Table of Contents
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्ये
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्ये: महाराष्ट्र हे भारताच्या पश्चिम भागात वसलेले राज्य आहे. हे उत्तर प्रदेश खालोखाल सर्वाधिक लोकसंख्या असणारे राज्य असून क्षेत्रफळानुसार देशातले तिसरे मोठे राज्य आहे. देशाच्या औद्योगिक उत्पादनात महाराष्ट्राचा 25% वाटा आहे क्षेत्रफळानुसार महाराष्ट्र हे भारतातले तिस-या क्रमांकाचे राज्य आहे. महाराष्ट्राच्या पश्चिम दिशेला अरबी समुद्र आहे. महाराष्ट्राला सुमारे 720 किमीचा समुद्र किनारा लाभला आहे. महाराष्ट्राच्या तिन्ही बाजूने एकूण 7 राज्ये व केंद्रशासित प्रदेश आहेत. आगामी काळातील जिल्हा न्यायालय भरती 2023 व इतर सर्व स्पर्धा परीक्षेच्या दृष्टीने महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्ये हा भुगोलातील अत्यंत महत्वाचा टॉपिक आहे. आज या लेखात आपण याविषयी अधिक माहिती पाहणार आहे.
| महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्ये | |
| श्रेणी | अभ्यास साहित्य |
| साठी उपयुक्त | स्पर्धा परीक्षा |
| विषय | भूगोल |
| लेखाचे नाव | वेन आकृती |
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्ये
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्ये: महाराष्ट्राच्या उत्तरेला मध्य प्रदेश, पूर्वेला छत्तीसगढ, आग्नेय दिशेला तेलंगणा, दक्षिणेला कर्नाटक, तर नैऋत्य दिशेला गोवा राज्य आहे. महाराष्ट्राच्या वायव्येला गुजरात राज्य असून दादरा आणि नगर हवेली हा केंद्रशासित प्रदेश या दोघांच्या दरम्यान आहे.
महाराष्ट्राच्या पश्चिम किना-याला अरबी सुमद्राचे सान्निध्य लाभले आहे. समुद्रकिना-याला समांतर असणारा पश्चिमी घाट, सह्याद्री म्हणून प्रसिध्द आहे. या सह्यकड्यांमध्ये नाशिक शहराजवळ असणारे कळसुबाई हे 1646 मी. (5400 फूट) उंचीचे महाराष्ट्रातले अत्युच्च शिखर आहे. या लेखात आपण महाराष्ट्राच्या शेजारील सर्व राज्यांविषयी थोडक्यात माहिती पाहणार आहे.
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्य मध्यप्रदेश
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्य मध्यप्रदेश: स्वातंत्र्यपूर्व मध्य प्रदेश हा प्रदेश सध्याच्या स्वरूपापेक्षा खूपच वेगळा होता. मग ते 3-4 भागांमध्ये विभागले गेले. मध्य प्रदेश आणि बेरार हे छत्तीसगड आणि मकराई या संस्थानांचे विलीनीकरण करून 1950 मध्ये प्रथम मध्य प्रदेशची स्थापना झाली. तेव्हा त्याची राजधानी नागपूर येथे होती. यानंतर 1 नोव्हेंबर 1956 रोजी मध्य भारत, विंध्य प्रदेश आणि भोपाळ ही राज्येही त्यात विलीन करण्यात आली, तर दक्षिणेकडील मराठी भाषिक विदर्भ प्रदेश (राजधानी नागपूरसह) मुंबई राज्यात हस्तांतरित करण्यात आला. 1 नोव्हेंबर 2000 रोजी पुन्हा एकदा मध्य प्रदेशची पुनर्रचना करण्यात आली आणि छत्तीसगड मध्य प्रदेशपासून वेगळे झाले.
| राज्याचे नाव | मध्य प्रदेश |
| राजधानी | भोपाल |
| स्थापना | 01 नोव्हेंबर 1956 |
| मुख्यमंत्री | श्री. मोहन यादव |
| राज्यपाल | श्री. मान्गुभाई पटेल |
| राज्य भाषा | हिंदी |
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्य छत्तीसगढ
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्य छत्तीसगढ: छत्तीसगड हे मध्य भारताच्या प्रदेशात वसलेले एक भूपरिवेष्टित आणि घनदाट वनाच्छादित राज्य आहे. 1 नोव्हेंबर 2000 रोजी मध्य प्रदेशचा पूर्वीचा भाग असलेल्या याला राज्याचा दर्जा देण्यात आला. 135,192 चौरस किमी (52,198 चौरस मैल) क्षेत्रफळ असलेले हे भारतातील 9वे सर्वात मोठे राज्य आहे. 2021 पर्यंत, त्याची लोकसंख्या अंदाजे 30 दशलक्ष (3 कोटी) आहे. ज्यामुळे ते देशातील 17 वे सर्वाधिक लोकसंख्या असलेले राज्य बनले आहे.
