दैनिक चालू घडामोडी
चालू घडामोडी हा सर्वात महत्वाचा विषय आहे आणि जर आपण आपला वेळ मनापासून समर्पित केला तर आपण या विषयातून खूप चांगले गुण मिळवू शकता. चालू घडामोडींच्या संबधीत MPSC State Service, MPSC Group B, MPSC Group C, Saral Seva Bharati, Talathi, UPSC, SSC, RRB अशा अनेक स्पर्धापरीक्षांमधे बरेच प्रश्न विचारले जातात. हा विषय असा आहे ज्या बदल माहिती असेल तरच आपल्यला परीक्षेत उत्तर देता येतात आणि ते पण खूप कमी वेळात आणि तो वेळ आपण दुसऱ्या प्रशांसाठी लावता येतो. म्हणून या विषयात चांगले गूण मिळवण्यासाठी आपल्यला देशात आणि जगात काय चालले आहे याची माहिती असणे खूप गरजेचे आहे.
येथे आम्ही सर्व वर्तमानपत्रांमधून समकालीन समस्यांचा सारांश आपल्यासमोर सादर करतो, ज्यामुळे आपला वेळ वाचतो आणि आपले ज्ञान वाढते. तर चला 2 जून 2021 चे सर्व महत्वाचे चालू घडामोडी पाहुयात.
राष्ट्रीय बातम्या
- डब्ल्यूएचओने भारतात प्रथमच सापडलेल्या कोविड -19 प्रारूपांचे नाव ‘कप्पा’ आणि ‘डेल्टा’ असे ठेवले
- जागतिक आरोग्य संघटनेच्या संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या आरोग्य एजन्सीने कोविड -19 ची दोन प्रारूपांचे नामकरण बोलण्यास सोपे असे केले आहे. B.1.617.1 आणि B.1.617.2 ही दोन रूपे आहेत. कोविड-19 च्या B.1.617.1 व्हेरिएंटला ‘कप्पा’ असे नाव देण्यात आले आहे, तर B.1.617.2 व्हेरिएंटला ‘डेल्टा’ असे नाव देण्यात आले आहे.
- या रूपांच्या नावे ठेवण्याचे उद्दीष्ट हे #SARSCoV2 व्हेरिएंट्स ऑफ कॉन्सर्न्स (व्हीओसी) आणि इंटरेस्ट (व्हीओआय) चे विद्यमान वैज्ञानिक नावे बदलणे नाही, तर व्हीओआय / व्हीओसी बद्दलच्या सार्वजनिक चर्चेस मदत करण्याच्या उद्देशाने आहे.
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- 7 एप्रिल 1948 रोजी डब्ल्यूएचओ ची स्थापना झाली.
- डब्ल्यूएचओ ही आंतरराष्ट्रीय सार्वजनिक आरोग्यासाठी जबाबदार असलेल्या संयुक्त राष्ट्रांची एक विशेष एजन्सी आहे.
- डब्ल्यूएचओचे मुख्यालय जिनेव्हा, स्वित्झर्लंडमध्ये आहे.
- डब्ल्यूएचओचे सध्याचे अध्यक्ष डॉ टेड्रॉस अ‍ॅडॅनॉम घ्हेबेरियस आहेत.
2. ‘एक राष्ट्र, एक मानक’ योजनेत सामील होणारी आरडीएसओ प्रथम मानकरी संस्था बनली
- भारतीय रेल्वे क्षेत्रासाठी मानदंड ठरविणारी रिसर्च डिझाईन अँड स्टँडर्ड ऑर्गनायझेशन (आरडीएसओ) केंद्र सरकारच्या ‘एक राष्ट्र, एक मानक’ योजनेत सहभागी होणारी देशातील पहिली मानकरी संस्था ठरली आहे.
