महात्मा फुले व छत्रपती शाहू महाराज : आदिवासी विकास विभाग भरती 2023 साठी अभ्यास साहित्य

महात्मा फुले व छत्रपती शाहू महाराज : आदिवासी विकास विभाग भरती 2023 साठी अभ्यास साहित्य 

महात्मा फुले व छत्रपती शाहू महाराज : आदिवासी विकास विभाग भरती 2023 साठी अभ्यास साहित्य : महाराष्ट्रातील समाजसुधारक हा विषय आदिवासी विकास विभाग भरती 2023 तसेच महाराष्ट्रातील अन्य भरती परीक्षांसाठी अतिशय उपयुक्त आहे.या लेखात आपण महात्मा फुले व छत्रपती शाहू महाराज यांच्या जीवन कार्यावर उपयुक्त अशी माहिती पाहणार आहोत. यावर परीक्षेमध्ये हमखास प्रश्न विचारले जातात. 

महात्मा फुले व छत्रपती शाहू महाराज: विहंगावलोकन

महात्मा ज्योतिबा फुले 

महात्मा फुलेंचे कार्य-

• महात्मा जोतीबा फुले यांचा जन्म इ. स. 11 एप्रिल 1827 रोजी पुणे येथे झाला. 
• महाराष्ट्रात स्त्रियांच्या शिक्षणासाठी व उद्धारासाठी महात्मा फुले व सावित्रीबाई फुले यांनी इ. स. 1848  मध्ये पुणे येथे मुलींसाठी पहिली शाळा सुरू करून स्त्री- शिक्षणाची मुहूर्तमेढ रोवली. 
• इ. स. 1852 मध्ये दलितांना शिक्षण देण्यासाठी पहिली शाळा सुरू केली. 
• महात्मा फुले यांनी विधवा पुनर्विवाहास चालना दिली. 
• त्यांनी पुण्यात स्वतःच्या घरी बालहत्या प्रतिबंधगृहाची स्थापना केली.
• काशीबाई नावाच्या विधवेचा मुलगा स्वतः दत्तक घेतला. 
• विधवेच्या केशवपनाची चाल बंद व्हावी म्हणून त्यांनी न्हाव्यांचा संप घडवून आणला.
• महात्मा फुले यांनी 24 सप्टेंबर 1873 रोजी ‘सत्यशोधक समाजाची’ स्थापना केली.
• शेतकऱ्यांच्या शोषणाविरुद्ध खतफोडीचे बंड घडवून आणले. 
• ना.म.लोखंडे यांना ‘मिलहॅण्ड असोसिएशन’ या देशातील पहिल्या कामगार संघटनेच्या स्थापनेत साहाय्य केले.
• मुंबईतील कोळीवाडा येथे जनतेने रावबहादुर विठ्ठलराव वडेकर यांच्या हस्ते सत्कार करून ‘महात्मा’ ही पदवी प्रदान केली.

महात्मा फुलेंची काही पुस्तके –

1.  ब्राह्मणांचे कसब
2. गुलामगिरी
3. शेतकऱ्यांचा असूड
4. इशारा
5. सार्वजनिक सत्यधर्म 

राजर्षी छत्रपती शाहू महाराज

छत्रपती शाहूंचे कार्य –

• करवीर नगरीच्या छत्रपती शाहू महाराजांना ‘राजर्षी’ हा मानाचा किताब बहाल करण्यात आला. यापूर्वी हा किताब भारतीय इतिहासात फक्त ‘विश्वामित्र’ व ‘जनक’ यांनाच दिला गेला आहे. 
• त्यांचा जन्म कागल जहागिरीमध्ये 26 जून 1874 रोजी झाला. 
• शाहू महाराजांनी बहुजन समाजात शिक्षणप्रसार करण्यावर विशेष भर दिला.
• त्यांनी कोल्हापूर संस्थानात प्राथमिक शिक्षण सक्तीचे व मोफत केले.
• अस्पृश्यता नष्ट करण्याच्या दृष्टीने त्यांनी इ.स. 1919 साली सवर्ण व अस्पृश्यांच्या वेगळ्या शाळा भरवण्याची पद्धत बंद केली. 
• जातिभेद दूर करण्यासाठी त्यांनी आपल्या राज्यात आंतरजातीय विवाहाला मान्यता देणारा कायदा केला.
• इ.स. 1917 साली त्यांनी पुनर्विवाहाचा कायदा करून विधवाविवाहाला कायदेशीर मान्यता मिळवून दिली.
• बहुजन समाजाला राजकीय निर्णयप्रक्रियेत सामावून घेण्यासाठी त्यांनी इ.स. 1916 साली निपाणी येथे ‘डेक्कन रयत असोसिएशन’ ही संस्था स्थापन केली.
• त्यांचे शिक्षण ब्रिटिश अधिकारी फ्रेजर यांच्या हाताखाली झाले.
• त्यांनी राधानगरी धरणाची उभारणी केली. 
• शेतकऱ्यांना कर्जे उपलब्ध करून देणे अशा उपक्रमांतूनही त्यांनी कृषिविकासाकडे लक्ष पुरवले.
• गंगाधर कांबळे या व्यक्तीला कोल्हापुरात चहाचे दुकान काढून दिले. 
• कोल्हापूर संस्थानात मागास जातींना 50 टक्के जागा राखीव राहतील अशी घोषणा केली. 
• तसेच त्यांनी देवदासी प्रथा बंद करण्यासाठीही कायद्याची निर्मिती केली.
• त्यांनी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांना त्यांच्या शिक्षणासाठी, तसेच मूकनायक वृत्तपत्रासाठीही सहकार्य केले होते. 

Note: महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.

महाराष्ट्र अभ्यास साहित्य

अड्डा 247 मराठीचे युट्युब चॅनल

अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप

Sharing is caring!