| राज्याचे नाव | छत्तीसगड |
| राजधानी | रायपुर |
| स्थापना | 01 नोव्हेंबर 2000 |
| मुख्यमंत्री | श्री. विष्णू देव साई |
| राज्यपाल | श्री. बिस्वा भूषण हरिचंदन |
| राज्य भाषा | छत्तीसगढी, हिंदी |
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्य तेलंगणा
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्य तेलंगणा: एका लोकप्रिय व्युत्पत्तीमध्ये “तेलंगणा” हा शब्द त्रिलिंग देसा (तीन लिंगांची भूमी) पासून आला आहे, हा प्रदेश तथाकथित आहे कारण येथे तीन महत्त्वाची शैव मंदिरे होती: कलेश्वरम ( सध्याच्या तेलंगणात), श्रीशैलम आणि द्राक्षराम (आजच्या काळात). आंध्र प्रदेश ). [२०] आंध्र प्रदेश ओरिएंटल मॅन्युस्क्रिप्ट्स लायब्ररी अँड रिसर्च सेंटरचे माजी संचालक जयधीर थिरुमला राव यांच्या मते, तेलंगणा (Maharashtra Border States) हे नाव गोंडी वंशाचे आहे. राव यांनी असे प्रतिपादन केले की ते “तेलंगढ” वरून आले आहे, ज्याचा अर्थ त्यांच्या मते, गोंडीमध्ये “दक्षिण” असा होतो.
तेलंगणा 112077 चौरस किमी च्या भौगोलिक क्षेत्रासह भारतातील अकरावे सर्वात मोठे राज्य आणि बारावे सर्वाधिक लोकसंख्या असलेले राज्य आहे आणि 2011 च्या जनगणनेनुसार 35,193,978 रहिवासी आहे. 2 जून 2014 रोजी, हे क्षेत्र आंध्र प्रदेशच्या वायव्य भागापासून नवनिर्मित राज्य म्हणून वेगळे करण्यात आले.
| राज्याचे नाव | तेलंगणा |
| राजधानी | हैद्राबाद |
| स्थापना | 2 जून 2014 |
| मुख्यमंत्री | श्री. रेवंथ रेड्डी |
| राज्यपाल | श्रीमती. तमिलिसाई सुंदरराजन |
| राज्य भाषा | तेलुगु |
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्य कर्नाटक
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्य कर्नाटक: कर्नाटकचा पूर्व-इतिहास पॅलेओलिथिक हात-कुऱ्हाडी संस्कृतीकडे परत जातो, ज्याचा पुरावा, इतर गोष्टींबरोबरच, या प्रदेशात हाताच्या कुऱ्हाडी आणि क्लीव्हरच्या शोधांवरून दिसून येतो. राज्यात निओलिथिक आणि मेगालिथिक संस्कृतीचे पुरावे देखील सापडले आहेत. कर्नाटक हे भारताच्या दक्षिण पश्चिम भागातील एक राज्य आहे. 1 नोव्हेंबर 1956 रोजी राज्य पुनर्रचना कायदा मंजूर करून त्याची स्थापना झाली. कर्नाटक चे पूर्वीचे नाव म्हैसूर होते. 1973 मध्ये कर्नाटक असे नामकरण करण्यात आले. कर्नाटकच्या पश्चिमेस अरबी समुद्र, वायव्येस गोवा, उत्तरेस महाराष्ट्र, ईशान्येस तेलंगणा, पूर्वेस आंध्र प्रदेश, आग्नेयेला तामिळनाडू आणि नैऋत्येस केरळ हे राज्य आहे.
| राज्याचे नाव | कर्नाटक |
| राजधानी | बेंगळुरू |
| स्थापना | 1 नोव्हेंबर 1956 |
| मुख्यमंत्री | श्री. सिद्धरामय्या |
| राज्यपाल | श्री. थावरचंद गेहलोत |
| राज्य भाषा | कन्नड |
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्य गुजरात
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्य गुजरात: गुजरात हे सिंधू संस्कृतीच्या मुख्य मध्यवर्ती क्षेत्रांपैकी एक होते. यामध्ये सिंधू खोऱ्यातील लोथल, धोलाविरा आणि गोला धोरो या प्राचीन महानगरांचा समावेश आहे. लोथल हे प्राचीन शहर होते जेथे भारताचे पहिले बंदर स्थापन झाले होते. धोलाविरा हे प्राचीन शहर भारतातील सर्वात मोठे आणि प्रमुख पुरातत्व स्थळांपैकी एक आहे. गुजरात पश्चिम किनार्‍यावरील सुमारे 1,600 किमी (990 मैल) किनारपट्टी असलेले राज्य आहे – देशातील सर्वात लांब, सर्वाधिक त्यातील काठियावाड द्वीपकल्पात आहे आणि लोकसंख्या 60.4 दशलक्ष आहे. हे क्षेत्रफळानुसार पाचवे मोठे भारतीय राज्य आहे आणि लोकसंख्येनुसार नववे सर्वात मोठे राज्य आहे. गुजरातची सीमा ईशान्येला राजस्थानला लागून आहे, दादरा आणि नगर हवेली आणि दमण आणि दीव दक्षिणेला, आग्नेयेला महाराष्ट्र, पूर्वेला मध्य प्रदेश आणि पश्चिमेला अरबी समुद्र आणि पाकिस्तानचा सिंध प्रांत आहे.
| राज्याचे नाव | गुजराथ |
| राजधानी | गांधीनगर |
| स्थापना | 1 मे 1960 |
| मुख्यमंत्री | श्री. भूपेंद्रभाई पटेल |
| राज्यपाल | श्री. आचार्य देवव्रत |
| राज्य भाषा | गुजराथी |
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्य गोवा
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्य गोवा: गोव्यात सापडलेल्या रॉक आर्टमधील कोरीवकाम हे भारतातील मानवी जीवनातील सर्वात प्राचीन ज्ञात खुणांपैकी एक आहे. गोवा (Maharashtra Border States), पश्चिम घाटातील शिमोगा-गोवा ग्रीनस्टोन बेल्टमध्ये वसलेले राज्य आहे. गोवा हे कोकण प्रदेशातील भारताच्या नैऋत्य किनार्‍यावरील एक राज्य आहे, जे भौगोलिकदृष्ट्या पश्चिम घाटाने डेक्कनच्या उच्च प्रदेशापासून वेगळे केले आहे. हे भारतातील महाराष्ट्र राज्यांच्या उत्तरेला आणि पूर्वेला आणि दक्षिणेला कर्नाटक राज्यांमध्ये स्थित आहे, अरबी समुद्राने त्याचा पश्चिम किनारा तयार केला आहे. क्षेत्रफळानुसार हे भारतातील सर्वात लहान राज्य आहे आणि लोकसंख्येनुसार चौथे सर्वात लहान राज्य आहे.
| राज्याचे नाव | गोवा |
| राजधानी | पणजी |
| स्थापना | 30 मे 1987 |
| मुख्यमंत्री | श्री. प्रमोद सावंत |
| राज्यपाल | श्री. पी.एस. श्रीधरन पिल्लई |
| राज्य भाषा | कोंकणी |
महाराष्ट्राच्या शेजारील केंद्र शासित प्रदेश दादरा नगर हवेली
महाराष्ट्राच्या शेजारील केंद्र शासित प्रदेश दादरा नगर हवेली: 1520 पासून 19 डिसेंबर 1961 रोजी भारताला जोडले जाईपर्यंत दमण आणि दीव हे पोर्तुगीज वसाहती होते. दादरा आणि नगर हवेलीवर भारतीय लष्कराने 11 ऑगस्ट 1961 रोजी आक्रमण केले. कार्नेशन क्रांतीनंतर 1974 मध्ये पोर्तुगालला या भागावरील भारतीय सार्वभौमत्व अधिकृतपणे मान्य करण्यास भाग पाडले गेले. दादरा आणि नगर हवेली आणि दमण आणि दीव हे भारतातील एक केंद्रशासित प्रदेश आहे . दादरा आणि नगर हवेली आणि दमण आणि दीव या पूर्वीच्या प्रदेशांच्या विलीनीकरणाद्वारे हा प्रदेश तयार करण्यात आला. प्रस्तावित विलीनीकरणाची योजना भारत सरकारने जुलै 2019 मध्ये जाहीर केली होती, आवश्यक कायदा डिसेंबर 2019 मध्ये भारताच्या संसदेत मंजूर करण्यात आला आणि 26 जानेवारी 2020 रोजी लागू झाला.
| केंद्रशासित नाव | दादरा नगर हवेली |
| राजधानी | सिल्वासा |
| स्थापना | 30 मे 1987 |
| नायब राज्यपाल | श्री. प्रफुल्ल पटेल |
| राज्य भाषा | हिंदी, गुजराथी |
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्यांना लागून असलेले जिल्हे
महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्यांना लागून असलेले जिल्हे: महाराष्ट्रातील एकूण 20 जिल्ह्यांची सीमा इतर राज्यांना लागून आहे. महाराष्ट्राच्या शेजारील राज्यांना लागून असलेले जिल्हे खालील तक्त्यात दिले आहेत.
| राज्य | जिल्ह्यांची संख्या | जिल्ह्यांची नावे |
| मध्यप्रदेश | 8 | नंदुरबार, धुळे, जळगाव, बुलढाणा, अमरावती, नागपूर, भंडारा, गोंदिया |
| छत्तीसगड | 2 | गोंदिया, गडचिरोली |
| तेलंगणा | 4 | गडचिरोली, चंद्रपूर, यवतमाळ, नांदेड |
| कर्नाटक | 7 | नांदेड, लातूर, उस्मानाबाद, सोलापूर, सांगली, कोल्हापूर, सिंधुदुर्ग |
| गुजराथ | 4 | पालघर , नाशिक, धुळे, नंदुरबार |
| गोवा | 1 | सिंघुदुर्ग |
| दादरा नगर हवेली | 1 | पालघर |
Note: महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळवा.
अड्डा 247 मराठीचे युट्युब चॅनल
अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप
