Marathi govt jobs   »   Study Materials   »   वुडचा खलिता

वुडचा खलिता | Wood’s khalita : MPSC Gazetted Civil Services Exam 2024 अभ्यास साहित्य

वुड्स डिस्पॅच

1854 मध्ये, चार्ल्स वुड यांनी भारतासाठी संभाव्य शैक्षणिक प्रणालीची रूपरेषा देणारे पत्र लिहिले. भारतातील शिक्षणाच्या विस्ताराची पहिली संपूर्ण योजना या दस्तऐवजात समाविष्ट होती, ज्याला “भारतातील इंग्रजी शिक्षणाचा मॅग्ना कार्टा” असे संबोधले जाते. ब्रिटिश कायदा निर्माते आणि लिबरल पक्षाचे समर्थक चार्ल्स वुड होते.

1846 ते 1852 पर्यंत ते राजकोषाचे कुलपती होते. नंतर, त्यांची ईस्ट इंडिया कंपनीच्या बोर्ड ऑफ कंट्रोलचे अध्यक्ष म्हणून काम करण्यासाठी निवड झाली . त्यांनी 1854 मध्ये गव्हर्नर-जनरल लॉर्ड डलहौसी यांना “वुड्स डिस्पॅच” सुपूर्द केले. हा लेख वुड्स डिस्पॅचचे परीक्षण करेल, जो परीक्षेच्या तयारीसाठी उपयुक्त आहे.

Title Link  Link 
MPSC परीक्षा 2024 – अभ्यास योजना | MPSC Exam 2024 – Study Plan अँप लिंक वेब लिंक 

वुड्स डिस्पॅच परिचय

चार्ल्स वुड यांनी इंग्लिश ईस्ट इंडिया कंपनीच्या बोर्ड ऑफ कंट्रोलचे अध्यक्ष म्हणून काम केले होते, ज्याची स्थापना 1784 च्या पिटच्या इंडिया कायद्याने केली होती. त्यांनी भारताचे राज्य सचिव म्हणूनही काम केले होते. भारताच्या शैक्षणिक सुधारणांमध्ये त्यांनी मोठे योगदान दिले.

1854 मध्ये त्यांनी लॉर्ड डलहौसी यांना पत्र पाठवले, जे त्यावेळी भारताचे गव्हर्नर-जनरल होते. वुड्स डिस्पॅचने प्राथमिक शाळांमध्ये स्थानिक भाषा स्वीकारण्याची वकिली केली. उच्च माध्यमिक शाळांमध्ये अँग्लो-व्हर्नॅक्युलरचा वापर आणि महाविद्यालयांमध्ये प्राथमिक शिक्षणाची भाषा म्हणून इंग्रजीचा वापर करण्याचा सल्लाही त्यांनी पाठवण्याच्या माध्यमातून दिला. द वुड्स डिस्पॅच हा परिणाम म्हणून भारतातील इंग्रजी शिक्षणाचा “मॅगना-कार्टा” म्हणून ओळखला जातो.

वुड्स डिस्पॅच 1854 वैशिष्ट्ये

बोर्ड ऑफ कंट्रोलचे अध्यक्ष सर चार्ल्स वुड यांची भारताने इंग्रजी भाषा शिकवणे आणि स्त्री शिक्षण स्वीकारण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. 1854 मध्ये त्यांनी लॉर्ड डलहौसी यांना पत्र लिहिले, जे त्यावेळी भारताचे गव्हर्नर-जनरल होते. वुड्सने प्राथमिक शाळांमध्ये स्थानिक भाषा, हायस्कूलमध्ये अँग्लो-व्हर्नॅक्युलर भाषा आणि महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांसाठी इंग्रजी वापरण्याचा सल्ला दिला.

डिस्पॅच प्रथम स्थानावर कंपनीच्या भारतातील शैक्षणिक कार्यक्रमाची उद्दिष्टे आणि उद्दिष्टे दर्शविते. भारतीय शिक्षणाची जबाबदारी इतर सर्व व्यावसायिक जबाबदाऱ्यांपेक्षा पुढे टाकली.

वुड्स डिस्पॅच 1854 उद्देश

भारतीयांना पाश्चिमात्य संस्कृती आणि पाश्चिमात्य संस्कृतीबद्दल शिकवणे हे ध्येय होते. दुसरे उद्दिष्ट मूळ भारतीयांना शिक्षित करणे हे होते जेणेकरुन लोकसेवकांचा एक वर्ग निर्माण करता येईल. एकाच वेळी बौद्धिक वाढीस चालना देताना पुढील पिढीच्या नैतिक विकासाला चालना देण्यासाठी. याव्यतिरिक्त, भारतीयांच्या व्यावहारिक आणि व्यावसायिक क्षमता वाढवताना त्या वस्तूंच्या वापरासाठी निरोगी बाजारपेठ विकसित करणे हे उद्दिष्ट होते जेणेकरून वस्तूंची वाढती संख्या तयार करता येईल.

वुड्स डिस्पॅच शिफारसी

प्रथमच, वुड्स डिस्पॅचने सुचवले की बंगालच्या पाच प्रांतांपैकी प्रत्येकी – बॉम्बे, मद्रास, पंजाब आणि उत्तर-पश्चिम प्रांत – सार्वजनिक शिक्षण विभाग तयार करा. डिस्पॅचने केलेली आणखी एक महत्त्वाची शिफारस म्हणजे सार्वजनिक शिक्षणात प्रवेश वाढवणे.

प्राथमिक, माध्यमिक आणि उच्च माध्यमिक शाळांची संख्या वाढवण्यासाठी अनेक प्रयत्न केले गेले, जेव्हा हे ओळखले गेले की सामान्य लोकांमध्ये शैक्षणिक शक्यतांचा अभाव आहे. डिस्पॅचने कलकत्ता, बॉम्बे आणि मद्रास या तीन प्रेसिडेन्सी शहरांमध्ये विद्यापीठे निर्माण करण्याची वकिली केली. लंडन विद्यापीठ हे विद्यापीठांसाठी प्रेरणास्थान होते. विद्यापीठांनी कायदा, स्थापत्य अभियांत्रिकी आणि अरबी, संस्कृत आणि पर्शियन विभाग विकसित करण्याची योजना आखली.

वुड्स डिस्पॅचच्या म्हणण्यानुसार भारतीय शिक्षणाला अनुदानाच्या रचनेची गरज होती. द वुड्स डिस्पॅचने इंग्रजी शिकवण्याच्या मूल्यासह भारतीय भाषांचे शिक्षण देण्याचे मूल्य अधोरेखित केले. डिस्पॅचने महिलांच्या शिक्षणासाठी सतत सरकारी मदतीची वकिली केली.

द वुड्स डिस्पॅचने प्रत्येक प्रांतात शिक्षक प्रशिक्षण कार्यक्रम सुरू करण्याची सूचना केली. विशेष शाळांमधील शिक्षकांना अभियांत्रिकी, वैद्यक आणि कायद्याचे प्रशिक्षण मिळाले पाहिजे. वुड्स डिस्पॅचने देशभरात श्रेणीबद्ध शाळांचे नेटवर्क तयार करण्यास प्रोत्साहन दिले.

वुड्स डिस्पॅच प्रभाव

१८५७ मध्ये मुंबई, मद्रास आणि कलकत्ता येथील विद्यापीठांची स्थापना झाली. प्रत्येक प्रांतात शिक्षण विभाग स्थापन करण्यात आले. महिलांना शिक्षण देण्यासाठी जेईडी बेथूनने बेथून स्कूल सुरू केले. रुरकी येथे अभियांत्रिकी संस्था आणि बिहारमधील पुसा येथे कृषी संस्था या दोन्हींची स्थापना झाली. शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये युरोपियन मुख्याध्यापक आणि मुख्याध्यापकांसह, ब्रिटिश भारताच्या शैक्षणिक प्रणालीमध्ये त्वरीत पाश्चात्यीकरण प्रक्रिया झाली. खाजगी भारतीय शिक्षक अस्तित्वात होते.

वुडचा खलिता | Wood's khalita : MPSC Gazetted Civil Services Exam 2024 अभ्यास साहित्य_3.1

MPSC Gazetted Civil Services Exam 2024 : अभ्यास साहित्य योजना : सामान्य ज्ञान(GS) 
तारीख वेब लिंक  अँप लिंक 
31 डिसेंबर  2023 जालियनवाला बाग हत्याकांड जालियनवाला बाग हत्याकांड
1 जानेवारी  2024 गांधी युग गांधी युग
3 जानेवारी 2024 रक्ताभिसरण संस्था रक्ताभिसरण संस्था
5 जानेवारी 2024

 

प्राकृतिक महाराष्ट्र – कोकण किनारपट्टी   प्राकृतिक महाराष्ट्र – कोकण किनारपट्टी
  7 जानेवारी  2024 1857 चा उठाव 1857 चा उठाव
9 जानेवारी  2024  प्राण्यांचे वर्गीकरण -असमपृष्ठरज्जू प्राणी  प्राण्यांचे वर्गीकरण -असमपृष्ठरज्जू प्राणी
11 जानेवारी 2024 राज्यघटना निर्मिती राज्यघटना निर्मिती
13 जानेवारी 2024 अर्थसंकल्प अर्थसंकल्प
15 जानेवारी 2024 महाराष्ट्र – स्थान व विस्तार महाराष्ट्र – स्थान व विस्तार
17 जानेवारी 2024 भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसची स्थापना व वाटचाल भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसची स्थापना व वाटचाल
19 जानेवारी 2024 मूलभूत हक्क मूलभूत हक्क
21 जानेवारी 2024 वैदिक काळ वैदिक काळ
23 जानेवारी 2024 सामाजिक व धार्मिक सुधारणा चळवळी सामाजिक व धार्मिक सुधारणा चळवळी
25 जानेवारी 2024 शाश्वत विकास शाश्वत विकास
27 जानेवारी 2024 महर्षी कर्वे व त्यांचे कार्य महर्षी कर्वे व त्यांचे कार्य
29 जानेवारी 2024 1942 छोडो भारत चळवळ 1942 छोडो भारत चळवळ
31 जानेवारी 2024 भारतीय रिझर्व्ह बँक  भारतीय रिझर्व्ह बँक 

 

MPSC Gazetted Civil Services Exam 2024 : अभ्यास साहित्य योजना : सामान्य ज्ञान (GS)
तारीख वेब लिंक  अँप लिंक 
1 फेब्रुवारी 2024 भारतीय राज्यघटनेतील महत्त्वाची कलमे भारतीय राज्यघटनेतील महत्त्वाची कलमे
2 फेब्रुवारी 2024 स्वातंत्र्यापूर्वीची भारतीय अर्थव्यवस्था स्वातंत्र्यापूर्वीची भारतीय अर्थव्यवस्था
3 फेब्रुवारी 2024 रौलेट कायदा 1919 रौलेट कायदा 1919
4 फेब्रुवारी 2024 गारो जमाती गारो जमाती
5 फेब्रुवारी 2024 लाला लजपत राय लाला लजपत राय
6 फेब्रुवारी 2024 भारतीय राज्यघटनेचे कलम 15 भारतीय राज्यघटनेचे कलम 15
7 फेब्रुवारी 2024 भारतातील हरित क्रांती भारतातील हरित क्रांती
8 फेब्रुवारी 2024 मार्गदर्शक तत्वे मार्गदर्शक तत्वे
9 फेब्रुवारी 2024 गौतम बुद्ध : जीवन आणि शिकवण गौतम बुद्ध : जीवन आणि शिकवण
10 फेब्रुवारी 2024 भारतीय नियोजन आयोग आणि NITI आयोग भारतीय नियोजन आयोग आणि NITI आयोग
11 फेब्रुवारी 2024 भारतीय राज्यघटनेची मूलभूत रचना सिद्धांत भारतीय राज्यघटनेची मूलभूत रचना सिद्धांत
12 फेब्रुवारी 2024 महागाईचे प्रकार आणि कारणे महागाईचे प्रकार आणि कारणे
13 फेब्रुवारी 2024 श्वसन संस्था श्वसन संस्था
14 फेब्रुवारी 2024 अलैंगिक प्रजनन  अलैंगिक प्रजनन 
15 फेब्रुवारी 2024 सातवाहन कालखंड सातवाहन कालखंड
16 फेब्रुवारी 2024 बिरसा मुंडा बिरसा मुंडा
17 फेब्रुवारी 2024 पंचायतराज समित्या पंचायतराज समित्या
18 फेब्रुवारी 2024 कोळी,भिल्ल व रामोश्यांचे बंड कोळी,भिल्ल व रामोश्यांचे बंड
19 फेब्रुवारी 2024 1991 च्या आर्थिक सुधारणा 1991 च्या आर्थिक सुधारणा
20 फेब्रुवारी 2024 जगन्नाथ शंकरशेठ जगन्नाथ शंकरशेठ
21 फेब्रुवारी 2024 पंडिता रमाबाई पंडिता रमाबाई
22 फेब्रुवारी 2024 भारतीय राज्यघटनेचे कलम 370 भारतीय राज्यघटनेचे कलम 370
23 फेब्रुवारी 2024 शिक्षणविषयक आयोग व समित्या शिक्षणविषयक आयोग व समित्या
24 फेब्रुवारी 2024 आम्ल पर्जन्य आम्ल पर्जन्य
25 फेब्रुवारी 2024 73 वी घटना दुरुस्ती कायदा 73 वी घटना दुरुस्ती कायदा
26 फेब्रुवारी 2024 संयुक्त महाराष्ट्र चळवळ संयुक्त महाराष्ट्र चळवळ
27 फेब्रुवारी 2024 गोदावरी नदी खोरे गोदावरी नदी खोरे
28 फेब्रुवारी 2024 सार्वजनिक वित्त सार्वजनिक वित्त
29 फेब्रुवारी 2024 राज्य लोकसेवा आयोग राज्य लोकसेवा आयोग

 

MPSC Gazetted Civil Services Exam 2024 : अभ्यास साहित्य योजना : सामान्य ज्ञान (GS)
तारीख वेब लिंक  अँप लिंक 
1 मार्च 2024 केंद्र – राज्य संबंध केंद्र – राज्य संबंध
2 मार्च 2024 दिल्ली सल्तनत दिल्ली सल्तनत
3 मार्च 2024 राष्ट्रीय उत्पन्न राष्ट्रीय उत्पन्न
4 मार्च 2024
भाऊ दाजी लाड व बाळशास्त्री जांभेकर भाऊ दाजी लाड व बाळशास्त्री जांभेकर
5 मार्च 2024
भारतातील सहकारी संस्था भारतातील सहकारी संस्था
6 मार्च 2024 बंगालची फाळणी बंगालची फाळणी
7 मार्च 2024 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
8 मार्च 2024 मोपला बंड मोपला बंड
9 मार्च 2024 42 वी घटना दुरुस्ती कायदा 1976 42 वी घटना दुरुस्ती कायदा 1976
10 मार्च 2024
भारतातील खनिज संसाधने भारतातील खनिज संसाधने
11 मार्च 2024
गोपाळ हरी देशमुख व महादेव गोविंद रानडे गोपाळ हरी देशमुख व महादेव गोविंद रानडे
12 मार्च 2024
मानवी शरीर : अस्थिसंस्था मानवी शरीर : अस्थिसंस्था
13 मार्च 2024 मॉन्टेगु-चेम्सफोर्ड सुधारणा 1919 मॉन्टेगु-चेम्सफोर्ड सुधारणा 1919
14 मार्च 2024 वित्त आयोग वित्त आयोग
15 मार्च 2024
भारतातील राष्ट्रीय आणीबाणी 1975 ते 1977 भारतातील राष्ट्रीय आणीबाणी 1975 ते 1977
16 मार्च 2024 भारतातील प्रमुख उद्योग भारतातील प्रमुख उद्योग
17 मार्च 2024 मुस्लिम लीग (1906) मुस्लिम लीग (1906)
18 मार्च 2024 मानवी मेंदू : रचना व कार्य मानवी मेंदू : रचना व कार्य
19 मार्च 2024 चौरीचौरा घटना 1922 चौरीचौरा घटना 1922
20 मार्च 2024 महाराष्ट्रातील धरणे महाराष्ट्रातील धरणे
21 मार्च 2024 महर्षी वि.रा.शिंदे महर्षी वि.रा.शिंदे
22 मार्च 2024 मानवी दातांचे प्रकार आणि त्यांची कार्ये मानवी दातांचे प्रकार आणि त्यांची कार्ये
23 मार्च 2024 भारत सरकार कायदा 1935 भारत सरकार कायदा 1935
24 मार्च 2024 पेशी : रचना व कार्य पेशी : रचना व कार्य
25 मार्च 2024 विशेष तरतूद कायदा 1991, कलम 371 (A ते J) विशेष तरतूद कायदा 1991, कलम 371 (A ते J)
26 मार्च 2024 पर्यावरणीय पिरॅमिड पर्यावरणीय पिरॅमिड
27 मार्च 2024 वातावरणाचे स्तर आणि त्याची रचना वातावरणाचे स्तर आणि त्याची रचना
28 मार्च 2024 भारताचे नियंत्रक आणि महालेखापरीक्षक भारताचे नियंत्रक आणि महालेखापरीक्षक
29 मार्च 2024 राज्य मानवी हक्क आयोग राज्य मानवी हक्क आयोग
30 मार्च 2024
सनदी कायदे – 1793,1813 आणि 1833 सनदी कायदे – 1793,1813 आणि 1833
31 मार्च 2024 राजा हर्षवर्धन राजा हर्षवर्धन

 

MPSC Gazetted Civil Services Exam 2024 : अभ्यास साहित्य योजना : सामान्य ज्ञान (GS)
तारीख वेब लिंक  अँप लिंक 
1 एप्रिल 2024 इंद्रा साहनी विरुद्ध भारत सरकार खटला इंद्रा साहनी विरुद्ध भारत सरकार खटला
2 एप्रिल 2024   विशेष आर्थिक क्षेत्र (SEZ) विशेष आर्थिक क्षेत्र (SEZ)
3 एप्रिल 2024 जेट स्ट्रीम्स जेट स्ट्रीम्स
4 एप्रिल 2024 क्रयशक्ती समानता सिद्धांत क्रयशक्ती समानता सिद्धांत
5 एप्रिल 2024 पंचसृष्टि वर्गीकरण पंचसृष्टि वर्गीकरण
6 एप्रिल 2024 पश्चिम घाट पश्चिम घाट
7 एप्रिल 2024 राज्य पुनर्रचना – कायदा व आयोग राज्य पुनर्रचना – कायदा व आयोग
8 एप्रिल 2024 धन विधेयक धन विधेयक
9 एप्रिल 2024 सिंग सभा आंदोलन व अकाली चळवळ सिंग सभा आंदोलन व अकाली चळवळ
10 एप्रिल 2024 सरकारिया आयोग सरकारिया आयोग
11 एप्रिल 2024 भारतातील महत्त्वाचे पर्वतीय मार्ग भारतातील महत्त्वाचे पर्वतीय मार्ग
12 एप्रिल 2024 द्विराष्ट्र सिद्धांत द्विराष्ट्र सिद्धांत
13 एप्रिल 2024 किण्वन प्रक्रिया किण्वन प्रक्रिया
14 एप्रिल 2024 पल्लव राजवंश पल्लव राजवंश
15 एप्रिल 2024 वन संवर्धन कायदा 1980 वन संवर्धन कायदा 1980
16 एप्रिल 2024 स्टॉकहोम इंटरनॅशनल पीस रिसर्च इन्स्टिट्यूट स्टॉकहोम इंटरनॅशनल पीस रिसर्च इन्स्टिट्यूट
17 एप्रिल 2024 लोकसभेचे प्रो-टेम स्पीकर लोकसभेचे प्रो-टेम स्पीकर
18 एप्रिल 2024 वाळवंटीकरण वाळवंटीकरण
19 एप्रिल 2024 संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम (UNDP) संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम (UNDP)
20 एप्रिल 2024 भारत सेवक समाज भारत सेवक समाज
22 एप्रिल 2024 वहाबी व अलिगढ चळवळ वहाबी व अलिगढ चळवळ
23 एप्रिल 2024 सरोजिनी नायडू सरोजिनी नायडू
24 एप्रिल 2024 संसदेतील शून्य तास संसदेतील शून्य तास
25 एप्रिल 2024 ब्रिटिश भारतातील शिक्षण प्रणाली ब्रिटिश भारतातील शिक्षण प्रणाली
26 एप्रिल 2024 राष्ट्रीय मागासवर्गीय आयोग राष्ट्रीय मागासवर्गीय आयोग

वुडचा खलिता | Wood's khalita : MPSC Gazetted Civil Services Exam 2024 अभ्यास साहित्य_4.1

MPSC Combine Group B & Group C (Pre + Mains) Exam Foundation 2024 | Marathi | Video Course By Adda247

महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.

महाराष्ट्र अभ्यास साहित्य

अड्डा 247 मराठी अँप MPSC MahapackMPSC Mahapack

Sharing is caring!

FAQs

वुड्स डिस्पॅच 1854 काय होते?

चार्ल्स वुडने भारताचे तत्कालीन गव्हर्नर-जनरल लॉर्ड डलहौसी यांना "द वुड्स डिस्पॅच" नावाचा औपचारिक पाठवायला पाठवले ज्याने भारतात इंग्रजीच्या वापराबाबत महत्त्वपूर्ण बदल सुचविला.

मुख्य उद्दिष्ट काय होते?

भारतीय लोकांना पाश्चात्य संस्कृतीबद्दल शिक्षित करणे आणि त्यांना अधिक बुद्धिमान आणि नैतिक व्यक्ती बनण्यास मदत करणे हे डिस्पॅचचे मुख्य उद्दिष्ट होते.

वुडच्या पाठवण्याला मॅग्ना कार्टा का म्हणतात?

भारतीयांचे शैक्षणिक स्वातंत्र्य आणि स्वातंत्र्य वाढवणे आणि त्यांच्या शैक्षणिक व्यवस्थेला चालना देण्याचे उद्दिष्ट असलेले वुडचे प्रेषण "भारतीय शिक्षणाचा मॅग्ना कार्टा" म्हणून ओळखले जात असे.