Table of Contents
लाला लजपत राय
लाला लजपत राय : हा लेख 1800 च्या उत्तरार्धात आणि 1900 च्या दशकाच्या सुरुवातीच्या काळात भारताच्या स्वातंत्र्याच्या लढ्यात महत्त्वाच्या व्यक्ती लाला लजपत राय यांच्याबद्दल माहिती देतो. त्यांचा जन्म 1865 मध्ये झाला आणि सामाजिक बदलाला पाठिंबा देणारे राष्ट्रवादी म्हणून ते प्रसिद्ध होते. लाला लजपत राय यांनी ब्रिटिश राजवटीपासून भारताला स्वातंत्र्य मिळवून देण्याच्या प्रयत्नांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.आगामी काळातील MPSC 2024 परीक्षेसाठी आधुनिक भारताचा इतिहास हा अत्यंत महत्वाचा विषय आहे. त्यातीलच लाला लजपत राय या विषयाची सविस्तर माहिती उमेदवारांना या लेखात मिळू शकेल.
MPSC परीक्षा 2024 : अभ्यास साहित्य प्लॅन पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा
लाला लजपत राय : विहंगावलोकन
| लाला लजपत राय : विहंगावलोकन | |
| श्रेणी | अभ्यास साहित्य |
| विषय | आधुनिक भारताचा इतिहास |
| उपयोगिता | MPSC भरती परीक्षा 2024 आणि इतर सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी |
| लेखाचे नाव | लाला लजपत राय |
| लेख तुम्हाला काय प्रदान करतो? |
|
लाला लजपत राय
“इन्कलाब झिंदाबाद” (क्रांती चिरंजीव) सारख्या त्यांच्या मजबूत आवाजाने आणि संस्मरणीय घोषणांनी त्यांना भारतीय लोकांच्या हक्कांसाठी आणि कल्याणासाठी उत्कटतेने लढा देणारा एक शक्तिशाली नेता म्हणून स्थापित केले. मॅझिनी, गरिबाल्डी, शिवाजी आणि श्री कृष्ण ज्यांचे जीवनचरित्र लाला लजपत राय यांनी लिहिले आहे.
लाला लजपत राय इतिहास
- लाला लजपत राय ( 1865-1928 ) हे भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीचे प्रमुख नेते होते. त्यांच्या धडाकेबाज भाषणांमुळे आणि त्यांच्या धाडसी नेतृत्वासाठी ते “पंजाबचे सिंह” म्हणून प्रसिद्ध होते.
- पंजाबमधील धुडीके येथे 1865 मध्ये हिंदू कुटुंबात जन्म झाला.
- लाहोरच्या सरकारी महाविद्यालयात कायद्याचे शिक्षण घेतले आणि कायद्याचा सराव केला.
- भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीत सामील झाले.
- स्वदेशी आणि बहिष्कार आंदोलनांची जोरदार बाजू मांडली.
- आर्य समाज या हिंदू सुधारणा चळवळीचे संस्थापक सदस्य होते.
- विपुल लेखक आणि पत्रकारांनी भारतीय स्वातंत्र्याचा प्रचार करण्यासाठी लेखन वापरले.
- 1907 मध्ये अटक केली आणि स्वदेशी चळवळीतील सहभागासाठी बर्माला निर्वासित केले.
- 1909 मध्ये भारतात परतले आणि स्वातंत्र्य चळवळीत सक्रिय राहिले.
- 1914 मध्ये, राय यांनी अमेरिकेत भारतीय स्वातंत्र्याच्या उद्देशाला चालना देण्यासाठी इंडियन होम रूल लीग ऑफ अमेरिकाची स्थापना केली. 1920 मध्ये ते भारतात परतले आणि असहकार चळवळीचे नेते बनले.
- 1928 मध्ये, राय हे सायमन कमिशनच्या विरोधात आंदोलनाचे नेतृत्व करत होते, एक ब्रिटिश आयोग जो भारतातील घटनात्मक सुधारणांचा अभ्यास करण्यासाठी नियुक्त करण्यात आला होता. पोलिसांनी आंदोलकांवर लाठीमार केला, त्यात राय गंभीर जखमी झाले. त्याच्या जखमांमुळे काही आठवड्यांनंतर त्याचा मृत्यू झाला.
- लाला लजपत राय यांचा मृत्यू हा भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीला मोठा धक्का होता. ते एक आदरणीय नेते होते आणि त्यांच्या हौतात्म्याने अनेक तरुण भारतीयांना चळवळीत सामील होण्याची प्रेरणा दिली.
- राय यांचा वारसा साहस, देशभक्ती आणि त्यागाचा आहे. भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी ते एक समर्पित सेनानी होते आणि भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीत त्यांचे योगदान मोठे आहे.
लाला लजपतराय शिक्षण
- लाला लजपत राय यांचे शिक्षण पंजाबमधील एका छोट्या गावात सुरू झाले.
लाहोरमधील शासकीय महाविद्यालय आणि शासकीय महाविद्यालय विद्यापीठात शिक्षण घेऊन त्यांनी आपला अभ्यास पुढे केला. - राय यांनी कायद्याची पदवी प्राप्त केली, जी त्यांच्या कायदेशीर कारकीर्दीचा पाया ठरली.
- त्यांच्या शिक्षणाने त्यांच्यामध्ये देशभक्तीची खोल भावना आणि बौद्धिक शोध घेण्याची आवड निर्माण केली.
- राय यांच्या शैक्षणिक पार्श्वभूमीने त्यांना भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातील एक विपुल लेखक, विचारवंत आणि प्रभावशाली व्यक्तिमत्त्व बनण्यास सक्षम केले.
- आयुष्यभर, त्यांनी आपल्या शिक्षणाचा उपयोग राजकीय आणि सामाजिक कारणांमध्ये सक्रियपणे गुंतण्यासाठी, भारतीय लोकांच्या हक्कांसाठी वकिली करण्यासाठी केला.
लाला लजपत राय यांचे राजकीय जीवन
- लाला लजपत राय हे भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीतील एक महत्त्वाचे व्यक्तिमत्त्व होते.
भारतीय हक्क आणि स्वातंत्र्यासाठी ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमध्ये सामील झाले.
राय यांना 1907 मध्ये त्यांच्या राजकीय हालचालींमुळे बर्मामध्ये अन्यायकारकपणे हद्दपार करण्यात आले पण नंतर ते परतले. - बंगालच्या फाळणीला त्यांनी कडाडून विरोध केला.
1917 मध्ये, त्यांनी भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी आंतरराष्ट्रीय समर्थन मिळविण्यासाठी अमेरिकेच्या होम रूल लीगची स्थापना केली. - राय यांनी ऑल इंडिया ट्रेड युनियन काँग्रेसचे अध्यक्ष म्हणूनही काम केले, कामगार हक्कांचे समर्थन केले.
- त्यांनी महात्मा गांधींच्या असहकार चळवळीला सक्रिय पाठिंबा दिला आणि 1920 मध्ये नागपूर काँग्रेस अधिवेशनात भाग घेतला.
- राय यांनी रौलेट ॲक्ट सारख्या जाचक कायद्याला कडाडून विरोध केला आणि जालियनवाला बाग हत्याकांडाचा निषेध केला.
- आर्य गॅझेटचे संपादक म्हणून त्यांनी आपल्या व्यासपीठाचा उपयोग वसाहतवादी राजवटीत भारतीयांना भेडसावणाऱ्या समस्यांबद्दल जागरुकता निर्माण करण्यासाठी केला.
- 1921 मध्ये राय यांनी वंचितांच्या उन्नतीसाठी सर्व्हंट्स ऑफ पीपल सोसायटीची स्थापना केली.
- त्यांनी 1894 मध्ये पंजाब नॅशनल बँकेची सह-स्थापना केली आणि भारताच्या आर्थिक क्षेत्रात योगदान दिले.
- 1926 मध्ये राय यांची केंद्रीय विधानसभेचे उपनेते म्हणून निवड झाली.
- 1928 मध्ये, त्यांनी सायमन कमिशनच्या सहकार्याला विरोध करणारा ठराव मांडला, ज्यामुळे लाहोरमध्ये शांततापूर्ण आंदोलनादरम्यान पोलिसांनी क्रूरपणे मारहाण केली.
- राय यांचा मृत्यू झाला आणि त्यांच्या मृत्यूचा भगतसिंग यांच्यासह इतर स्वातंत्र्यसैनिकांवर खोलवर परिणाम झाला.
- लाला लजपत राय यांचे योगदान आणि बलिदान भारताच्या स्वातंत्र्याचा पाठपुरावा आणि न्याय आणि समानतेच्या तत्त्वांना प्रेरणा देत आहे.
भारतीय स्वातंत्र्यासाठी योगदान
भारताच्या स्वातंत्र्याच्या शोधात एक आदरणीय व्यक्तिमत्व लाला लजपत राय यांनी त्यांच्या लेखनातून आणि समर्पित प्रतिबद्धतेद्वारे चिरस्थायी छाप सोडली. आर्य गॅझेट सारख्या प्रभावशाली संस्था स्थापन करण्यात त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली, त्यांनी अनेक काँग्रेस आणि परिषदांमध्ये सक्रिय सहभाग घेतला. शिवाय, लाला लजपत राय यांनी लाहोरमध्ये गुलाब देवी चेस्ट हॉस्पिटलची स्थापना करून आरोग्यसेवेत भरीव योगदान दिले. स्वातंत्र्यसैनिक आणि सामाजिक सुधारणांचे समर्थक म्हणून त्यांचा वारसा खूप महत्त्वाचा आहे, जो स्वातंत्र्य आणि सामाजिक उन्नतीसाठी केलेल्या बलिदानाचे प्रतीक आहे.
लाला लजपत राय यांचे निधन
लाला लजपत राय यांचे निधन भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातील एक मार्मिक अध्याय आहे. भारतातील ब्रिटीश वसाहतवादी राजवटीचे प्रभावी प्रतिनिधित्व असलेल्या सायमन कमिशनच्या विरोधात झालेल्या आंदोलनादरम्यान झालेल्या जखमांमुळे त्यांचे निधन झाले.30 ऑक्टोबर 1928 ला लाहोरमध्ये शांततापूर्ण आंदोलनात गुंतलेल्या लाला लजपत राय आणि सहकारी निदर्शकांवर पोलिसांनी कठोर लाठीचार्ज केला, परिणामी ते गंभीर जखमी झाले. तीव्र वेदना आणि शारीरिक आघात सहन करूनही, ब्रिटीश दडपशाही आणि अन्यायाविरुद्ध त्यांचा अटळ प्रतिकार करण्यासाठी ते दृढ राहिले.
लाला लजपत राय यांचा मृत्यू कोणत्या आंदोलनात झाला ?
खेदाची गोष्ट म्हणजे, जखमा प्राणघातक ठरल्या, ज्यामुळे 17 नोव्हेंबर 1928 रोजी लाला लजपत राय यांचे निधन झाले. त्यांच्या निधनाने भारतीय जनतेमध्ये व्यापक दु:ख आणि संताप निर्माण झाला, ज्यामुळे स्वातंत्र्यसैनिकांमध्ये एकतेची आणि संकल्पाची नवीन भावना निर्माण झाली. त्यांनी त्यांच्या बलिदानाकडे भारताच्या स्वातंत्र्याच्या लढ्यात एक प्रमुख बिंदू म्हणून पाहिले.
लाला लजपत राय यांच्या मृत्यूने, अनेकदा हुतात्माचे बलिदान म्हणून ओळखले जाते, भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीला ऊर्जा देण्यामध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. त्यांची स्मृती ब्रिटीश वसाहतवादी राजवटीपासून मुक्त होण्याच्या अखंड प्रयत्नाचे प्रतीक आहे. लाला लजपत राय यांचा वारसा टिकून आहे, जे भारतीयांच्या पिढ्यान्पिढ्या प्रेरणा म्हणून काम करतात जे स्वतंत्र आणि सार्वभौम भारताच्या शोधात त्यांच्या योगदानाचा आणि बलिदानाचा सन्मान करत आहेत.
लाला लजपत राय जयंती
लाला लजपत राय जयंती 28 जानेवारी रोजी साजरी केली जाते. भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीतील एक निर्भिड राष्ट्रवादी लाला लजपत राय यांची जयंती आहे.1865 मध्ये जन्मलेल्या, भारताच्या स्वातंत्र्य लढ्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. शक्तिशाली भाषणांसाठी आणि “इन्कलाब झिंदाबाद” या प्रतिष्ठित घोषणेसाठी ओळखले जाते. भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी त्यांच्या बलिदान आणि समर्पणाला आदरांजली वाहतो. तो आपल्याला स्वातंत्र्य, न्याय आणि एकता या मूल्यांची आठवण करून देतो. विशेषत: तरुणांना त्यांच्या जीवनाबद्दल आणि योगदानाबद्दल शिक्षित करण्यासाठी कार्यक्रम आणि चर्चासत्र आयोजित केले गेले.लाला लजपत राय यांचा वारसा राष्ट्राला उज्ज्वल भविष्यासाठी प्रेरणा देत आहे
लाला लजपत राय घोषणा
लाला लजपत राय हे “सायमन, गो बॅक!” या शक्तिशाली घोषणेसाठी प्रसिद्ध आहेत. 1928 मध्ये सायमन कमिशनच्या विरोधात झालेल्या निषेधाच्या वेळी ते एक रॅलींग बनले. असंख्य भारतीयांनी प्रतिध्वनी केलेली ही प्रभावी घोषणा स्वराज्याची तीव्र मागणी आणि भारतीय प्रतिनिधित्वाशिवाय ब्रिटिशांनी लादलेली धोरणे नाकारण्याचे प्रतिबिंबित करते.
लाला लजपत राय यांनी ब्रिटीश अधिकारी डब्ल्यूएससी सायमन यांना भारतातून निघून जाण्याची आग्रही हाक दिली, हे भारतीय लोकांच्या त्यांच्या हक्कांसाठी आणि स्वातंत्र्यासाठी झटण्याच्या अविचल आत्म्याचे आणि एकजुटीच्या निर्धाराचे प्रतीक आहे. ब्रिटीश वसाहतवादाविरुद्धच्या प्रतिकाराचे प्रतिनिधित्व करणारी त्यांची घोषणा, भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यावर एक चिरस्थायी छाप सोडली आणि भारतीय आत्मनिर्णयाच्या कारणासाठी त्यांच्या अटळ समर्पणाचा पुरावा म्हणून उभी आहे.
| MPSC परीक्षा 2024 : अभ्यास साहित्य योजना : सामान्य ज्ञान(GS) | |
| तारीख | टॉपिक |
| 31 डिसेंबर 2023 | जालियनवाला बाग हत्याकांड |
| 1 जानेवारी 2024 | गांधी युग |
| 3 जानेवारी 2024 | रक्ताभिसरण संस्था |
| 5 जानेवारी 2024 | प्राकृतिक महाराष्ट्र – कोकण किनारपट्टी |
| 7 जानेवारी 2024 | 1857 चा उठाव |
| 9 जानेवारी 2024 | प्राण्यांचे वर्गीकरण -असमपृष्ठरज्जू प्राणी |
| 11 जानेवारी 2024 | राज्यघटना निर्मिती |
| 13 जानेवारी 2024 | अर्थसंकल्प |
| 15 जानेवारी 2024 | महाराष्ट्र – स्थान व विस्तार |
| 17 जानेवारी 2024 | भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसची स्थापना व वाटचाल |
| 19 जानेवारी 2024 | मूलभूत हक्क |
| 21 जानेवारी 2024 | वैदिक काळ |
| 23 जानेवारी 2024 | सामाजिक व धार्मिक सुधारणा चळवळी |
| 25 जानेवारी 2024 | शाश्वत विकास |
| 27 जानेवारी 2024 | महर्षी कर्वे व त्यांचे कार्य |
| 29 जानेवारी 2024 | 1942 छोडो भारत चळवळ |
| 31 जानेवारी 2024 | भारतीय रिझर्व्ह बँक |
| 1 फेब्रुवारी 2024 | भारतीय राज्यघटनेतील महत्त्वाची कलमे |
| 2 फेब्रुवारी 2024 | स्वातंत्र्यापूर्वीची भारतीय अर्थव्यवस्था |
| 3 फेब्रुवारी 2024 | रौलेट कायदा 1919 |
| 4 फेब्रुवारी 2024 | गारो जमाती |
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
अड्डा 247 मराठीचे युट्युब चॅनल
अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप
