Ans. (d)

Sol. Four persons attend classes between H and D.

चार व्यक्ती H आणि D दरम्यानच्या वर्गात उपस्थित असतात.

S28. Ans. (e)

Sol. Except H, all of them attend on odd numbered date.

H वगळता, ते सर्व विषम क्रमांकाच्या तारखेला उपस्थित राहतात.

S29. Ans. (b)

Sol. Both II and III statements are true.

II आणि III दोन्ही विधाने सत्य आहेत.

S30. Ans. (d)

Sol. If A is related to B in the similar way E is related H then D is related to G.

जर A हा B शी संबंधित असेल तर E चा संबंध H असेल तर D हा G शी संबंधित असेल.

Sharing is caring!