- रेल्वे मंत्रालयाची एकमेव अनुसंधान व विकास शाखा असलेल्या आरडीएसओला आता भारतीय मानक ब्युरो (बीआयएस) द्वारे तीन वर्षांच्या कालावधीसाठी ‘प्रमाणित विकास संस्था’ म्हणून मान्यता मिळाली आहे.
- बीआयएस ही ‘एक राष्ट्र, एक मानक’ योजनेची अंमलबजावणी करणारी एजन्सी आहे. रेल्वेसाठी दर्जेदार वस्तू आणि सेवा मिळविण्यासाठी आरडीएसओ आणि बीआयएस आता संयुक्तपणे पॅरामीटर्स परिभाषित करणार आहेत.
- देशातील एका प्रकारच्या उत्पादनांसाठी मानकांचे एक टेम्पलेट विकसित करण्याच्या उद्देशाने ‘वन नेशन, वन स्टँडर्ड’ योजना 2019′ मध्ये सुरू करण्यात आली होती, एकापेक्षा जास्त एजन्सीज ते तयार करण्याऐवजी दीर्घकाळात’ ब्रँड इंडिया ‘अशी ओळख निर्माण करतात.
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- आरडीएसओ मुख्यालय स्थान: लखनऊ;
- आरडीएसओ स्थापना केली: 1921.
3. नरेंद्रसिंग तोमर यांनी बागायती क्लस्टर डेव्हलपमेंट प्रोग्राम सुरू केला
- केंद्रीय कृषी व शेतकरी कल्याण मंत्री नरेंद्रसिंग तोमर यांनी बागायती समग्र वाढीसाठी बागायती क्लस्टर डेव्हलपमेंट प्रोग्राम (सीडीपी) ची सुरुवात केली. प्रायोगिक अवस्थेत, कार्यक्रमासाठी निवडलेल्या एकूण 53 क्लस्टरपैकी 12 बागायती गटांमध्ये हा उपक्रम राबविला जाईल.
- कृषी व शेतकरी कल्याण मंत्रालयाच्या राष्ट्रीय फलोत्पादन मंडळाने (एनएचबी) राबविलेला केंद्रीय क्षेत्रातील कार्यक्रम, सीडीपीचा, हेतू हा निवडलेल्या बागायती समूहांना जागतिक स्तरावर स्पर्धात्मक बनविण्यासाठी विकसित करणे आणि विकसित करणे हे आहे.
- हा कार्यक्रम भौगोलिक स्पेशलायझेशनचा लाभ घेण्यासाठी आणि बागायती समूहांच्या एकात्मिक आणि बाजाराच्या नेतृत्वाखालील विकासास प्रोत्साहित करण्यासाठी बनविला गेला आहे.
- कृषी व शेतकरी कल्याण मंत्रालयाने (एमओए आणि एफडब्ल्यू) 53 बागायती गटांची ओळख पटविली असून त्यापैकी 12 गटांना या कार्यक्रमाच्या प्रायोगिक प्रक्षेपणासाठी निवडण्यात आले आहे. पायलट प्रोजेक्टच्या अनुभवाच्या आधारे, सर्व निवडलेल्या क्लस्टर्सना समाविष्ट करण्यासाठी प्रोग्राम वाढविला जाईल.
अर्थव्यवस्था
4. ओईसीडीच्या अंदाजानुसार भारताची वाढीचा अंदाज 9.9% पर्यंत असेल
- आर्थिक सहकार आणि विकास संघटनेने (ओईसीडी) आर्थिक वर्ष 2022 साठी भारताच्या वाढीचा अंदाज 9.9% वर्तविला आहे. मार्चमध्ये या वाढीचा अंदाज 12.6% इतका होता.
- कोविड प्रकरणे बंद ठेवून हा दर कमी करण्यात आला ज्यामुळे भारताची आर्थिक पुनर्प्राप्ती ठप्प होण्याची भीती आहे.
- ओईसीडीनुसार, “सर्व देशभर (किंवा खंडभर) असलेला साथीचा रोग द्रुतगतीने समाविष्ट केला जाऊ शकतो परंतु जीडीपी (सकल देशांतर्गत उत्पादन) वाढ अद्याप 2021-22 मध्ये 10% आणि 2022-23 मध्ये 8% राहील.
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- ओईसीडी मुख्यालय: पॅरिस, फ्रान्स;
- ओईसीडी स्थापना केली: 30 सप्टेंबर 1961.
5. एसबीआय इकॉनॉमिस्ट्सने वित्तीय वर्ष 22 मधील जीडीपी वाढीच्या अंदाजात 7.9% पर्यंत सुधारणा केली
- एसबीआयच्या अर्थशास्त्रज्ञांनी आपल्या “इकोराप” या संशोधन अहवालात भारतीय अर्थव्यवस्थेचा जीडीपी वाढीचा अंदाज आर्थिक वर्ष 22 मध्ये 7.9 टक्क्यांपर्यंत खाली आणला आहे, त्यापूर्वीचा अंदाज 10.4 टक्के होता. सर्व विश्लेषकांमधील हा भारतासाठी सर्वात कमी विकास दराचा अंदाज आहे.
- वाढीच्या अंदाजातील पुनरावृत्तीचा मुख्य घटक म्हणजे कोविड -19 च्या संक्रमणाच्या दुसर्‍या लाटेचा परिणाम. एसबीआयच्या अर्थशास्त्रज्ञांनी एफवाय 22 मध्ये अपेक्षित “व्ही-आकार” पुनर्प्राप्तीऐवजी “डब्ल्यू-आकाराचे” पुनर्प्राप्ती दोन बाजूसह सादर केले.
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- एसबीआय चेअरपर्सन: दिनेशकुमार खारा.
- एसबीआय मुख्यालय: मुंबई.
- एसबीआय स्थापना केली: 1 जुलै 1955
6. मूडीज ने भारतीय अर्थव्यवस्था आर्थिक वर्ष 22 मध्ये 9.3% वाढण्याचा अंदाज वर्तविला
- मूडीज इन्व्हेस्टर्स सर्व्हिसच्या मते, चालू आर्थिक वर्षात भारताची अर्थव्यवस्था 9.3 टक्क्यांनी वाढेल आणि दुसर्‍या कोविड -19 लाटमुळे देशातील संभाव्य दीर्घ मुदतीच्या कर्जाच्या परिणामाची जोखीम वाढली आहे.
- मूडीज इन्व्हेस्टर्स सर्व्हिसने भारतीय अर्थव्यवस्थेचा जीडीपी विकास दर पुढीलप्रमाणे वर्तविला आहेः 2021-22 (FY22): 9.3%, 2022-23 (FY23): 7.9%
- सार्वभौम रेटिंगच्या बाबतीत, मूडीजने नकारात्मक दृष्टिकोन असलेल्या भारताबद्दल ‘Baa3’ रेटिंगचा अंदाज लावला आहे. 2020 मध्ये मोठ्या प्रमाणात आकुंचन झाल्याने अर्थव्यवस्थेची प्रगती लवकर झाली, असे ते म्हणाले.
- परंतु वाढीची सतत मंदी, कमकुवत सरकारी वित्त आणि वाढती आर्थिक क्षेत्रातील जोखीम यासह भारताच्या पत प्रोफाइलला येणारी जोखीम कोरोनाव्हायरसच्या दुसर्‍या लाटेच्या धक्क्याने वाढली आहे.
नियुक्ती बातम्या
7. न्यायमूर्ती ए.के. मिश्रा हे एनएचआरसीचे नवे प्रमुख
- सर्वोच्च न्यायालयातील माजी न्यायाधीश अरुण कुमार मिश्रा हे उच्चशक्तीच्या समितीने त्यांचे नाव प्रस्तावित केल्यानंतर राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाचे (एनएचआरसी) नवे अध्यक्ष असतील.
