Table of Contents
बैठक व्यवस्था (Seating Arrangement)
बैठक व्यवस्था हा बुद्धिमत्ता चाचणीचा एक महत्त्वाचा घटक आहे बैठक व्यवस्थेचे प्रश्न विद्यार्थ्यांची तार्किक क्षमता तपासण्यासाठी आणि समस्येचे निराकरण करण्यासाठी विचारल्या जातात. आगामी काळातील WRD जलसंपदा विभाग, PWD सार्वजनिक बाधकाम विभाग आणि इतर स्पर्धा परीक्षांमध्ये बैठक व्यवस्थेवर सामान्यतः 2 ते 3 प्रश्न विचारल्या जाऊ शकतात. आज आपण बैठक व्यवस्थेचे प्रश्न कसे सोडवायचे आणि त्याचा अभ्यास कसा करायचा याबद्दल माहिती पाहणार आहोत.
बैठक व्यवस्था: विहंगावलोकन
तर्कामध्ये, जेव्हा व्यक्तींच्या बसण्याच्या आधारे काही तपशील आणि माहिती दिली जाते आणि माहिती आणि सूचनांनुसार त्यांची व्यवस्था केली जाते, तेव्हा त्याला आसनव्यवस्था आधारित प्रश्न म्हणतात. आसन व्यवस्थेवरील तर्कसंगत प्रश्नांमध्ये आसन व्यवस्था सरळ रेषेत, वर्तुळाकार, आयताकृती किंवा इतर कोणत्याही प्रकारे असते.
| बैठक व्यवस्था: विहंगावलोकन | |
| श्रेणी | अभ्यास साहित्य |
| उपयोगिता | WRD भरती व सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी |
| विषय | बुद्धिमत्ता चाचणी |
| टॉपिकचे नाव | बैठक व्यवस्था (Seating Arrangement) |
| महत्वाचे मुद्दे |
|
बैठक व्यवस्थेवरील प्रश्न सोडवण्यासाठी ट्रिक्स (युक्त्या)
विद्यार्थ्यांनी दिलेल्या अटीनुसार बसण्याची व्यवस्था शोधावी लागेल आणि नंतर प्रश्नाचे आवश्यक उत्तर शोधावे लागेल. हे एक कोडे आहे आणि उत्तर तर्कशुद्धपणे शोधले जाऊ शकते. सरावासाठी येथे काही महत्त्वाचे आसन व्यवस्था तर्कसंगत प्रश्न आहेत जे तुमच्या आगामी परीक्षेच्या तयारीला चालना देतील.
बैठक व्यवस्थेचे प्रश्न सहज आणि त्वरीत सोडवण्यासाठी विद्यार्थ्यांनी प्रभावी आसन व्यवस्थेच्या युक्त्या आणि टिपांचे अनुसरण करणे आवश्यक आहे. आसन व्यवस्थेच्या प्रश्नांना दिशा आणि कोडे सोडवण्याचे कौशल्य चांगले असणे आवश्यक आहे. आसन व्यवस्थेच्या युक्त्या तुम्हाला तुमच्या तयारीच्या पातळीवर भर देण्यास मदत करतात आणि तुमचे गुण वाढवण्यासही मदत करतात.
- प्रश्न काळजीपूर्वक वाचा
- दिलेल्या सर्व अटी आणि सूचना समजून घ्या
- दिलेल्या परिस्थितीनुसार एक साधी आकृती काढा
- प्रश्नात विचारलेल्या विशिष्ट व्यक्तीची किंवा वस्तूची दिशा ओळखा.
बैठक व्यवस्थेवरील प्रश्नाचे प्रकार व त्यावरील उदाहरणे
1. रेखीय बैठक व्यवस्था
या प्रकारचा प्रश्न एका ओळीत किंवा दुहेरी पंक्तीच्या मांडणीत विचारला जाऊ शकतो. तुम्हाला इथल्या लोकांच्या दिशेची विशेष काळजी घ्यावी लागेल. समजा एकाच रांगेत 5 लोक बसले आहेत.
उदाहरण: A, P, R, X, S आणि Z एका ओळीत S बसले आहेत. Z मध्यभागी आहेत आणि A आणि P टोकावर बसले आहेत. A च्या डावीकडे R बसला आहे. तर P च्या उजवीकडे कोण बसला आहे?
(a) A
(b) S
(c) X
(d) Z
उत्तर. (c)
स्पष्टीकरण
2. वर्तुळाकार बैठक व्यवस्था
या प्रकारचे प्रश्न खालील प्रकारांमध्ये विचारल्या जाऊ शकतात.
- केंद्राबाजूने तोंड करून बसणारे उमेदवार
- केंद्राच्या विरुद्ध बाजूने तोंड करून बसणारे उमेदवार
A. केंद्राबाजूने तोंड करून बसणारे उमेदवार
उदाहरण: सहा मित्र A, B, C, D आणि F केंद्राकडे तोंड करून वर्तुळात बसलेले. E हा D च्या डावीकडे आहे. C च्या जागा E आणि A च्या मध्ये आहे. C च्या लगेच उजव्या बाजूला कोण बसले आहे?
(a) A
(b) C
(c) B
(d) E
उत्तर (a)
स्पष्टीकरण
B. केंद्राच्या विरुद्ध बाजूने तोंड करून बसणारे उमेदवार
उदाहरण: खाली दिलेल्या आकृत्याप्रमाणे आठ लोक A, B, C, D, E, F, G आणि H बसलेले आहेत. आणि जर ते बाहेरच्या दिशेने तोंड करत असतील तर. जर सर्व लोक घड्याळाच्या दिशेने दोन स्थितीत फिरतात. वर्तमान स्थितीपासून दोन स्थान हलवल्यानंतर H कोणत्या दिशेकडे तोंड करतो?
(a) ईशान्य
(b) उत्तर
(c) उत्तर पश्चिम
(d) पूर्व
उत्तर (a)
स्पष्टीकरण
काही लोक वर्तुळाच्या आत तर काही वर्तुळाबाहेर तोंड करत असताना तुम्ही त्यानुसार लोकांच्या दिशा शोधू शकता.
3. आयताकृती बैठक व्यवस्था:
या प्रकारच्या व्यवस्थेमध्ये, खालील व्यवस्था शक्य आहेत –
(a) सर्व लोक केंद्राकडे तोंड करून आहेत.
(b) सर्व लोक केंद्राबाहेर तोंड करत आहेत.
(c) काही लोक आतून तर काही केंद्राबाहेर तोंड करत आहेत.
या व्यवस्थेसाठी दिशानिर्देश गोलाकार व्यवस्थेप्रमाणेच घेतले जातात.
उदाहरण: चार मित्र A, B, C आणि D कॅरम खेळत आहेत. A चे तोंड दक्षिणेकडे आहे, D पूर्वेकडे आहे, C पश्चिमेकडे आहे B हे C च्या डावीकडे बसले आहे.
(a) C च्या उजवीकडे कोण बसले आहे?
उत्तर: C च्या उजवीकडे A बसला आहे.
(b) B च्या समोर कोण बसले आहे?
उत्तर: B च्या समोर A बसला आहे.
4. कोडीसह रेखीय, वर्तुळाकार आणि चौरस व्यवस्थांचे संयोजन –
तुमच्यापैकी अनेकांना अशा समस्या सोडवण्यात अडचणी येतात. वरील मुद्द्यांचे स्पष्ट चित्र पाहण्यासाठी आपण खाली दिलेल्या मुलभूत गोलाकार मांडणीचा विचार करू या
आठ मित्र Q, R, S, T, V, W, Y आणि Z एका गोलाकार टेबलाभोवती मध्यभागी बसलेले आहेत, त्याच क्रमाने आवश्यक नाही. गटात 3 पुरुष आणि 5 महिला आहेत. कोणतेही दोन नर एकमेकांचे जवळचे शेजारी नाहीत.
(a) V त्याच्या पत्नीच्या उजवीकडे दुसऱ्या क्रमांकावर बसला आहे.
(b) S हा V च्या उजवीकडे तिसरा बसतो.
(c) W तिच्या पती Z च्या उजवीकडे दुसऱ्या क्रमांकावर बसली आहे.
(d) Z हा V च्या पत्नीचा जवळचा शेजारी नाही.
(e) T हा पुरुष आहे आणि Y हा V चा जवळचा शेजारी नाही.
(f) R हा Q च्या उजवीकडे दुसऱ्या क्रमांकावर बसला आहे.
आता, पहिल्या 2 अटी एक संभाव्य व्यवस्था देतात –
तिसऱ्या आणि चौथ्या अटीनुसार, खालील व्यवस्था शक्य आहे –
जरी Z ची 3 संभाव्य पोझिशन्स मिळाली, परंतु 1 ली आणि 3 री व्यवस्था शक्य नाही कारण आम्ही या केस मध्ये W ठेवू शकत नाही, तसेच, V आणि Z दोन्ही पुरुष असल्यामुळे एकत्र ठेवता येणार नाही आणि हे उल्लंघन करते. प्रश्नाची मर्यादा. तर, आपण दुसऱ्या केससह पुढे जाऊ.
आता, पाचव्या विधानानुसार, पुरुष असल्याने T ला V च्या शेजारी ठेवता येत नाही आणि म्हणून T ठेवण्यासाठी फक्त एक जागा उरली आहे. तसेच, Y हा V चा जवळचा शेजारी नाही, म्हणून Y ला V च्या पत्नीच्या ठिकाणी ठेवले जाईल. Q आणि R ला सहाव्या विधानानुसार त्यांच्या जागी ठेवता येईल.
बैठक व्यवस्था: नमुना प्रश्न
प्रत्येक रांगेत सहा व्यक्ती याप्रमाणे दोन समांतर पंक्तींमध्ये बारा व्यक्ती बसतात. पंक्ती 1- P, Q, R, S, T आणि U बसतात आणि दक्षिण दिशेला तोंड करतात तर पंक्ती 2 – A, B, C, D, E आणि F बसतात आणि उत्तर दिशेकडे तोंड करतात परंतु त्याच क्रमाने आवश्यक नाही. पंक्ती 1 मधील व्यक्ती पंक्ती 2 च्या व्यक्ती कडे तोंड करून बसतात आणि त्याउलट.
जो C कडे तोंड करतो त्याच्या डावीकडे U तिसरा बसतो. R, U च्या डावीकडे बसतो. जो R कडे तोंड करतो तो A च्या उजवीकडे दुसऱ्या क्रमांकावर बसतो. C आणि A च्या मध्ये विषम संख्या असलेल्या व्यक्ती बसतात. A आणि D च्या मध्ये दोन व्यक्ती बसतात आणि D, C च्या उजवीकडे बसतो. दोनपेक्षा जास्त व्यक्ती R आणि P मध्ये बसतात. जो S कडे तोंड करून आहे तो B च्या डावीकडे तिसरा बसतो. E, F च्या डावीकडे बसतो आणि F, T च्या जवळच्या शेजाऱ्याकडे तोंड करून बसत नाही.
Q1. C आणि T कडे तोंड करून बसलेल्या व्यक्ती मध्ये किती व्यक्ती बसतात?
(a) तीन
(b) एक
(c) चार
(d) दोन
(e) एकही नाही
Q2. खालीलपैकी कोणते विधान/विधाने सत्य आहे/आहेत?
I. R, U च्या शेजारी बसतो
II. A च्या डावीकडे दोनपेक्षा जास्त व्यक्ती बसतात
III. U आणि F समोरासमोर बसले आहेत
(a) II आणि III दोन्ही
(b) फक्त II
(c) I आणि III दोन्ही
(d) फक्त III
(e) सर्व I, II आणि III
Q3.खालील पाच पैकी चार विशिष्ट प्रकारे एकसारखे असतात आणि अशा प्रकारे एक गट तयार करतात. खालीलपैकी कोण गटाचा नाही?
(a) P
(b) C
(c) T
(d) D
(e) Q
Q4. जो D कडे तोंड करतो त्याच्या उजवीकडे खालीलपैकी कोण तिसरा बसला आहे?
(a) Q
(b) U
(c) R
(d) T
(e) S
Q5. पंक्ती 2 मधील सर्व व्यक्ती डावीकडून उजवीकडे वर्णक्रमानुसार बसतील तर खालीलपैकी कोणाचे तोंड D कडे होईल?
(a) Q
(b) U
(c) P
(d) R
(e) T
S1. Ans. (c)
Sol.जो C कडे तोंड करतो त्याच्या डावीकडे U तिसरा बसतो. R, U च्या डावीकडे बसतो. त्यामुळे, येथे आपल्याकडे दोन शक्यता आहेत.
जो R कडे तोंड करतो तो A च्या उजवीकडे दुसऱ्या क्रमांकावर बसतो. C आणि A च्या मध्ये विषम संख्या असलेल्या व्यक्ती बसतात. A आणि D च्या मध्ये दोन व्यक्ती बसतात आणि D, C च्या उजवीकडे बसतो. त्यामुळे, शक्यता 2 येथे रद्द होईल.
दोनपेक्षा जास्त व्यक्ती R आणि P मध्ये बसतात. जो S कडे तोंड करून आहे तो B च्या डावीकडे तिसरा बसतो.
E, F च्या डावीकडे बसतो आणि F, T च्या जवळच्या शेजाऱ्याकडे तोंड करून बसत नाही. अशा प्रकारे, अंतिम व्यवस्था अशी आहे:
C आणि T कडे तोंड करून बसलेल्या व्यक्ती मध्ये चार व्यक्ती बसतात.
S2. Ans. (c)
जो C कडे तोंड करतो त्याच्या डावीकडे U तिसरा बसतो. R, U च्या डावीकडे बसतो. त्यामुळे, येथे आपल्याकडे दोन शक्यता आहेत.
जो R कडे तोंड करतो तो A च्या उजवीकडे दुसऱ्या क्रमांकावर बसतो. C आणि A च्या मध्ये विषम संख्या असलेल्या व्यक्ती बसतात. A आणि D च्या मध्ये दोन व्यक्ती बसतात आणि D, C च्या उजवीकडे बसतो. त्यामुळे, शक्यता 2 येथे रद्द होईल.
दोनपेक्षा जास्त व्यक्ती R आणि P मध्ये बसतात. जो S कडे तोंड करून आहे तो B च्या डावीकडे तिसरा बसतो.
E, F च्या डावीकडे बसतो आणि F, T च्या जवळच्या शेजाऱ्याकडे तोंड करून बसत नाही. अशा प्रकारे, अंतिम व्यवस्था अशी आहे:
I आणि III दोन्ही विधाने सत्य आहेत.
S3. Ans. (e)
Sol. जो C कडे तोंड करतो त्याच्या डावीकडे U तिसरा बसतो. R, U च्या डावीकडे बसतो. त्यामुळे, येथे आपल्याकडे दोन शक्यता आहेत.
जो R कडे तोंड करतो तो A च्या उजवीकडे दुसऱ्या क्रमांकावर बसतो. C आणि A च्या मध्ये विषम संख्या असलेल्या व्यक्ती बसतात. A आणि D च्या मध्ये दोन व्यक्ती बसतात आणि D, C च्या उजवीकडे बसतो. त्यामुळे, शक्यता 2 येथे रद्द होईल.
दोनपेक्षा जास्त व्यक्ती R आणि P मध्ये बसतात. जो S कडे तोंड करून आहे तो B च्या डावीकडे तिसरा बसतो.
E, F च्या डावीकडे बसतो आणि F, T च्या जवळच्या शेजाऱ्याकडे तोंड करून बसत नाही. अशा प्रकारे, अंतिम व्यवस्था अशी आहे:
Q वगळता, ते सर्व पंक्तीच्या टोकाला बसतात.
S4. Ans. (a)
Sol. जो C कडे तोंड करतो त्याच्या डावीकडे U तिसरा बसतो. R, U च्या डावीकडे बसतो. त्यामुळे, येथे आपल्याकडे दोन शक्यता आहेत.
जो R कडे तोंड करतो तो A च्या उजवीकडे दुसऱ्या क्रमांकावर बसतो. C आणि A च्या मध्ये विषम संख्या असलेल्या व्यक्ती बसतात. A आणि D च्या मध्ये दोन व्यक्ती बसतात आणि D, C च्या उजवीकडे बसतो. त्यामुळे, शक्यता 2 येथे रद्द होईल.
दोनपेक्षा जास्त व्यक्ती R आणि P मध्ये बसतात. जो S कडे तोंड करून आहे तो B च्या डावीकडे तिसरा बसतो.
E, F च्या डावीकडे बसतो आणि F, T च्या जवळच्या शेजाऱ्याकडे तोंड करून बसत नाही. अशा प्रकारे, अंतिम व्यवस्था अशी आहे:
जो D कडे तोंड करतो त्याच्या उजवीकडे Q तिसरा बसला आहे.
S5. Ans. (b)
Sol. जो C कडे तोंड करतो त्याच्या डावीकडे U तिसरा बसतो. R, U च्या डावीकडे बसतो. त्यामुळे, येथे आपल्याकडे दोन शक्यता आहेत.
जो R कडे तोंड करतो तो A च्या उजवीकडे दुसऱ्या क्रमांकावर बसतो. C आणि A च्या मध्ये विषम संख्या असलेल्या व्यक्ती बसतात. A आणि D च्या मध्ये दोन व्यक्ती बसतात आणि D, C च्या उजवीकडे बसतो. त्यामुळे, शक्यता 2 येथे रद्द होईल.
दोनपेक्षा जास्त व्यक्ती R आणि P मध्ये बसतात. जो S कडे तोंड करून आहे तो B च्या डावीकडे तिसरा बसतो.
E, F च्या डावीकडे बसतो आणि F, T च्या जवळच्या शेजाऱ्याकडे तोंड करून बसत नाही. अशा प्रकारे, अंतिम व्यवस्था अशी आहे:
जर 2 मधील सर्व व्यक्ती डावीकडून उजवीकडे वर्णक्रमानुसार बसल्या असतील तर U D कडे तोंड करून असेल.
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप
