क्रम व स्थान | Order and location : महानगरपालिका भरती परीक्षा 2024 अभ्यास साहित्य

क्रम व स्थान

बुद्धिमत्ता चाचणी विभागात क्रम व स्थान (ऑर्डर आणि रँकिंग) विषय हा सर्वात महत्त्वाचा आणि गुण मिळवणारा विषय आहे. रांग किंवा पंक्ती किंवा ओळीच्या दोन्ही टोकांना, उजवीकडे आणि डावीकडे, वरच्या आणि खालच्या बाजूने व्यक्तीच्या रँक (स्थान) बद्दल विचारलेल्या क्रम व स्थान प्रश्नांचा उल्लेख केला जातो आणि या माहितीवर प्रश्न विचारले जातात. काही प्रश्न पदांच्या अदलाबदलीवर आधारित आहेत. या लेखात, आम्ही सोल्यूशन फॉर्म्युला आणि प्रश्नांच्या नवीनतम पॅटर्नच्या मदतीने क्रम व स्थान (Order and Ranking) प्रश्नांच्या महत्त्वाच्या संकल्पना, युक्त्या, टिपा, प्रश्न आणि उत्तरे यावर चर्चा करू.

क्रम व स्थान (ऑर्डर आणि रँकिंग) म्हणजे काय?

एखाद्या ओळीत किंवा रांगेत एखाद्या व्यक्तीची किंवा वस्तूची क्रम किंवा स्थान काय आहे हे प्रश्नात दिलेल्या माहितीच्या आधारे काढणे होय. क्रम आणि स्थान प्रश्नांमध्ये, उजवीकडून, डावीकडून वरून किंवा खालून पंक्ती मध्ये किंवा वर्गामध्ये व्यक्तीचे स्थान निश्चित करायचे असते किंवा श्रेणी/स्थान दिले आहे आणि एकूण व्यक्तींची संख्या मोजायची असते. तुम्हाला दिलेल्या माहितीचा वापर करून, कोणती व्यक्ती कोणत्या मजल्यावर राहते हे निर्धारित करण्यास देखील सांगितले जाऊ शकते. या विषयातील कोणत्याही परीक्षेत साधारणपणे 2-3 प्रश्न असतात. काही सोप्या शॉर्टकट युक्त्या अनुसरण करून तुम्ही काही सेकंदात प्रश्न सहजपणे सोडवू शकता. हे तुमच्या तर्कशक्तीला चालना देण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकते आणि त्याहूनही महत्त्वाचे म्हणजे परीक्षेतील तुमचे गुण.

क्रम व स्थान प्रश्नांचे प्रकार

उमेदवार येथे ऑर्डर आणि रँकिंग प्रश्नांचे प्रकार तपासू शकतात.

तुलना आधारित: या प्रकारच्या क्रम आणि स्थान प्रश्नांमध्ये उमेदवारांनी वेगवेगळ्या प्रमाणांची तुलना करणे आणि योग्य उत्तर शोधणे आवश्यक आहे.

रँकिंग आधारित: या प्रकारच्या क्रम आणि स्थान प्रश्नामध्ये, उमेदवारांना एखाद्या व्यक्तीचे रँक (स्थान) शोधणे आवश्यक आहे, जसे की वरून, खालून, डावीकडून, उजवीकडून स्थान इ.

पंक्ती आधारित: या प्रकारच्या क्रम आणि स्थान प्रश्नांमध्ये पंक्तीवर आधारित प्रश्न दिले जातात

क्रम आणि स्थान प्रश्न सोडवण्यासाठी टिपा, युक्त्या आणि संकल्पना

या स्पर्धा परीक्षांमधून पात्रता मिळवण्यासाठी वेळ हा महत्त्वाचा घटक आहे आणि तर्कशास्त्र विभागातून जाण्यासाठी शॉर्ट ट्रिक्स हा एकमेव मार्ग आहे. उमेदवार येथे ऑर्डर आणि रँकिंग प्रश्न सोडवण्यासाठी टिपा, युक्त्या आणि संकल्पना तपासू शकतात.

• कोणत्याही बाजूने वेगवेगळ्या व्यक्तींचे स्थान दिले असेल आणि एकूण लोकसंख्येची गणना करायची असेल तर ते नेहमीच CND (निश्चित करू शकत नाही) चे प्रकरण असते किंवा डेटा अपुरा आहे. याचे कारण असे की ओव्हरलॅपिंग (आच्छादित) आहे की नाही हे आपल्याला माहित नाही.
• जेव्हा एका ओळीत, दोन व्यक्तींचे स्थान दिले जाते आणि त्यांच्या स्थानांची अदलाबदल केली जाते तेव्हा 1ल्या व्यक्तीचे स्थान अदलाबदल करण्यापूर्वी त्याच बाजूने दिले जाते.
• ज्या प्रश्नांमध्ये एका ओळीत व्यक्तींची किमान संख्या शोधण्यास सांगितले जाते, तेव्हा दोन्ही बाजूंच्या व्यक्तींची दिलेल्या पोझिशन्स एकमेकांना ओव्हरलॅप केल्याचे नेहमीच घडते.
• काही वेळा एकूण व्यक्तींचा उल्लेख केला जातो आणि उजवीकडून एखाद्या विशिष्ट व्यक्तीचे स्थान दिली जाते, मग डावीकडून एखाद्या विशिष्ट व्यक्तीचे स्थान विचारली जाते. एकूण व्यक्तींची संख्या = [(डावीकडून एखाद्या विशिष्ट व्यक्तीचे स्थान + उजवीकडून त्याच विशिष्ट व्यक्तीचे स्थान)-1]
• काही वेळा डाव्या आणि उजव्या बाजूने दोन व्यक्तींचे स्थान आणि त्यांच्यामध्ये किती व्यक्ती बसतात ते दिले जातात आणि रांगेत कमीत कमी व्यक्ती किंवा जास्तीत जास्त व्यक्ती किती आहेत यावर प्रश्न विचारले जातात.

उदाहरण: A डावीकडून 5व्या क्रमांकावर बसतो. B उजवीकडे 6 वा बसतो. त्यांच्यामध्ये 2 व्यक्ती बसतात. रांगेत जास्तीत जास्त आणि कमीत कमी व्यक्ती किती बसू शकतात ते शोधा.

उत्तर. येथे, आपल्याकडे दोन स्तिथी आहेत उदा., स्तिथी -1 आणि स्तिथी -2

स्तिथी -1: जास्तीत जास्त व्यक्तींसाठी

= L + R + च्या मध्ये

= 5 + 6 + 2 = 13

एकूण व्यक्ती= 13

स्तिथी -2: कमीतकमी व्यक्तींसाठी

= (L + R) – (च्या मध्ये + 2)

= (5 + 6) – (2 + 2) = 7

 = एकूण व्यक्ती = 7

[टीप: L=डावीकडून स्थिती, R=उजव्या टोकापासून स्थिती, A आणि B च्या मध्ये बसलेल्या व्यक्तींची संख्या]

* ‘डाव्या’ला ‘ वरून’ आणि ‘उजव्या’ला ‘ खालून’ असेही म्हणतात, हे लक्षात ठेवावे.

Sharing is caring!