- या निवड समितीत पंतप्रधान नरेंद्र मोदी, गृहमंत्री अमित शहा, राज्यसभेचे उपाध्यक्ष हरिवंश, लोकसभा अध्यक्ष ओम बिर्ला आणि राज्यसभेतील विरोधी पक्षनेते मल्लिकार्जुन खर्गे यांचा समावेश होता.
- जम्मू-काश्मीर हायकोर्टाचे माजी मुख्य न्यायाधीश महेश मित्तल कुमार आणि इंटेलिजेंस ब्युरोचे माजी संचालक राजीव जैन यांनाही एनएचआरसीचे सदस्य म्हणून उच्चशक्ती समितीने शिफारस केली होती परंतु अधिकृत अधिसूचना अद्यापपर्यंत आलेली नाही.
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- एनएचआरसी तयारः 12 ऑक्टोबर 1993;
- एनएचआरसी कार्यक्षेत्र: भारत सरकार;
- एनएचआरसी मुख्यालय: नवी दिल्ली.
8. आयबीएफ ने न्यायमूर्ती (निवृत्त) विक्रमजित सेन यांची अध्यक्ष म्हणून नेमणूक केली
- इंडियन ब्रॉडकास्टिंग फाउंडेशनने (आयबीएफ) सर्वोच्च न्यायालयातील माजी न्यायाधीश न्यायमूर्ती विक्रमजीत सेन यांची नव्याने गठित स्वयं-नियामक संस्था डिजिटल मीडिया कंटेंट नियामक मंडळाचे (डीएमसीआरसी) अध्यक्ष म्हणून नियुक्ती करण्याची घोषणा केली.
- माहिती तंत्रज्ञान (मध्यस्थ मार्गदर्शक सूचना आणि डिजिटल मीडिया आचारसंहिता) नियम, 2020 च्या आदेशानुसार डीएमसीआरसी ची स्थापना केली गेली आहे. हे प्रसारण आणि ओटीटी (ओव्हर-द-टॉप) प्लॅटफॉर्म एकत्र आणण्यासाठी केले गेले.
9. मॅग्मा फिन्कोर्प यांनी अध्यक्ष पूनावाला यांची अध्यक्ष म्हणून नेमणूक केली
- पूनावाला नियंत्रित राइझिंग सन होल्डिंग्जचे नियंत्रक भाग घेतल्यानंतर मॅग्मा फिन्कोर्पने व्यवस्थापन अध्यक्ष म्हणून आदर पूनावाला यांना नेमले आहे.
- या महिन्याच्या सुरुवातीला राईजिंग सनने नॉन-बँक कर्जामध्ये 3,456 कोटी रुपयांची गुंतवणूक केली. मॅग्मा लवकरच पूनावाला ग्रुप कंपनी म्हणून पुनर्नामित केला जाईल. अभय भुतडा यांना एमडी आणि विजय देशवाल यांना मुख्य कार्यकारी अधिकारी म्हणून नियुक्त केले आहे.
सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:
- मॅग्मा फिन्कोर्प मुख्यालय: पश्चिम बंगाल;
- मॅग्मा फिन्कोर्प संस्थापक: मयंक पोद्दार आणि संजय चामरिया;
- मॅग्मा फिनकॉर्प स्थापना केली: 1988.
10. व्हाइस अ‍ॅडमिरल रवनीत सिंह यांनी नौदल स्टाफचे उपप्रमुख म्हणून पदभार स्वीकारला
- व्हाइस-अ‍ॅडमिरल रवनीत सिंह, अति विशिष्ठ सेवा पदक (एव्हीएसएम) आणि नौसेना मेडल (एनएम) ने नौदल प्रमुख म्हणून पदभार स्वीकारला.
- त्यांनी, परम वशिष्ठ सेवा पदक (पीव्हीएसएम), एव्हीएसएम, विशिष्ठ सेवा पदक (व्हीएसएम), धारक वरीष्ठ अ‍ॅडमिरल एम.एस. पवार यांची जागा घेतली.
विज्ञान आणि तंत्रज्ञान
11. आयआयटी-रोपारने ‘एम्बीटॅग’ भारताचा पहिला स्वदेशी तापमान डेटा लॉगर विकसित केला
- पंजाबमधील इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी, रोपार (आयआयटी रोपार) ने नाशवंत पदार्थ, लसी आणि शरीराच्या अवयवांचे आणि रक्ताच्या वाहतुकीदरम्यान वास्तविक प्रकारचे वातावरणीय तापमान नोंदविणारे प्रथम प्रकारचे ‘आयबीटी’ डिव्हाइस विकसित केले आहे.
- तपमानाच्या भिन्नतेमुळे ते नोंदविलेल्या तपमानामुळे जगातील कोठूनही वाहतूक केलेली विशिष्ट वस्तू अद्याप वापरण्यायोग्य आहे की नाही हे समजण्यास मदत होते. कोविड-19 लस, अवयव आणि रक्त वाहतुकीसहित लसींसाठी ही माहिती विशेषतः गंभीर आहे.
- यूएसबी डिव्हाइसच्या आकारासह, एम्बीटॅग त्याच्या आसपासच्या सभोवतालचे तापमान सतत कोणत्याही शुल्कासाठी पूर्ण 90 दिवस कोणत्याही-वेळ क्षेत्रातील -40 ते +80 डिग्री नोंदवते.
- आंतरराष्ट्रीय बाजारातील रेकॉर्ड डेटामध्ये उपलब्ध अशी बरीच साधने केवळ 30- 60 दिवसांच्या कालावधीसाठी असतात.
- कोणत्याही संगणकासह यूएसबी कनेक्ट करून रेकॉर्ड केलेला डेटा पुनर्प्राप्त केला जाऊ शकतो. हे तंत्रज्ञान, तंत्रज्ञान नाविन्य केंद्र – अवाडीएच (कृषी आणि पाणी तंत्रज्ञान विकास हब) आणि त्याच्या स्टार्टअप स्क्रॅचनेस्ट अंतर्गत विकसित केले गेले आहे. AWaDH हा भारत सरकारचा प्रकल्प आहे.
रँकिंग
12. सेंटर फॉर वर्ल्ड युनिव्हर्सिटी रँकिंग 2021-22 ची घोषणा
- सेंटर फॉर वर्ल्ड युनिव्हर्सिटी ने रँकिंग्ज 2021-22 जाहीर केले. 19788 संस्थांना स्थान देण्यात आले आहे आणि जे सर्वात वर आहेत अशा जागतिक 2000 संस्थांची यादी बनविली आहे.
- जागतिक क्रमवारीत हार्वर्ड विद्यापीठ क्रमवारीत अव्वल स्थानावर आहे. त्यानंतर मॅसॅच्युसेट्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी, स्टॅनफोर्ड युनिव्हर्सिटी, केंब्रिज युनिव्हर्सिटी आणि ऑक्सफोर्ड युनिव्हर्सिटी क्रमवार आहेत.
- वर्ल्ड युनिव्हर्सिटी रँकिंग्स (सीडब्ल्यूयूआर) 2021-22 नुसार जगभरातील सुमारे 2000 उच्च शिक्षण संस्थांच्या यादीमध्ये 68 भारतीय संस्थांनी स्थान मिळवले आहे.
- आयआयएम-अहमदाबाद या संस्थेने 415 वा क्रमांक मिळवला असून त्याच्या नेतृत्वात भारतीय संस्थांचा क्रमांक लागतो. त्यानंतर भारतीय विज्ञान संस्थान (आयआयएससी) 459व्या क्रमांकावर आहे.
सीडब्ल्यूआर रँकिंग 2021: अव्वल 10 भारतीय संस्था
- ग्लोबल रँक 415: आयआयएम अहमदाबाद
- ग्लोबल रँक 459: इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स, बेंगलुरू
- क्रमांक 543: टाटा इंस्टिट्यूट ऑफ फंडामेंटल रिसर्च,मुंबई
- क्रमांक 557: आयआयटी मद्रास
- क्रमांक 567: आयआयटी बॉम्बे
- क्रमांक 571: दिल्ली विद्यापीठ
- क्रमांक 623: आयआयटी दिल्ली
- क्रमांक 708: आयआयटी खडगपूर
- क्रमांक 709: पंजाब विद्यापीठ
- क्रमांक 818: आयआयटी कानपूर
क्रीडा बातम्या
13. आशियाई बॉक्सिंग चँपियनशिपः भारताच्या संजीत कुमारने सुवर्णपदक जिंकले
- एएसबीसी एशियन बॉक्सिंग चँपियनशिपमध्ये भारताच्या मुष्टीयोध्दा संजीत कुमारने 91किलो वजनी गटात सुवर्णपदक जिंकले.
- दुबई येथे झालेल्या आशियाई चँपियनशिपच्या अंतिम सामन्यात 3-2 च्या विभाजीत झालेल्या निर्णयामध्ये पाच वेळच्या आशियाई चॅम्पियनशिप पदकविजेता आणि रिओ ऑलिम्पिक रौप्यपदक विजेता कझाकस्तानच्या वसिली लेविटचा पराभव केल्यामुळे संजीतने अस्वस्थता दूर केली.
महत्वाचे दिवस
14. जागतिक आरोग्य असेंब्लीने 30 जानेवारीला जागतिक एनटीडी दिन म्हणून मान्यता देण्याचा निर्णय स्वीकारला
- 74 व्या जागतिक आरोग्य सभेने ३० जानेवारीला जागतिक दुर्लक्षित उष्णकटिबंधीय रोग दिन (‘वर्ल्ड एनटीडी डे’) म्हणून मान्यता देण्याच्या निर्णयाचे समर्थन केले.
- 30 जानेवारी 2012 रोजी जागतिक एनटीडी दिनाचा पहिला रोड मॅप आणि एनटीडी वर लंडनच्या घोषणेचे एकाच वेळी प्रक्षेपण साजरा करण्यात आला. ज्या देशांकडे दुर्लक्षित उष्णकटिबंधीय रोग (एनटीडी) प्रचलित आहेत आणि जागतिक स्तरावरील भागीदारांसाठी ही एक नवीन पहाट आहे.
निधन बातम्या
15. भारतीय संविधान सभेचे अखेरचे सदस्य टी.एम. कॅलायनन यांचे निधन
- भारतीय संविधान सभेचे शेवटचे हयात राहिलेले माजी सदस्य, टी.एम.कॅलायनन गौंडर यांचे वयाच्या 101 व्या वर्षी निधन झाले.
- त्यांनी संविधान सभाचे सदस्य आणि भारताच्या पहिल्या अस्थायी संसदेचे सदस्य व त्यानंतर 1952 ते 1967 दरम्यान तमिळनाडूमधील विधानपरिषदेचे सदस्य आणि तीनदा आमदार म्हणूनही काम केले.
महाराष्ट्र राज्यातील सर्व स्पर्धा परीक्षांचे मोफत अभ्यास साहित्य
YouTube channel- Adda247 Marathi
App- Adda247 (मराठी भाषा)
Use Coupon code: HAPPY
आणि मिळवा 75% डिस्काउंट
आता तुमच्या घरी लाइव्ह वर्ग मराठीत उपलब्ध आहेत
केवळ सरावच परीक्षेत चांगले गुण मिळण्यास मदत करू शकतो
SBI लिपिक फाउंडेशन बॅच | द्विभाषिक
